به گزارش خبرنگار ایرنا، کارشناسان آبخیزداری و آبخوانداری اداره کل منابع طبیعی مازندران می گویند : جدای از اینکه بارندگی در این مناطق زیر ۲۰۰ میلیمتر در سال و آن هم در فصل غیر رویش است، آب‌های روان را نیز نمی‌توانیم در این بخش حفظ کنیم؛ بنابراین با این روند امکان تبدیل بخش‌هایی از این مناطق به کویر دور از ذهن نیست؛ لذا باید اقدامات عاجل برای حفظ این بخش‌ها صورت گیرد تا نگذاریم به سمت قهقرایی پیش رود.
بررسی ها از مناطق پنجگانه در خطر گسترش بیابان زایی مازندران نشان می دهد که علاوه بر برداشت غیر اصولی از معادن استان، تجاوز به عرصه ها با پوشش درخت و بوته های گیاهی و تجاوز به حریم رودخانه ها شدت گرفته است.
فعالیت های بی رویه معادن شن وماسه در ۲ منطقه خطیر کوه در سوادکوه و دره هراز در محور آمل به تهران استان مازندران سبب ایجاد شن چاله وکانون ریزگرد شده است، امروز آلودگی زیست محیطی آب و مراتع ناشی از فعالیت این معادن بیداد می کند.
همچنین فعالیت های کشاورزی زراعی و باغی با انجام غیر اصولی خاک ورزی در اراضی شیب دار مناطق بالادست، قطع درختان و همچنین ورود بی رویه دام به مراتع سبب شد تا در این مناطق پنجگانه مازندران شاهد ظهور پدیده بیابان زایی باشیم.
لزوم مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه پایدار روستایی با اجرای طرح ترسیب کربن
خطر گسترش پدیده بیابان در مازندران سبب شد تا اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان منطقه ساری بدنبال گرفتن مجوز برای راه اندازی یک واحد بیابان در این اداره کل باشد، موضوعی که معاون فنی و آبخیزداری حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران - ساری آن را تایید کرد.
اسماعیل مختارپور روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به تغییرات رژیم بارش های مازندران که سبب ایجاد حفره و دره های عمیق ناشی در مناطق بالا دست شده است، گفت: متاسفانه تغییرات اقلیمی در کمتر از یک دهه کاملا ملموس است، این که مازندران با تنش آبی و سیلاب غیر فصلی و با پدیده بیابان مواجه شود، نمونه های بارز آن است.
وی یکی از راه ها برای مقابله با پدیده بیابان زایی را اجرای طرح «ترسیب کربن» دانست و توضیح داد: این طرح در منطقه بهشهر در سطح ۲۰ هزار هکتار در حال اجرا است.
معاون فنی و آبخیزداری حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران - ساری تصریح کرد: در حال حاضر طرح «ترسیب کربن» را در منطقه بهشهر در دست اجرا داریم که یک پروژه نسبتا موفقی است تا بتوانیم شرایط مان را در این منطقه بهبود ببخشیم و اگر این روند موفقت آمیز باشد درصدد هستیم تا به سایر بخش‌های بیابانی استان، تعمیم دهیم.
به جذب دی اکسید کربن اضافی جو توسط اندام هوایی و زیرزمینی گیاهان مرتعی به منظور کاهش اثرات سوء پدیده گرمایش زمین، ترسیب کربن گفته می شود؛ این پروژه بین المللی مبتنی بر توسعه پایدار روستایی، بهبود معیشت مردم محلی و نیز مدیریت مشارکتی منابع طبیعی است.
مختارپور با بیان این که نتایج اجرای طرح ترسیب کربن در بهشهر نشان داده است که اگر اکوسیستم جنگلی از دخالت های انسانی در امان باشد، نقش بسزایی در اندوخته بلند مدت کربن دارد ،گفت: از طرفی شرایط کشاورزی زراعی و باغی در منطقه نیز سبب شد تا خاک جنگل و مراتع دچار آسیب جدی شود.
وی ادامه داد: به طور یقین با انجام مدیریت تلفیقی نظیر زراعت چوب و چراگاه ، جلوگیری از ورود بیش از حد دام و انجام حصار کشی علاوه بر ارتقا شاخص کیفیت خاک و تنوع گونه های بومی، جنگل و مرتع به حالت اول خود برگشت خواهد کرد.
این کارشناس آبخیزداری مازندران تصریح کرد: اگر اراضی تحت اجرای طرح ترسیب کربن به درستی و مطابق با اصول فنی با همکاری روستاییان مدیریت شود، کیفیت حاصلخیزی خاک و تولیدمحصول و در نتیجه ترسیب کربن افزایش خواهد یافت.
مختارپور تاکید کرد: شاید غیرقابل باور باشد که ما به طور جدی در استان مازندران با مقوله فرسایش خاک مواجه هستیم و اهمیت موضوع فرسایش خاک در دنیا به حدی رسیده است که همایش‌های ۱۰ روزه با حضور رهبران دنیا برای آن برگزار می‌شود؛ چرا که واقعیت آن است که اگر این منابع بسیار ارزشمند و مواهب خدادادی را از دست دهیم و این روال ادامه داشته باشد، زوال و نابودی بشر را در پی خواهد داشت
وی با اشاره به ضرورت بهبود شرایط حال حاضر فرسایش خاک در کشور، افزود: ایران یک کشور با پوشش گیاهی کم است که بخش وسیعی از آن را کویر تشکیل می‌دهد و بر اساس برآوردهای انجام گرفته میزان فرسایش خاک در کشور حدود ۱۶.۴ تن در هکتار است که عدد خوبی نیست و نیاز است این رقم را تقلیل دهیم
معاون فنی و آبخیزداری حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری، خاطرنشان کرد: لذا ضروری است که با اقدامات حوزه آبخیزداری و مشارکت آبخیزنشینان، وضعیت حال حاضر خاک مازندران را بهبود ببخشیم و وضعیت فرسایش خاک را در این استان به حداقل ممکن برسانیم.
مختارپور با اشاره به وسعت حدود ۴۰۰ هزار هکتاری مراتع استان مازندران، بیان کرد: خوشبختانه این عرصه‌ها به لحاظ کیفیت حدود ۷۰ درصد دارای کیفیت خوب، ۲۵ درصد دارای کیفیت متوسط و مابقی را مراتع نامرغوب تشکیل می‌دهد که نقش بسزایی در کنترل و جذب روان آب‌ها و کاهش رسوبات دارد.
وی با اشاره به لزوم بهبود شرایط مراتع در مازندران، ادامه داد: متاسفانه دامی که وارد مراتع استان می‌شود بیشتر از ظرفیت مراتع ما است و این تخریب مراتع را در پی دارد که نیازمند مدیریت و ساماندهی است به گونه‌ای که حداقل یا برای دامداران منابع درآمدی دیگری را تعریف کنیم و یا تجمیع دام‌ها را برای اقتصادی بودن فعالیت دامداری در پیش بگیریم.
احداث ۱۰ سد سرشاخه‌گیر در دهه گذشته در استان مازندران
مختارپور گفت: از جمله اقداماتی که طی یک دهه گذشته در این بخش انجام شده است، احداث ۱۰ سد سرشاخه‌گیر در استان بود که با توجه به اینکه مازندران یک استان جنگلی است لذا در سیلاب‌ها، تنه و سرشاخه درختان به همراه رسوبات موجب انسداد مسیر رودخانه‌ها می‌شد و با انباشت در مقابل پل‌ها، موجب خروج آب از مسیر اصلی رودخانه‌ها و هدایت آن به سمت اراضی زراعی و باغی و نیز مناطق مسکونی می‌شد که خسارات جانی و مالی فراوانی را نیز ایجاد می‌کرد.
وی اعلام کرد: یکی از بارزترین نمونه این مورد به سیلاب مردادماه سال ۱۳۷۸ نکا باز می‌گردد که موجب فوت ۴۰ نفر از شهروندان این شهر و خسارات مالی فراوانی شد که از این رو، نخستین سد سرشاخه‌گیر مازندران در حوزه درویشان رود نکا احداث شد که باعث شد تا بعدها علیرغم سیلاب‌های به مراتب بزرگ‌تر حداقل به خسارات مشابه سیلاب نکا دچار نشدیم.
معاون فنی و آبخیزداری حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری، مطرح کرد: در ادامه نیز در مناطق دیگری نظیر گلوگاه، بهشهر، ساری، قائم‌شهر و نور نیز سدهای سرشاخه‌گیر احداث شد تا بتوانیم در مواقع سیلاب و بارندگی‌های شدید، خسارات وارده را به حداقل ممکن برسانیم.
مختارپور افزود: طی سال‌های ۹۰ تا ۱۴۰۰ صندوق توسعه اعتباراتی را به استان مازندران داد که بسیار در اجرای اقدامات حوزه آبخیزداری موثر بود و توان انجام کار بیشتر را هم داریم که با تخصیص اعتبار ممکن می‌شود.
وی تشریح کرد: در شرایط حال حاضر، احداث سد هزینه‌های هنگفتی را در بر دارد که می‌بایست اعتبارات آن به استان تخصیص یابد تا بتوان پروژه جدیدی را تعریف کرد؛ در عین حال که علیرغم نیاز به چند سد دیگر اما خوشبختانه احداث سد در نقاط بحرانی استان انجام گرفته است.
معاون فنی و آبخیزداری حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری، اشاره کرد: خوشبختانه در سفر استانی اخیر رئیس جمهور به مازندران اعتبارات خوبی برای استان مصوب شد که انتظار داریم این اعتبارات هر چه سریع‌تر وارد چرخه اداری شود تا ما بتوانیم کارهای اجرایی لازم را طی ماه‌های باقیمانده از سال انجام دهیم.
مختارپور با اشاره به قرار داشتن در هفته جهانی خاک باشعار «خاک سرآغاز زندگی است»، گفت: برای اینکه بتوانیم فرسایش رسوب را کنترل کنیم اقدامات موثری را در حوزه حفاظت از خاک انجام دادیم که نقش بسیاری در امنیت غذایی پایدار دارد.
وی ادامه داد: از زمانی که بشر با کمک ساخت ابزارآلات سنتی و اکنون صنعتی، بر طبیعت غالب شد، خسارات وارده بر طبیعت صد چندان شد، به طوریکه شاید در گذشته با یک تبر نمی‌شد در طول روز حتی یک درخت را قطع کرد اما امروزه با کمک اره‌های غول پیکر، صدها درخت در کوتاه‌ترین زمان ممکن، قطع می‌شود و این امر نیازمند مدیریت حفظ منابع طبیعی از سوی بشر است.
معاون فنی و آبخیزداری حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری، اظهار کرد: متاسفانه تغییرات اقلیمی نیز در کمتر از یک دهه کاملا ملموس است، امری که در گذشته ده‌ها سال به طول می‌انجامید و اینگونه است که حتی در همین استان مازندران با تنش آبی مواجه هستیم.
استان مازندران حدود۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مساحت دارد که از این مقدار حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار آن عرصه های طبیعی شامل جنگل و مرتع است.
برای حفاظت و مدیریت عرصه های طبیعی مازندران، ۲ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری در ساری و نوشهر فعالیت دارند که منطقه ساری حدود ۷۱ درصد و نوشهر حدود ۲۹ درصد این عرصه ها را مدیریت می کند.
استان مازندران در مجموع حدود ۵۴ درصد از عرصه های جنگلی شمال کشور را در اختیار دارد و همچنین نیمی از جنگل های هیرکانی ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو در جغرافیای مازندران است.
نظر شما