تجلی شور حسینی در آیین‌های عاشورایی چهارمحال و بختیاری

به گزارش ایرنا، مردم استان چهارمحال و بختیاری از گذشته تاکنون به اشکال مختلف ارادت خود را به سید و سالار شهیدان با برگزاری آیین‌هایی نشان می‌دهند.

پژوهشگر و محقق تاریخ می گوید: ارادت مردم استان به مکتب شیعه سبب شکل‌گیری آیین‌ها و رسم‌های مختلفی شده است که بسیاری از آنها تا امروز تداوم دارد و با شکوه و عظمت خاصی از سوی مردم برگزار می شود.

بابک‌ زمانی‌پور در گفت و گو با ایرنا افزود: پرداختن به هنر شبیه‌خوانی، تعزیه‌خوانی، راه‌اندازی کاروان‌های عزاداری، پخت نذری و سرکشی به مزار گذشتگان از دست رفته از جمله آداب به هم پیوسته‌ای است که پیرامون گرامیداشت حماسه عاشورا در استان شکل گرفته و تاکنون نیز ادامه دارد.

قدمت برخی از این آیین‌ها به ۲۰۰ سال اخیر می‌رسد و همین موضوع سبب شده تا برای حفظ و نگهداشت این آیین‌ها و انتقال آن به نسل‌های بعدی این آیین‌ها ثبت ملی شود.

در این استان ۱۰ آیین ماه محرم و روز عاشورا در ردیف آثار معنوی کشور ثبت ملی شده است که هر سال مردم با شکوه و عظمت خاصی این آیین‌ها را اجرا می‌کنند. برخی از این آیین‌ها ویژه روز عاشوراست.

آیین خیمه‌سوزان طاقانک نخستین اثر ملی معنوی استان

کارشناس ثبت میراث فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری به خبرنگار ایرنا گفت: آیین سنتی خیمه‌سوزان طاقانک که برگرفته از حوادث تاریخی سال ۶۱ هجری قمری و عاشورای حسینی در کربلاست به عنوان نخستین اثر ملی معنوی استان در سال ۱۳۹۰ به شماره ۲۰۸ در فهرست میراث فرهنگی (ناملموس) کشور ثبت شد.

فریده احمدی با بیان اینکه خیمه‌سوزان طاقانک قدمتی حدود ۹۰ ساله دارد، افزود: در این مراسم مردم شهر طاقانک و سایر شهرها و روستاهایی که به نیت امام حسین(ع) نذر دارند ۷۲ خیمه با فرم‌های چهارگوش، گنبدی و مخروطی آماده می‌کنند و تا ظهر عاشورا در این خیمه‌ها به عزاداری و سوگواری می‌پردازند و سپس ظهر عاشورا این خیمه‌ها به یاد شهدای دشت کربلا سوزانده می‌شود.

وی تصریح کرد: تشییع نمادین پیکر شهدای کربلا، حرکت کاروان نمادین امام حسین (ع)، قربانی کردن گوسفند در جلوی هیات‌های عزاداری، نواختن نی، ساز و دهل و حمل عَلَم از جمله برنامه‌هایی که در این روز انجام می شود.

فرو بردن عَلَم در قدمگاه گرداب بن و گِل‌زنی

کارشناس ثبت میراث فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری به دیگر آیین ثبت ملی این استان نیز اشاره کرد و گفت: این عزاداری تاریخی با شماره ۶۲۴ در سال ۱۳۹۱ در ردیف آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

احمدی در توضیح این آیین اظهار داشت: این آیین که از سحرگاه روز عاشورا آغاز می‌شود مردم عزادار عَلَم‌های عزا در آب گرداب بن می‌زنند و دسته‌های عزا به سمت یکی از سادات باسابقه این شهر به راه می‌افتد.

وی تصریح کرد: در پرونده این آیین آمده است که کاروان عزاداری به سمت خانه سید مرتضوی از سادات باسابقه این شهر رفته و با طنین‌انداز کردن صدای "آقاسلام" به سادات حسینی عرض ادب کرده و روضه‌خوانی می‌کنند.

کارشناس ثبت میراث فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: عزاداران وقتی به منزل سادات رسیدند با نوحه‌سرایی و خواندن ابیاتی مانند "سینه‌زنان آمدیم آقا سلام علیک"، "چشم گریان آمدیم آقا سلام علیک"، "از راه دور آمدیم آقا سلام علیک"، "بهر حاجت آمدیم آقا سلام علیک"، "بر سرزنان آمدیم، آقا سلام علیک"، "ما گِل‌زنان آمدیم آقا سلام علیک" به سید ادای احترام می‌کنند.

چاق چاقو با قدمت ۲۵۰ ساله

احمدی در ادامه به آیین چاق‌چاقو در شهر سامان اشاره کرد و گفت: این آیین با شماره ۶۲۲ در سال ۱۳۹۱ در ردیف آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است و در پرونده‌ای که برای این آیین تهیه شده قدمت آن به بیش از ۲۵۰ سال می‌رسد.

وی تصریح کرد: مردم شهر سامان هرساله از شب عاشورا به تکیه‌ها و مساجد و حسینیه‌ها رفته و از بامداد با صدای نی، سنج، طبل و خواندن نوحه ویژه و صف بندی با کوبیدن چوب یا سنگ‌های تخت به هم و "یا علی" گفتن به عزاداری در خیابان‌ها و کوچه‌های شهر می‌پردازند و هنگام اذان صبح با برگزاری نماز جماعت مراسم را به پایان می‌برند.

کارشناس ثبت میراث فرهنگی ناملموس و طبیعی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری افزود: مراسم به این شکل است که مردان شهر ۲ سنگ تخت را در دست می‌گیرند و آن را با آهنگ خاصی به هم می‌کوبند، گذشتگان در این شهر بر این اعتقاد بودند که مراسم چاق‌چاقو یادآور شب عاشورا و زمانی که امام حسین (ع) بیعتش را از یاران خود برمی‌دارد و به آنها اجازه می‌دهد که بروند و جان خود را نجات دهند و از فرزندان خود می‌خواهد که ۲ تکه سنگ را به هم بکوبند تا صدای پای اسب کسانی که کربلا را ترک می‌کنند شنیده نشود و این افراد خجالت‌زده نشوند.

به گزارش ایرنا، در محرم و صفر امسال بیش از یک‌هزار هیات مذهبی و ۲۰۰ گروه تعزیه در شهرها و روستاهای چهارمحال و بختیاری عزاداری و سوگواری سید و سالار شهیدان و یاران با وفای ایشان مشغول را برپا می کنند.