پوکی استخوان بیماری خاموش جوانی و پیری

به گزارش خبرنگار ایرنا، به طور تقریبی در بیمارستان ها، کوچه، خیابان، مترو و یا اتوبوس ها که مشاهده می کنید مردم از درد پا، کمر و یا لگن خود صحبت می کنند و درد همگی آنها استخوان و بیماری خاموش پوکی استخوان است.

آمارها نشان می دهد که پوکی استخوان بیماری شایعی است و شکستگی ناشی از آن در حال افزایش است، به طوری که در سرتاسر جهان از هر سه زن و از هر پنج مرد بالای ۵۰ سال یک نفر شکستگی ناشی از شکنندگی استخوان را در طول عمر باقیمانده خود تجربه خواهد کرد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ میزان بروز شکستگی لگن در مردان ۳۱۰ درصد و در زنان ۲۴۰ درصد با مقایسه با سال ۱۹۹۰ افزایش یابد.

با توجه به گستردگی شیوع این بیماری در جهان، ایران و به طبع آن استان قزوین نیاز است تا در خصوص ویژگی ها، علایم ایجاد کننده این بیماری و نحوه درمان آن بیشتر بدانیم که در همین خصوص خبرنگار ایرنا مرکز قزوین با آمنه احدی زاده، کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیر واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی قزوین به گفت و گو نشسته است.

ایرنا. بیماری پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان که "بیماری خاموش" نیز نامیده می شود، در مراحل اولیه، علامتی ندارد و همین امر تشخیص را با مشکل مواجه می کند و در بسیاری از موارد و تا زمان بروز شکستگی، قابل شناسایی نبوده و اولین تشخیص همزمان با اولین شکستگی و حتی مدت ها پس از آن اتفاق می افتد.

علی رغم اینکه استئوپروز (پوکی استخوان) شایع ترین بیماری استخوان است، اما به علت اینکه علایم هشدار دهنده ای قبل از شکستگی وجود ندارد، اغلب ناشناخته و حتی بعد از بروز شکستگی بدون درمان باقی می ماند و در نهایت نیز ممکن است منجر به دفورمیتی (اختلال در شکل انگشتان دست و و پا)، درد مزمن، افسردگی، ناتوانی و افزایش مرگ و میر شود.

ایرنا. شایع ترین علت ایجاد این بیماری چه مواردی است؟

پوکی استخوان در لغت به معنای "استخوان متخلخل" است و این وضعیتی است که در آن استخوان ها نازک می شوند و با کاهش تراکم و کیفیت، استحکام خود را از دست می دهند که این مساله می تواند منجر به شکستگی استخوان و باعث درد و ناتوانی می شود.

عواملی که در پوکی استخوان نقش دارند می تواند شامل افزایش سن، جنس (خانم ها بیشتر از آقایان به پوکی استخوان مبتلا می شوند)، یائسگی، وراثت، نژاد (در سفید پوستان بیشتر است)، لاغری مفرط، بیماری های مزمن هورمونی و متابولیک، استفاده طولانی مدت از داروهای خوراکی حاوی کورتون و داروهای ضد تشنج، بی تحرکی طولانی مدت، اختلالات تغذیه ای، سیگار کشیدن، مصرف کم کلسیم غذایی، مصرف الکل، مصرف بیش از حد قهوه، داشتن سابقه شکستگی و افتادن مکرر باشد.

ایرنا. علت شیوع بیشتر این بیماری در بین خانم ها چیست؟

براساس مطالعات گزارش شده، در جمعیت بالای ۵۰ سال، یک نفر از هر سه زن و یک نفر از هر پنج مرد، شکستگی استئوپروتیک را در طول عمر خود تجربه خواهد کرد و یکی از علل آن کوچک و ظریف بودن استخوان خانم ها نسبت به آقایان و همچنین تراکم استخوان بیشتر آقایان نسبت به خانم ها است.

کاهش تراکم استخوان در خانم ها به دلیل بارداری، شیردهی، مصرف قرص های پیشگیری از بارداری و یائسگی زودتر و با سرعت بیشتری آغاز می شود.

ایرنا. چه زمانی باید پوکی استخوان درمان شود؟

در واقع پوکی استخوان با عوارضی از جمله، شکستگی خودبخودی یا با کمترین ضربه به استخوان ها به ویژه در نواحی کمر، لگن و مچ دست، درد شدید کمر در نقطه ای خاص که می تواند بر شکستگی مهره دلالت کند، قوز پشت که موجب انحنای پشت شود، کوتاه شدن قد نسبت به قد دوران جوانی بیشتر از۲.۵ سانتیمتر مشخص می شود که افراد وقتی این علایم را داشته باشند باید نسبت به درمان آنها اقدام کنند.

ایرنا. چه اقداماتی برای تشخیص پوکی استخوان باید صورت بگیرد و هدف از درمان آن چیست؟

روش های تشخیص این بیمار شامل رادیوگرافی ساده، بررسی آزمایشگاهی و سنجش تراکم استخوان است که بیماران با انجام این فرآیندها می توانند از بیماری خود مطلع شوند و اهداف درمان پوکی استخوان عبارتند از پیشگیری از شکستگی و کاهش بروز آن و بهبود عملکرد جسمانی بیمار است و به طورکلی، درمان های استئوپروز به ۲ دسته غیر دارویی و دارویی تقسیم می شوندو دریافت کافی کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی، ورزش و تغییر سبک زندگی همگی در دسته درمان های غیردارویی قرار می گیرند.

ایرنا. برای سلامت استخوان ها چه اقداماتی باید صورت گیرد؟

دریافت کافی کلسیم و ویتامین D، انجام منظم ورزش های مقاومتی تحمل کننده وزن و تعادلی جهت کاهش خطر افتادن، عدم مصرف سیگار و الکل و حذف سایر عوامل خطر افتادن ممکن است باعث بهبود سلامت استخوان ها و عضلات و کاهش خطر شکستگی شود اما برخورداری از شیوه زندگی سالم تامین کننده سلامت استخوان، نه برای تنها بیماران مبتلا به پوکی استخوان بلکه برای تمام افراد مهم است.

ایرنا. به طور تقریبی چند درصد از شهروندان قزوینی دارای بیماری پوکی استخوان هستند؟

براساس مطالعه متاآنالیز انجام شده، ۵۶ درصد از جمعیت ( ۶۴ درصد زنان و ۴۴ درصد مردان) مبتلا به کمبود ویتامین D هستند، شیوع کمبود این ویتامین در گروه سنی زیر ۲۰ سال معادل ۵۶.۴ درصد است که ۷۲.۴ درصد از گروه سنی ۲۰ تا ۵۰ سال مبتلا به کمبود ویتامین D بوده و شیوع این کمبود در گروه سنی بالای ۵۰ سال معادل ۵۹.۸ درصد می باشد.

ایرنا. تراکم استخوانی چگونه افزایش می یابد؟

اوج توده استخوانی در سنین ۲۰ تا ۲۵ سالگی به دست می آید و اگرچه حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد اوج توده استخوانی به صورت ژنتیکی تعیین می شود اما ورزش و تغذیه سالم برای استخوان در افراد جوان به حداکثر رساندن پتانسیل ژنتیکی کمک می کند، عوامل سبک زندگی که به سلامت استخوان ها در طول زندگی کمک می کنند عبارتند از ورزش منظم با تحمل وزن، خوردن غذاهای مغذی برای استخوان سالم، مصرف ویتامین D، حفظ وزن بدن سالم و اجتناب از سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل است.

ایرنا. چه پیشنهاد و توصیه ای در این زمینه به مردم دارید؟

ورزش به ساخت و حفظ استخوان در کودکان و نوجوانان در حین رشد و همچنین در بزرگسالان کمک می کند و در هر سنی، بهترین نوع ورزش برای سلامت استخوان، تحمل وزن، عضلات و تقویت آن است و به طور کلی، بیشتر افراد باید به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه سه تا چهار روز هر هفته بارها با تمرینات تحمل وزن و مقاومتی ورزش کنند و افراد مبتلا به پوکی استخوان باید از یک برنامه ورزشی هدفمند بهره مند شوند که شامل تمریناتی برای بهبود تعادل و وضعیت بدن باشد.