به گزارش ایرنا، پارک ملی گلستان در سال ۱۳۳۶ با نام «آلمه و ایشکی» مورد حفاظت قرار گرفت و نخستین پارک ایران است که از سال ۱۳۵۴ در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یکی از ۵۰ ذخیره‌گاه محیط زیستی کره زمین ثبت شد.
این ذخیره‌گاه زیست کره به دلیل موقعیت جغرافیایی، توپوگرافی و رویشگاهی شامل طیف وسیعی از زیستگاه‌ها، اکوسیستم‌ها و رویشگاه‌های تپه ماهوری با عناصر شاخص ایرانی- تورانی مانند درخت تاغ، گونه آهوی ایرانی، قوچ و میش، رویشگاه‌های هیرکانی با عناصری مانند درخت انجیلی و آزاد، گونه جانوری مرال و زیستگاههای کوهستانی با عناصری مانند درخت ارس و گونه‌های پلنگ ایرانی و کل و بز است.
گونه‌های جانوری پارک ملی گلستان شامل آهو، پلنگ، تشی (خارپشت)، خرس قهوه‌ایی، خرگوش، حشره خورها، راسو، روباه، رودک (گورکن)، سمور جنگلی، سیه‌گوش (یا کاراکال، گربه‌سانی کوچک است که در خاورمیانه و آفریقا زندگی می‌کند)، شوکا، شنگ (جانوری گوشتخوار از خانواده راسو)، قوچ و میش، کل و بز، گراز، گربه پالاس، گرگ، مرال، سمندر، قورباغه جنگلی، وزغ سبز، لاک پشت چهار چنگالی، مارمولک بی‌پا، مار آبی، مار قیطانی، گرزه مار و افعی قفقازی است.
زیست نیمی از پستانداران کشور در پارک ملی گلستان
سرپرست پارک ملی گلستان سه‌شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه این پارک از ۱۹ مرداد سال ۱۳۳۶ به عنوان نخستین منطقه حفاظت شده کشور معرفی شد، بیان کرد: ۶۷ سال از آن تاریخ می‌گذرد و تاکنون بیش از هزار و ۳۶۰ گونه گیاهی، هزار و ۱۰۰ گونه حشره، بیش از ۱۵۰ گونه پرنده، ۷۰ گونه پستاندار، ۲۴ گونه خزنده و دوزیست و ۱۰ گونه ماهی در عرصه‌های جنگلی و مرتعی و منابع آبی این پارک شناسایی شده است.
وحید خیرآبادی اظهار کرد: حدود نیمی از پستانداران، ۳۰ درصد پرندگان و یک هشتم گونه‌های گیاهی کشور در پارک ملی گستان شناسایی شد و ۲۴ گونه منحصر به فرد گیاهی مانند «زعفران آلمه و روشن بال آلمه‌ای» فقط مختص این پارک است.
وی ادامه داد: وجود رویشگاه‌های ایرانی- تورانی و جنگل هیرکانی باعث زیست گونه‌های شاخص علفخوار کشور مانند مرال، شوکا، کل و بز، قوچ و میش اوریال و آهو در کنار هم در پارک ملی گلستان شده است.
سرپرست پارک ملی گلستان افزود: گستره جغرافیایی این پارک سه استان گلستان، خراسان شمالی و سمنان است اما به دلیل اینکه بیشترین مساحت آن در گلستان واقع شده مدیریت این ذخیره‌گاه زیست کره با این استان است.
خیرآبادی گفت: پارک ملی گلستان نخستین پارک ملی در کشور محسوب می‌شود که به عنوان ذخیره‌گاه زیست کره در سازمان یونسکو به ثبت رسید و همچنین ثبت جهانی جنگل هیرکانی در سال ۲۰۱۹ بر ارزش آن افزوده است.
وی با اشاره به اهمیت پارک ملی گلستان برای جوامع محلی به عنوان ظرفیتی توریستی، تفریحی و در برخی مواقع فرصتی برای برداشت میوه جنگلی، بیان کرد: این پارک منبع تامین آب اهالی ۱۳ روستای همجوار خود مانند «کندسکو، تنگراه، قوشه چشمه، زاو بالا و پایین» است و علاوه بر آن آبرسانی به حدود ۸۰ روستا و شهر فراغی شهرستان کلاله از چشمه زاو پارک ملی گلستان انجام می‌شود.
شکار غیرمجاز، تصادف و آتش‌سوزی، چالش‌های پارک ملی گلستان
سرپرست پارک ملی گلستان، عبور جاده آسفالته میان گذر به طول ۲۵ کیلومتر را از چالش‌های اصلی این ذخیره‌گاه زیست‌کره برشمرد و گفت: این جاده میان گذر ۷۰ هکتار از مساحت پارک را در برگرفته و باعث دسترسی آسان شکارچیان غیرمجاز و از طرف دیگر افزایش تلفات جانوری ناشی از تصادفات جاده‌ای شده است.
خیرآبادی افزود: طبق بررسی‌های صورت گرفته در ۲۰ سال اخیر حدود ۲ هزار و ۳۰۰ مورد انواع جانوران از گونه‌های مختلف خرس قهوه‌ای، مرال، شوکا، آهو و گراز و پلنگ، پرندگانی مانند جغد و انواع خزندگان بر اثر برخورد با خودروهای عبوری در این جاده میان گذر تلف شدند.
وی ادامه داد: علاوه بر آن در برخی مواقع بقایای آتش بجای مانده از حضور مردم که در حاشیه جاده میان گذر پارک ملی گلستان اتراق می‌کنند با هر وزش بادی باعث بروز آتش‌سوزی ناخواسته می‌شود به طوری که در ۲۰ سال گذشته بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی حاشیه این جاده طعمه آتش شد.
سرپرست پارک ملی گلستان با اشاره به مصوبه سال ۱۳۸۲ هیات دولت برای احداث مسیر جایگزین جاده میان‌گذر، گفت: طبق این مصوبه جاده جایگزین در قسمت شمالی پارک در مسیر دوراهی کلاله، گلیداغ و آشخانه باید احداث شود و از آن سال تاکنون پیگیری‌های متعددی در این رابطه انجام شده است.
خیرآبادی ادامه داد: پیرو این مصوبه، سال گذشته در نشست شورای حفظ حقوق بیت المال دادگستری گلستان مصوب شد وزارت راه و شهرسازی پیگیری لازم را برای تغییر مسیر جاده میان گذر پارک به ناحیه شمالی انجام دهد.
وی افزود: با پیگیری دادستان کل کشور و برگزای نشست با وزیر راه و شهرسازی در نهایت سال گذشته بعد از ۲۰ سال قراردادی با شرکت مشاور برای انجام مطالعات توجیهی جاده کلاله، گلیداغ و آشخانه به عنوان مسیر جایگزین جاده میان گذر بسته شد و در صورت اتمام مطالعات اعتبار مورد نیاز برای احداث آن امسال یا سال بعد از محل منابع وزارت راه و شهرسازی تامین می‌شود.
سرپرست پارک ملی گلستان نصب گاردریل و احداث زیرگذر و روگذر را از دیگر راهکارهای موثر در کاهش تلفات حیات وحش در جاده میان گذر دانست و گفت: اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان موظف به تامین اعتبار از سوی وزارت راه و شهرسازی برای پیگیری نصبت گاردریل شده است.
خیرآبادی ادامه داد: از مجموع ۲۵ کیلومتر جاده میان گذر عبوری در دل پارک ملی گلستان تاکنون فقط در ۲.۵ کیلومتر آن گاردریل نصب شده است.
وی از تجهیز و بهروزرسانی ماشین آلات خاموش‌کردن آتش محیط زیست گلستان از محل تخصیص ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبارات دور نخست سفرهای استانی رئیس جمهور خبر داد و گفت: از سال ۱۳۹۹ با انعقاد تفاهم نامه با سپاه نینوا هر ساله از ظرفیت نیروهای بسیج سازندگی برای اجرای آتش‌بان برای مقابله با آتش‌سوزی احتمالی به ویژه در فصل گرما استفاده می‌کنیم.
سرپرست پارک ملی گلستان افزود: برای ساکنان ۱۳ روستای حاشیه پارک هم هر ساله کارگاه‌های آموزشی با هدف افزایش آمادگی مردم در مقابله با آتش‌سوزی برگزار می‌شود.
خیرآبادی، کمبود نیروی انسانی را از دیگر چالش‌های پارک ملی گلستان دانست و گفت: برای این مجموعه ۱۱۸ ردیف پستی تعریف شد اما فقط ۳۴ پست سازمانی دارای متصدی است بر همین اساس هر محیطبان مسوولیت حفاظت از پنج هزار هکتار از مساحت این پارک را بر عهده دارد که پنج برابر از میانگین جهانی (به ازای هر هزار هکتار یک محیط بانان) بیشتر است.
پارک ملی گلستان بزرگ ترین و قدیمی ترین پارک ملی کشور با مساحت ۹۱ هزار و ۸۹۵ هکتار در حوزه سرزمینی شهرستان گالیکش در شرق استان گلستان واقع است و بخشی از آن در خراسان شمالی و استان سمنان قرار دارد.
این پارک دارای سه نوع آب و هوای متفاوت خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب است که همین ویژگی باعث شده دارای پوشش گیاهی متنوع از استپ خشک تا جنگل انبوه باشد.
نظر شما