سن یک عدد نیست

گروه جامعه ایرنا - افزایش سن ازدواج و فرزندآوری در سال های اخیر به یکی از مشکلات سیاستگذاران جمعیتی در کشور تبدیل شده است؛ آنان بسته شدن پنجره جمعیتی در ایران، پایین آمدن نرخ باروری و نرخ جایگزینی و حرکت شتابان جامعه ایران به سمت سالمندی را زنگ خطری می‌دانند که می‌تواند در دهه‌های پیش رو علاوه بر جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی، ابعاد امنیتی و اقتصادی نیز به خود بگیرد.

اگر چه جامعه‌شناسان علل مختلفی را برای بیان مشکلات جامعه در مسیر تشکیل خانواده و فرزندآوری فهرست می‌کنند که مهمترین آنها به مسایل اقتصادی و معیشتی باز می‌گردد اما نباید از نقش هنجارها و باورهای نادرستی که به ذهن جوانان رسوخ کرده است به سادگی گذشت؛ باورهایی که به دختر و پسر جوان می قبولاند که باید جوانی کند؛ سن یک عدد است و هر زمانی می‌تواند برای تشکیل خانواده و داشتن فرزند اقدام کند.

چندی پیش آماری از سن مادر و پدر شدن از سوی سازمان ثبت احوال کشور منتشر شد؛ آماری که نسبت به دوره مشابه سال‌های گذشته حاکی از افزایش سن فرزندآوری است؛ بر اساس اعلام این سازمان، میانگین سن پدر هنگام تولد اولین فرزند در نقاط شهری برابر با ۳۲.۶ سال و در نقاط روستایی برابر با ۲۹.۹سال است؛ همچنین در ۹ ماهه سال ۱۴۰۲ در بین استان‌ها بیشترین میانگین سن پدر در نخستین فرزندآوری مربوط به استان تهران با رقم ۳۴.۵ سال و کمترین آن مربوط به استان سیستان و بلوچستان با ۲۷.۱ سال است.

بر این اساس و مطابق آمارهای موجود در پایگاه جمعیت سازمان ثبت احوال کشور، میانگین سن مادر در نخستین فرزندآوری در کل کشور در ۹ ماهه امسال ۲۷.۳ سال است؛ مقدار شاخص در نقاط شهری ۲۸.۱ سال و در نقاط روستایی ۲۴.۴ سال است و بیشترین میانگین سنی مادران در نخستین فرزندآوری، در بین استان‌ها مربوط به استان تهران با ۳۰.۳ سال و کمترین آن مربوط به استان سیستان و بلوچستان با ۲۲.۷ سال است.

لیلا برزین کارشناس خانواده می‌گوید: اینکه می‌گویند «سن یک عدد است» مطلبی فانتزی است که برای همه امور صادق نیست، سن یک عدد است اما توجه به آن در برنامه ریزی‌های یک زندگی موفق و پویا موثر است.

وی توضیح می‌دهد: وقتی به جوانان توصیه می‌شود در سن مناسب ازدواج کنند، آنها از عبارت «سن یک عدد است» استفاده می‌کنند؛ ما هم می‌گوییم سن یک عدد است اما این اصطلاح بهانه‌ای برای شانه خالی کردن از مسئولیت ازدواج تلقی شده است در حالی که این عبارت، عبارتی انگیزشی است و نشان می دهد که در هر سن و سالی باشید می توانید اقدامات مفید و سودمند انجام دهید.

اینکه می گویند «سن یک عدد است» به بهانه‌ای برای شانه خالی کردن از مسئولیت ازدواج تلقی شده است در حالی که این جمله یک عباری انگیزشی است و نشان می‌دهد که در هر سن و سالی باشید، می‌توانید اقدامات مفید و سودمند انجام دهید. وی با یادآوری اینکه بر اساس مطالعات علمی با افزایش سن مردان، توان آنان برای فرزندآوری کاهش می‌یابد، اظهار داشت: اگر به مراکز باروری سری بزنید متوجه این موضوع می شوید که بسیاری از زوجین به دلیل افزایش سن برای فرزندآوری با مشکلات بسیاری مواجه هستند و همچنین هزینه‌های گزافی را برای این امر تقبل می‌کنند در حالی که اگر در سن پایین‌تر برای فرزندآوری اقدام می‌کردند، هزینه‌های کمتری پرداخت می‌شد.

این کارشناس خانواده درباره وضعیت باروری زنان نیز می‌گوید: مشکلات افزایش سن تنها مربوط به مردان نیست و در زنان نیز افزایش سن موجب کاهش کیفیت باروری آنان می‌شود که این امر حتی در روند درمان ناباروری نیز مشکلاتی برای آنها ایجاد می‌کند.

برزین با بیان اینکه بهترین زمان برای بارداری بانوان ۲۵ تا ۳۵ سال است، اظهار داشت: کیفیت بارداری زنان همواره در یک شرایط نیست اما درباره این موضوع به دختران ما در مراکز آموزشی و مدارس هشدارهای لازم داده نمی‌شود؛ دختران ما می‌پندارند همواره و به شکل طبیعی زمان کافی برای مادر شدن دارند.

این کارشناس خانواده معتقد است؛ هرچه آگاهی خانواده‌ها افزایش پیدا کند، روش حل مساله آنها نیز تغییر خواهد یافت؛ یعنی اگر دختران و پسران ما آگاهی و دانش داشته باشند، قطعا برای ازدواج و فرزندآوری هم برنامه‌ریزی مناسبی انجام می دهند.

وی با طرح این پرسش که چرا دختران و پسران ما گمان می کنند که حتما باید تحصیلات دانشگاهی را به پایان برسانند و سپس به فکر ازدواج باشند، به موضوع شاغل بودن اشاره می کند و می افزاید: جوانان برای کسب شغل خود را نیازمند دریافت مدرک دانشگاهی می دانند هرچند تحصیلات دانشگاهی ضروری است اما نمونه های بسیاری در جامعه وجود دارد که با کسب مهارت جوانان توانسته‌اند زندگی خود را از نظر مالی تامین کنند.

برزین تاکید کرد: خانواده‌ها نیز اگر شرایط مادی مناسبی دارند، می‌توانند برای اینکه فرزندانشان از روند زندگی اجتماعی به دلیل ادامه تحصیل باز نمانند، آنان را از نظر تهیه مسکن و شغل موقت یاری نمایند.

این کارشناس خانواده عنوان کرد: حتی جوانان می توانند با عضویت در گروه‌هایی که به طور جهادی برای کمک به تشکیل خانواده جوانان کمک می‌کنند، از امکانات این گروه ها نیز بهره‌مند شوند.