نارفیقی استخوان های پوک در میانسالی

به گزارش خبرنگار ایرنا، امروزه بیماری پوکی استخوان (استئوپروز) سومین عامل مرگ‌ و میر بعد از بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان‌ها به شمار می رود و اغلب نیز در سنین ۳۵ تا ۴۰ سالگی رخ می دهد.

به گفته متخصصان، پوکی استخوان دارای علایمی از جمله، کاهش قد به میزان سه سانتی متر نسبت به دوران جوانی، قوز در ستون فقرات که به تازگی ایجاد شده و شکستگی در اثر ضربه خفیف یا زمین خوردن جزیی است که افراد با دیدن این علایم باید به پزشک مراجعه کنند.

این عده معتقدند، پوکی استخوان درمان پذیر است و بیمارانی که در معرض خطر بالای شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان هستند، می‌توانند با درمان دارویی مناسب این خطر را کاهش دهند.

خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز قزوین به همین منظور با آمنه احدی زاده، کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری‌های استخوانی مفصلی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی قزوین پیرامون بیمار پوکی استخوان و مسایل و مشکلات آن به گفت و گو نشست.

ایرنا. پوکی استخوان چیست و چه افرادی در معرض خطر پوکی آن قرار دارند؟

پوکی استخوان یکی از انواع بیماری های ارتوپدی است که باعث ضعف و شکننده شدن استخوان ها می شود و عوامل خطرزای آن شامل سن بالا، کاهش قد، شاخص توده بدن پایین، بیماری‌های مزمن هورمونی و متابولیک، سابقه خانوادگی، استفاده طولانی مدت از داروهای خوراکی حاوی کورتون و داروهای ضد تشنج است.

همچنین بی‌تحرکی طولانی مدت، یائسگی، اختلالات تغذیه‌ای، سیگار کشیدن، مصرف کم کلسیم غذایی، مصرف الکل، استفاده بیش از حد قهوه، داشتن سابقه شکستگی و افتادن مکرر از دیگر علل موثر در ابتلا به پوکی استخوان است.

ایرنا.چرا زنان بیشتر از مردان در معرض پوکی استخوان قرار دارند؟

تقریبا زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند چرا که مواردی مانند باروری، شروع سن قاعدگی، شیردهی و یائسگی در این بیماری بی تاثیر نیست.

همچنین یکی علت های دیگری که باعث می شود تا زنان بیشتر از مردان به این بیماری دچار می شوند، کوچک و ظریف بودن استخوان های زنان نسبت به مردان است، بنابراین تراکم استخوان مردان بیشتر از زنان بوده و کاهش تراکم استخوان در زنان نیز به دلیل بارداری، شیردهی ، مصرف قرص های پیشگیری از بارداری و یائسگی می باشد.

ایرنا.شکستگی پوکی استخوان با سایر شکستگی ها چه تفاوتی دارد؟

از پوکی استخوان به "استخوان متخلخل" نیز نام برده می شود که در آن استخوان ها نازک می شوند و با کاهش تراکم و کیفیت، استحکام خود را به مرور از دست می دهند.

شکستگی های ناشی از پوکی استخوان با توجه به کاهش کیفیت و کمیت استخوان، در اثر ضربات بسیار خفیف یا سقوط از یک ارتفاع کوتاه رخ می دهد و منجر به عوارض زیادی از جمله تغییر سطح کیفی زندگی، ایجاد درد و ناتوانی، از دست دادن استقلال افراد و نیز افزایش نرخ مرگ در سالمندان می شود.

علی رغم اینکه استئوپروز (پوکی استخوان) شایع ترین بیماری استخوانی است اما به علت آنکه هیچ علایم هشدار دهنده ای تا قبل از شکستگی برای آن وجود ندارد، اغلب ناشناخته و حتی بعد از بروز شکستگی بدون درمان باقی می ماند و در نهایت ممکن است منجر به تغییر شکل انداک، درد مزمن، افسردگی، ناتوانی و افزایش مرگ و میر شود.

بنابراین پوکی استخوان با عوارضی مانند، شکستگی های خود به خودی، وارد شدن ضربه با کمترین میزان شدت به استخوان ها، به ویژه در نواحی کمر، لگن و مچ دست ایجاد می شود.

همچنین درد شدید کمر در نقطه ای خاص که می تواند بر شکستگی مهره دلالت کند، قوز پشت که موجب انحنای بدن شده و همچنین کوتاه شدن قد نسبت به قد دوران جوانی بیشتر از ۲.۵ سانت از جمله دلایل مهم شکستگی به دلیل پوکی استخوان است.

ایرنا. تشخیص این بیماری چگونه است؟

روش های تشخیص پوکی استخوان از طریق رادیوگرافی ساده، بررسی آزمایشگاهی و همچنین سنجش تراکم استخوان توسط پزشک متخصص انجام می شود.

ایرنا. چه روشی برای پیشگیری از این بیماری توصیه شده و چه میوه ها و غذاهایی برای جلوگیری از آن مفید است؟

نکات مهم در مورد شیوه زندگی سالم و پیشگیری از پوکی استخوان به طور کلی اطمینان از دریافت کافی کلسیم، اطمینان از دریافت کافی ویتامین D و استفاده از رژیم های غذایی متعادل، انجام منظم ورزش تعادلی و حفظ بدن و همچنین خودداری از مصرف الکل و دخانیات را می توان مورد تاکید قرار داد.

این در حالی است که تغذیه مناسب نیز نقش مهمی در قدرت و سلامت استخوان ها دارد، بنابراین رژیم غذایی غنی از کلسیم شامل لبنیات کم چرب، بادام، نخود، سبزیجات برگ دار، ماهی سالمون و ساردین همراه استخوان، میگو و دانه های سویا به ساخت و محافظت از استخوان ها کمک فراوانی می کند.

منابع غنی ویتامین D مانند ماهی سالمون، ماهی تن، جگر، نخود فرنگی، اسفناج، قارچ، تخم مرغ و نور مستقیم خورشید به جذب بهتر کلسیم هم کمک می کند.

ایرنا. ورزش چه نقشی در پیشگیری از این بیماری دارد؟

ورزش، یک راه به صرفه موثر و ایمن برای پیشگیری از پیشرفت پوکی استخوان به شمار می رود و به طور مستقیم و غیرمستقیم نیز برروی همه سلول های استخوانی تاثیرگذار است.

تمرین درمانی نیز یکی از عناصر مهم و اساسی برنامه توانبخشی برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان است و باید متناسب با سطح آمادگی جسمی بیمار و در نظر گرفتن احتمال بروز شکستگی آن باشد.

تمرین، قدرت عضله و استخوان، انعطاف پذیری مفصل و تعادل را افزایش می دهد و همچنین به پیشگیری از سقوط کمک می کند با توجه به ویژگی های فردی بیمار، انجام منظم ورزش ها توصیه شود.

تقویت عضلات و انجام ورزش های تعادلی نیز می تواند با بهبود اعتماد به نفس و هماهنگی در فرد و همچنین افزایش توده استخوانی کمک کند و ورزش های هوازی همراه با تحمل وزن شامل پیاده روی ۳۰ تا ۴۰ دقیقه ای در طول روز، دویدن آهسته، کوهنوردی، راه رفتن سریع، تنیس و برخی دیگر از ورزش های تقویتی - مقاومتی شامل ورزش با وزنه، دمبل، نوار الاستیک، دوچرخه و شنا شیوع پوکی استخوان را کاهش خواهد داد.

ایرنا. پوکی استخوان آیا فقط در افراد مسن رخ می دهد؟

بله، هر چه سن بالاتر می رود خطر ابتلا به پوکی استخوان بیشتر می شود چرا که اوج توده استخوانی در سنین ۲۰ تا ۲۵ سالگی است و حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد اوج توده استخوانی به صورت ژنتیکی تعیین می شود.

اگر چه ورزش منظم و تغذیه مفید برای داشتن استخوان بندی سالم در افراد جوان بی تاثیر نیست اما با افزایش سن شانس ابتلا به پوکی استخوان بیشتر می شود و سپس از دهه سوم زندگی به تدریج توده استخوانی کاهش می یابد .

کمردرد، کوتاه شدن قد، قوز پشت و شکستگی استخوان علایم شایعی هستند که با افزایش سن در اغلب افراد دیده می شود.

نکته آخر:

داشتن یک سبک زندگی سالم تا حد زیادی به جلوگیری از پوکی استخوان کمک می‌کند، استفاده از کلسیم، ویتامین D و ورزش سه عامل مهم و اصلی در بالا بردن تراکم استخوانی است و در عین حال نیز بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری است ، تشخیص زودرس این عارضه در پیشگیری از ضایعات، کمک شایانی می کند.