یکی از اهداف دولتمردان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آموزش (آموزش عمومی و آموزش عالی) و توسعه علمی به عنوان زیربنای توسعه پایدار و همه‌جانبه است. این موضوع در اصل ۳۰ قانون اساسی آمده است، براساس این اصل، دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بارها بر این مورد تاکید کرده‌اند، در همین راستا ایشان در سال ۱۳۹۳ در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی سیاست‌های کلی «علم و فناوری» را که پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شده است، ابلاغ کردند.
افزون بر این، در راستای آن سیاست های کلان کشوری و برنامه‌های کوتاه و بلندمدت همچون سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، نقشه جامع علمی کشور، سند راهبردی کشور در امور نخبگان، سند دانشگاه اسلامی و سند جامع روابط علمی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران از جمله اسنادی است که در این زمینه تدوین و تصویب شده است.
نگاهی به آمار و ارقام کلی نشان می‌دهد دولت جمهوری اسلامی ایران در ۴۵ سال گذشته موفق شده است بخش بزرگی از این اهداف را محقق کند؛ بر اساس آمار در سال ۱۳۵۷ تعداد دانشجویان کشور در همه مقاطع تحصیلی ۱۷۵ هزار نفر بود و به اندازه نصف تعداد دانشجویان داخل کشور در خارج از کشور دانشجوی ایرانی وجود داشت؛ این تعداد اکنون به بیش از سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفر رسیده است.
همچنین بر اساس اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس، ۵۲۶ مقاله علمی در سال ۱۳۵۷ از ایران در معتبرترین نشریات و کنفرانس‌های بین المللی ثبت شده بود که این رقم در سال ۱۳۷۶ دو برابر شد و به هزار و ۶۹ مقاله و در سال ۱۳۹۶ به ۵۴ هزار و ۲۴۳ مقاله رسید.
روند توسعه علمی کشور و نفوذ دستاوردهای علمی به صنایع و تبدیل آن به فناوری با سرمایه‌گذاری بر زیرساخت‌ها مانند توسعه مراکز رشد، شتاب‌دهنده‌ها، پارک‌های علم و فناوری و تصویب قوانین مختلف؛ مانند قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات مصوب سال ۱۳۸۳ و قانون جهش تولید دانش بنیان مصوب سال ۱۴۰۱ ادامه یافت و حمایت از توسعه کارآفرینی و نوآوری در دانشگاه‌ها، توسعه زیست بوم فناوری و نوآوری با محوریت پارک‌های علم و فناوری، هدایت پژوهشگاه‌ها به سمت پژوهش و توسعه فناوری‌های مساله محور و تقاضامحور، شبکه سازی در زیست بوم نوآوری وزارت علوم و پیوند آن به بازیگران کلیدی ملی و بین‌المللی و طراحی، پایش نظام ملی نوآوری با تمرکز بر زیست بوم نوآوری در وزارت علوم با جدیت بیشتری پیگیری شد.
اکنون و در آستانه چهل‌وپنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی از وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در مورد مهم‌ترین دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه آموزش عالی، تحقیقات و فناوری پرسیدیم.
محمدعلی زلفی‌گل فارغ از دولتمردان دولت سیزدهم، از اواسط دهه ۶۰ که دوره کارشناسی شیمی آلی را در دانشگاه اراک آغاز کرد و اواسط دهه ۷۰ که در همین رشته از دانشگاه شیراز دانش‌آموخته شد و بعد که به ریاست دانشگاه بوعلی رسید، از نزدیک هم با روند توسعه علمی کشور آشنا شده و هم با جامعه دانشگاهی و نخبگی در ارتباط بوده است.
تاسیس اولین دوره دکتری در سال ۱۳۶۵
زلفی‌گل در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد دستاوردهای علمی و آموزشی کشور گفت: به یُمن پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه علوم، تحقیقات و فناوری اتفاقات بزرگی در کشور افتاده است.
وی به برخی توفیق های شاخص حاصل از انقلاب اسلامی و حاصل رویکرد انقلاب اسلامی در بحث علم، آموزش و تحقیقات اشاره کرد و ادامه داد: اولین دستاورد مهم این بود که در سال ۱۳۶۵ دوره‌های دکتری در کشور تاسیس شد تا قبل از آن دوره دکتری در ایران نداشتیم و دوره‌های کارشناسی ارشد هم در کشور محدود بود. اما در سال ۱۳۶۵ دانشگاه شیراز برای اولین بار دوره دکتری را تاسیس کرد و بعد در سایر دانشگاه‌ها این روند ادامه یافت. با تاسیس دوره‌های دکتری درخت علم در کشور کاشته شد.
وزیر علوم یکی دیگر از دستاوردها را تولیدات علمی بیان کرد و اظهار داشت: تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تنها بالغ بر ۵۰۰ سند علمی بین‌المللی داشتیم و اکنون به ۷۸ هزار سند علمی در سال رسیده است که توفیق است.
قبل از انقلاب اصلا دانشمند بین‌المللی (دانشمند پراستناد یک درصد برتر و دو درصد برتر به دلیل داشتن مقالات و تولیدات علمی شاخص) نداشتیم، اما اکنون دانشمندان یک درصد بیش از ۸۴۰ و دانشمندان دو درصد برتر بیش از دو هزار و ۲۴۰ نفر هستند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: در موضوع مرجعیت علمی، تولیدات علمی ایران مورد ارجاع جامعه علمی جهانی قرار گرفته است و حدود ۳۵ درصد از ۷۸ هزار سند علمی که در سال ۲۰۲۳ توسط دانشمندان ایرانی منتشر شده با مشارکت محققان بین الملی بوده است. این امر نشان می‌دهد محققان و دانشمندان بین المللی مرجعیت علمی ایران را به رسمیت شناخته اند.
زلفی‌گل گفت: در عرصه پزشکی پیش از این پزشکان هندی، فیلیپینی و بنگلادشی در ایران حضور داشتند؛ اما اکنون پزشکان ایرانی به درجه‌ای از مرجعیت رسیده‌اند که توریست (گردشگر) پزشکی داریم و بیماران برای درمان از کشورهای دیگر به ایران مراجعه می‌کنند. دانش پزشکی ایران به‌شدت پیشرفته است.
رتبه علمی ۱۵ در پایگاه اسکوپوس
عضو دولت سیزدهم خاطرنشان کرد: ایران در حوزه های سلول‌های بنیادی، دانش نانو، دانش زیست‌فناوری، میکروالکترونیک، هوافضا و عرصه‌های مختلف علمی، علوم پایه، علوم کشاروزی، فنی و مهندسی پیشرفت چشمگیری کرده‌است. همچنین رتبه علمی این کشور در دنیا بر اساس پایگاه اطلاعات علمی اسکوپوس ۱۵ است.
زلفی گل به نقش پارک‌های علم و فناوری در توسعه زیست‌بوم دانش‌بنیان اشاره کرد و ادامه داد: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی اصلا پارک علم و فناری نداشتیم؛ در حال حاضر نزدیک به ۶۰ پارک علم و فناوری در کشور وجود دارد، پردیس‌های فناوری و شهرک‌های علمی تحقیقات توسعه یافته است و تعداد دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد قابل توجه است.
وی یادآور شد: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی هیچ نشریه علمی بین‌المللی نداشتیم؛ اکنون بیش از ۳۶۰ نشریه علمی تحت نمایه بین‌المللی داریم. اگر بخواهیم آمار بدهیم در زمینه تعداد و توسعه شرکت‌های دانش بنیان، هسته‌های فناور و در همه عرصه‌های فناوری، تحقیقاتی، فرهنگی، فضاهای آموزشی، رفاهی، تفریحی و خوابگاهی در کشور دستاوردهایی داشته‌ایم. همچنین دانشگاه‌ها در مراکز استان‌ها به شهرک دانشگاهی تبدیل شده‌اند و همه اینها نتیجه توفیقات انقلاب اسلامی است.
نظر شما