به گزارش خبرنگار ایرنا، یکی از مشکلاتی که با مهاجرت جمعیت به شهرها شکل گرفت، حاشیه‌نشینی بود، شهرک‌هایی که در اطراف شهرها به وجود آمد تا جمعیتی را برای رفاه بهتر اما با هزینه کمتر در دل خود جای دهد، این مناطق بعدها به مناطق حاشیه نشین، مناطق اقماری و یا منفصل شهری نام گرفت.
محلاتی که در آنها انواع جرایم خرد و همچنین اعتیاد، سرقت، فساد و تکدی‌گری شکل می‌گیرد و فقدان مسکن مناسب و اماکن درمانی، فرهنگی و تفریحی به بروز انواع آسیب‌های اجتماعی در شهر کمک می‌کند و تاثیرات منفی زیادی از خود نیز برجای می‌گذارد.
سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قزوین در این رابطه معتقد است: ریزدانگی، فرسودگی کالبدی (ناپایداری) و نفوذناپذیری، اصلی‌ترین شاخص‌های بافت‌های حاشیه شهری محسوب می‌شود که هر کدام از آنها می‌تواند موجب بروز مسایل و چالش‌هایی باشد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز قزوین با سیدمحمد علمی، سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قزوین به گفت و گو پرداخته تا از آخرین وضعیت حاشیه‌نشینی این شهر مطلع شود که در ادامه می‌خوانید.
ایرنا. به عنوان آغاز گفت و گو تعریفی از حاشیه‌نشینی ارایه دهید و اینکه هم اکنون چند درصد از جمعیت قزوین حاشیه‌نشین هستند؟
بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری به مناطقی از حاشیه شهر گفته می شود که طی سال های گذشته عناصر تشکیل دهنده آن از جمله تاسیسات روبنایی، زیربنایی، ابنیه، مستحدثات، خیابان‌ها و دسترسی‌ها دچار فرسودگی و ناکارآمدی شده و ساکنان آن از مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی رنج می‌برند.
براساس قانون حمایت از احیاء، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری که در سال ۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان رسیده و به دولت نیز جهت اجرا ابلاغ شد، بافت‌های تاریخی و ناکارآمد میانی، سکونتگاه‌های غیر رسمی، محدوده‌ها و محله‌های شهری با پیشینه روستایی و محدوده‌ها و نواحی با کاربری ناهمگون شهری بخش‌های مختلف بافت‌های ناکارآمد و فرسوده شهری محسوب می‌شوند.
در شهر قزوین نیز بخش قابل توجهی از بافت تاریخی و فرسوده این شهر دچار همپوشانی است، بنابراین می‌توان مساحت بافت ناکارآمد شهری را با احتساب سکونتگاه‌های غیر رسمی (شامل محلات باغ نشاط، لالوها، کوی بهار، پشت هتل قدس) ۲۵۴ هکتار در نظر گرفت که جمعیتی بیش از ۱۰۱ هزار نفر را در خود جای داده، یعنی ۲۶ درصد جمعیت شهر قزوین را حاشیه‌نشینی شکل می‌دهد.
ایرنا. این مساله تا چه میزان حاد و بحران زا می توان باشد؟
موضوع سکونت در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری به دلیل وجود شاخص‌هایی که در این محدوده‌ها وجود دارد از اهمیت زیادی برخوردار است، ریزدانگی، فرسودگی کالبدی (ناپایداری) و نفوذناپذیری، اصلی‌ترین شاخص‌های بافت‌های شهری محسوب می‌شود که هر کدام از آنها می‌تواند موجب بروز مسایل و چالش‌هایی باشد.
به عنوان مثال، در صورت وقوع حوادثی مانند زلزله، موضوع ریزدانگی و فرسودگی کالبدی می‌تواند سبب بروز آسیب‌های جانی و مالی قابل توجهی شود، چرا که جمعیت قابل توجهی در ساختمان‌های ناپایدار و غیر ایمن سکونت دارند، همچنین موضوع نفوذناپذیری، امکان دسترسی به بناها و امدادرسانی به موقع و مناسب را به حداقل می‌رساند که می‌تواند منجر به نتایج نامطلوبی در کمک به ساکنان بافت‌های فرسوده شهری در زمان بحران‌های احتمالی باشد، با این وصف، موضوع توجه به بافت‌های ناکارآمد شهر و بهسازی و نوسازی آنها جزو ضرورت‌ها به شمار می‌رود.
ایرنا. برای ساماندهی جوامع حاشیه‌نشین شهر چه اقدامات یا تصمیمیاتی گرفته شده است؟
در سیاست‌های کلان کشور، توجه به بافت‌های ناکارآمد و فرسوده شهری مورد توجه جدی قرار دارد تا جایی که مقام معظم رهبری در بخشی از فرمایشات خود به این موضوع نیز اشاره داشته اند و فرمودند: "ما باید کارهای اولویت دار و فوری را مورد اهتمام ویژه قرار دهیم که از جمله آن نوسازی بافت‌های فرسوده است"، همچنین ایشان دولت را موظف به تشویق سرمایه‌گذاران در امر نوسازی مسکن در بافت‌های فرسوده شهری کرده اند.
شیوه‌نامه و شرح خدمات شناسایی محدوده‌ها و محلات ناکارآمد شهری و تدوین برنامه راهبردی و عملیاتی رفع ناکارآمدی آنها نیز در سال ۱۴۰۰ توسط شورایعالی شهرسازی و معماری ایران ابلاغ شده و علاوه بر آن سیاست و ضوابط تشویقی کالبدی متضمن نوسازی محله‌ای در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در سال ۱۴۰۱ به تصویب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران رسیده و جهت اجرا، ابلاغ شده است.
در شهر قزوین نیز این ضوابط و دستورالعمل‌ها، معیار برنامه‌ریزی جهت ساماندهی و بازآفرینی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری است.
ایرنا. مهمترین برنامه معاونت شهرسازی در حوزه حاشیه‌نشینی چیست؟
با توجه به ضرورت بازآفرینی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری، در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قزوین، موضوع جدی محدوده‌های بازآفرینی شهری و تدوین سیاست‌ها و ضوابط تشویقی کالبدی به عنوان نوسازی در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری در دستورکار قرار دارد و با این هدف، انعقاد قرارداد مشاور در سال جاری صورت گرفته است.
همچنین سیاست و ضوابط تشویقی کالبدی متضمن نوسازی در محله هادی‌آباد به عنوان محله پایلوت در بافت فرسوده شهر قزوین به وسعت ۵۶ هکتار و با هدف بازآفرینی این محدوده تدوین شد.
تهیه بسته ضوابط تشویقی نوسازی کالبدی محله هادی آباد براساس مصوبات هیات وزیران و شورایعالی شهرسازی و معماری ایران صورت گرفت و این بسته در حضور معاون وزیر و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران و در جلسه ای که با حضور استاندار قزوین در ۲۲ آذرماه گذشته مطرح و به عنوان بسته تشویقی الگو برای سایر شهرهای کشور مورد تایید قرار گرفت.
ضوابط تشویقی نوسازی کالبدی محله هادی‌آباد در مراجع مربوطه شامل کمیته طرح تفصیلی، کمیسیون ماده ۵ استان، کمیسیون تخصصی شهرسازی و خدمات شهری شورای اسلامی شهر قزوین و صحن علنی شورای اسلامی شهر قزوین (با کسب اکثریت آرا) به تصویب رسیده و گام های اجرایی طرح نیز با هدف ارتقای کیفیت زندگی و فضاهای شهری و مسکن این محدوده آغاز شده و در گام اول، نشست تخصصی با سازندگان مسکن و سرمایه‌گذاران حوزه ساختمان برگزار گردید.
در ضمن ۲ نشست صمیمانه با ساکنان محله هادی‌آباد و حضور اعضای شورای اسلامی شهر و مدیران مربوطه در مساجد زینبیه (س) و چهارده معصوم (ع) در جهت اطلاع‌رسانی و آگاهی رسانی به آنان در خصوص بسته تشویقی مربوطه برگزار شد، در ادامه و به منظور تسهیل در دسترسی ساکنان به اطلاعات مربوط به بسته تشویقی و با هماهنگی شهرداری منطقه چهار، به زودی دفتر تسهیلگری ویژه محله هادی آباد فعالیت خود را آغاز خواهد کرد، ضمن اینکه پیشخوان ویژه ای نیز در شهرداری این منطقه با هدف تسریع در ارایه خدمات به درخواست‌های مرتبط با محله هادی‌آباد راه‌اندازی شده است.
ایرنا. ساماندهی حاشیه‌نشینی قزوین چه ضرورتی دارد؟
از آنجایی که قزوین شهری مهاجرپذیر و میزبان حاشیه نشین‌ها است، توجه به بافت‌های ناکارآمد و فرسوده شهری و به دلیل افزایش ایمنی سکونت و ارتقای سطح کیفی زندگی ساکنان آن، محدوده‌های شهری از اهمیت زیادی برخوردار است و همچنین با توجه به جمعیت قابل توجه ساکنان در این پهنه‌ها، ضرورت بهسازی و نوسازی آنها بیش از پیش احساس می‌شود و تاکید داریم در این زمینه هیچ غفلتی نباید صورت گیرد.
نظر شما