توجه به نقش جوامع محلی لازمه تحقق گردشگری روستایی در مازندران

به گزارش ایرنا، بهره مندی طبیعت و محیط زیبای غرب مازندران از جاذبه های بکر و بی نظیر گردشگری در کنار آداب غنی و سبک زندگی روستاییان این مناطق، زمینه ساز گردشگری روستایی است تا علاقه مندان بیشتری را به این دیار جذب شوند.

به اعتقاد کارشناسان شرایط طبیعی روستا، شیوه زندگی، آداب و رسوم و فرهنگ روستا، خانه ها و اماکن موجود نظیر کلبه ها، خانه های چوبی و کاه گلی و صنایع دستی و محلی از جمله جاذبه هایی است که می تواند روستاهای غرب مازندران را به عنوان مقصدی برای گردشگران داخلی و خارجی معرفی کرد.

جاذبه های بکر پیرامون روستا، جاذبه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، حیوانات بومی و محلی، گیاهان دارویی و خاص، بناهای تاریخی و غذاهای محلی به عنوان دیگر توانمندی های موجود در رونق گردشگری روستایی است که می توان به آن متمرکز شد.

غرب مازندران ۲۱ شهر، هزار و ۱۵۰ روستا و هفت شهرستان و افزون بر یک میلیون فر جمعیت دارد. نور، نوشهر، چالوس، کلاردشت، عباس آباد، تنکابن و رامسر در غرب مازندران واقع شدند.

این مناطق سالانه پذیرای میلیون های مسافر و گردشگر داخلی و خارجی است.

برآیند اطلاعات موجود مبین این است که بسیاری از کشورهای در حال توسعه، اقتصادهای محلی و توسعه آن را به مردم بومی و محلی سپرده اند که حتی می توانند در ابعاد گسترده تر نقش آفرین باشند که توجه به جوامع محلی برای تحقق گردشگری روستایی در همین راستا است.

گردشگری به اعتقاد صاحبنظران امر بزرگ ترین و متنوع ترین صنعت دنیا به شمار می رود و کشورهای زیادی امروز این صنعت پویا را منبع اصلی درآمد ملی، اشتغال زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه زیرساخت ها تاثبرگذار می دانند.

یکی از انواع گردشگری که روز به روز طرفداران بیشتری پیدا می کند گردشگری روستایی است چراکه روستاها به ویژه روستاهای دارای ظرفیت های فراوان گردشگری به طور قطع، دنیایی از جذابیت ها را به نمایش خواهند گذاشت.

توسعه گردشگری روستایی دریچه ای رو به رشد برای پویایی اقتصادی در غرب مازندران است که در این خطه غربی استان روستاهای دارای ظرفیت گردشگری بسیاری وجود دارد که برای تحقق آن به برنامه ریزی علمی نیاز دارد.

البته استان پهناور و سرسبز مازندران دارای جنگل های با شکوه و کوه های سربه فلک کشیده، آبشارها و چشمه های خروشان و و سواحل نیلگون و دشت های جلگه ای است که در گوشه و کنار آن روستاهای دارای ظرفیت گردشگری متعددی وجود دارد که تاکنون ۵۰ روستای هدف گردشگری در این این استان شناسایی شده است.

مازندران حدود چهار هزار روستا دارد که نیمی از جمعیت سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفری آن در روستاها سکونت دارند.

سازمان جهانی گردشگری از سال ۲۰۱۴ در شعار سال خود با عنوان «گردشگری و توسعه جوامع محلی» Tourism & Community Development بر توانایی این صنعت در توانمندسازی و فراهم آوردن مهارت برای مردم برای ایجاد تغییرات در جامعه محلی خود تاکید داشت و این مهم امروز با توجه به موارد یادشده بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

به گفته کارشناسان، در صورتی که جوامع محلی و بومیان ساکن در مقاصد گردشگری توانمند شده و با توسعه خرده فرهنگ ها خود را برای پذیرش گردشگر آماده کنند می توان به بهره گیری این جوامع از صنعت درآمدزای گردشگری امیدوار بود.

"گردشگری روستایی" همه فعالیت های توریستی مرتبط با جاذبه های گردشگری طبیعی، فرهنگی، ورزشی، آموزشی، بهداشتی و درمانی، هنری و میراث فرهنگی را شامل می شود. همچنین انواع توریسم در مناطق روستایی نیز 'توریسم طبیعی، توریسم فرهنگی، اکوتوریسم، اگروتوریسم و سیاحت' را شامل می شود.

گردشگری روستایی در کشور عزیزمان به ویژه در مازندران و مهمتر در خطه غربی این استان که بیشتر مردم آن در روستاها زندگی می کنند یا از جمعیت روستایی بالائی برخوردارند، اهمیت بیشتری می یابد که نباید از این ظرفیت برای توسعه اقتصاد منطقه غفلت کرد.

ضرورت برنامه ریزی علمی

دانشجوی کارشناس ارشد رشته میراث فرهنگی در غرب مازندران با تاکید بر تبیین نقش روستاها در جذب گردشگر گفت: توسعه گردشگری روستایی نیازمند برنامه ریزی اصولی و تهیه نقشه راه علمی است که در عین حال معماری و آداب و سنن روستا باید حفظ شود.

احسان روانبخش در گفت و گو با ایرنا افزود : اکنون بسیاری از شهروندان از آداب و سنن رایج و طبیعت بکر موجود و دیگر ظرفیت های در روستاهای کشور بی‌اطلاع یا کم‌اطلاع هستند که با توسعه گردشگری روستایی می تواند زمینه آشنایی آنان از این ظرفیت ها را فراهم کرد.

وی با تشریح جاذبه طبیعی روستاهای غرب مازندران و همچنین تأکید بر سرمایه‌گذاری در این امر مهم یادآور شد: توسعه روستاها می‌تواند توسعه شهری را پایدار کند و هزار و ۵۰ روستای غرب مازندران ظرفیتی عالی برای رونق گردشگری روستایی است که تاکنون از این مهم غلفت شده است.

بر اساس تحقیقات و نتایج برنامه ها، ایجاد اشتغال برای نیروی مازاد کار و ایجاد فعالیت‌ها برای کار مازاد، تنوع اقتصاد روستایی در کنار دیگر بخش‌های اقتصادی، افزایش سطح درآمدی خانوار روستایی، افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی، صنایع دستی و دیگر محصولات، حفظ آثار باستانی، ابنیه تاریخی و جاذبه‌های طبیعی روستا، تاثیر مثبت بر وقایع اجتماعی، فرهنگی گردشگری روستایی از دستاوردهای رونق گردشگری روستایی است.

به اعتقاد فعالان صنعت گردشگری گردشگری و مردم بومی، رابطه ای ۲ طرفه دارند، از یک سو گردشگری به مردم بومی سود می رساند و از سویی دیگر نیز، بومیان در توسعه گردشگری نقش ایفا کنند.

آنان تاکید دارند برای آماده سازی جوامع محلی در غرب مازندران برای پذیرش و میزبانی از گردشگران، به ابزارهای سخت افزاری و فرهنگی نیاز است، توسعه شبکه راه ها، ایجاد تابلوها و نشانه های گردشگری و مهم تر از همه ایجاد اقامتگاه هایی که بتواند گردشگران را در خود جای دهد از ضرورت ها است.

روانبخش خاطرنشان کرد : به لحاظ فرهنگی ممکن است برخی روستاییان مخالف توسعه گردشگری روستایی باشند که ضروری است علاوه بر فراهم کردن زیرساختهای موجود، بومیان را به اهمیت و تاثیر این صنعت بر اقتصاد و فرهنگ روستاها آگاه کرد.

جوامع محلی نقش مهمی دارند

در این پیوند رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان عباس آباد با تاکید بر نقش مهم جوامع محلی در توسعه گردشگری روستایی گفت : در تلاش هستیم با تشریک مساعی با مردم روستا امکان توسعه اشتغال روستایی در حوزه گردشگری را هر چه بیشتر ترویج کنیم که در این بین توجه دهیاران و شوراهای اسلامی به مقوله گردشگری روستایی بسیار تعیین کننده خواهد بود.

نادر سحرخیز در گفت و گو با ایرنا افزود: آموزش برای دهیاران برای آگاه سازی جوامع روستایی در بهره مندی از اقتصاد گردشگری را از برنامه های اداره میراث فرهنگی است.

وی خاطرنشان کرد : گردشگری با رویکرد تجربه گرایی بسیار لذت بخش و مورد توجه گردشگران است و اینکه جوامع محلی با در اختیار قراردادن تجربه یک روز زندگی روستایی در خدمت مهمانان خود می توانند منابع اقتصادی مهمی در حوزه گردشگری جذب نمایند.

وی ادامه داد : این تجربه ها شامل کار در منزل، آشپزی، کشاورزی، دامداری، بازی های محلی، تولید صنایع دستی و هزاران فعالیت دیگر که در روستاهای شهرستان عباس آباد می تواند معرفی و مورد توجه قرار گیرد.

رییس اداره میراث فرهنگی شهرستان عباس آباد تلاش برای تقویت و توسعه بوم گردی در این شهرستان غرب مازندران را از اولویت های مهمی برشمرد که باعث جذب گردشگران در روستا ها شده است.

سحرخیز یادآور شد : همچنین با تقویت کسب و کارهای کوچک باعث عدم مهاجرت از روستا و حتی بازگشت روستانشینان به روستای خود خواهد شد و اشتغالزایی بسیاری نیز به همراه خواهد داشت.

شهرستان گردشگری عباس آباد غرب مازندران ۵۰ روستا دارد که شمار زیادی از آنها برای تبدیل واحدهای بوم گردی مناسب است.

بنا به اعلام روسای میراث فرهنگی شهرستان های غرب مازندران ۹۰ درصد هزار و ۵۰ روستای غرب مازندران برای توسعه گردشگری روستایی مناسب بوده که باید برای تحقق این مهم برای آن برنامه ریزی علمی کرد تا سرمایه گذاری مربوط صورت گیرد.

اقدامات صورت گرفته

به گزارش وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور اقدامات این نهاد با هدف توسعه گردشگری روستایی در راستای بهره‌مندی جامعه محلی از منافع آن از چند سال اخیر در برخی از نقاط کشور انجام شده است طوری که درآمدهای اقتصادی حاصل از گردشگری در میان جوامع روستایی توزیع و میزان اشتغالزایی در این مناطق افزایش یافته است.

بر پایه این گزارش طی سال‌های گذشته، ۵۰۰ روستای کشور به عنوان روستاهای هدف گردشگری انتخاب شده است که در همین راستا با رویکرد حفظ حداکثری روستاهای گردشگرپذیر و ایجاد زمینه‌های رقابتی میان روستاها، طرحی با همکاری صاحبنظران حوزه گردشگری و روستا، شامل شاخص‌های ارزیابی و رتبه‌بندی تهیه شده است.

این طرح با هدف رتبه‌بندی روستاهای گردشگرپذیر و تعیین استانداردها و شاخص‌های مورد نیاز روستاهای کشور مورد بررسی قرار گرفته است.

با عنایت به نامگذاری سال ۲۰۲۱ تحت عنوان گردشگری و توسعه روستایی توسط سازمان جهانی گردشگری(UNWTO) به منظور تعیین سیاست‌ها و برنامه‌های کلان ملی و تعیین نقشه راه توسعه گردشگری روستایی ایران، طرح مطالعات سند بخشی توسعه گردشگری روستایی کشور با رویکرد محصول محور در برنامه‌های پژوهشی معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی گنجانده شده است.

تبلیغات و معرفی جاذبه‌های گردشگری در حوزه‌های روستایی و عشایری، تدوین دستورالعمل صدور مجوز گردشگری کشاورزی به منظور افزایش درآمد خانوارهای روستایی و بهره‌مندی آن‌ها از منافع حاصله از گردشگری به عنوان درآمد تکمیلی، تشکیل انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی کشور در راستای واگذاری امور به بخش خصوصی و افزایش مشارکت در حوزه‌های تصمیم‌گیری از جمله اقدام‌های مکمل در راستای توسعه این بخش طی این مدت بوده است.

همچنین بر اساس این گزارش وزارت میراث فرهنگی، تدوین ضوابط فنی اقامتگاه‌های بومگردی، ایجاد و توسعه زیرساخت‌های موردنیاز در روستاهای هدف گردشگری به منظور ایجاد و توسعه راه‌های دسترسی، محوطه‌سازی، روشنایی مسیر، آب‌رسانی، گازرسانی، ایجاد سرویس‌های بهداشتی و نماز خانه و غیره، اجرای طرح شناسایی، ارزیابی و رتبه‌بندی روستاهای هدف گردشگری به منظور درجه‌بندی روستاهای هدف گردشگری و تعیین استانداردها و شاخص‌های مورد نیاز روستاهای گردشگرپذیر کشور و برنامه‌های کلان و نقشه راه توسعه گردشگری روستایی ایران از دیگر اقدامات زیرساختی در این حوزه بوده است.

غرب مازندران هزار و ۵۰ روستا دارد

شهرستانهای غرب مازندران با برخورداری از جاذبه‌های منحصر به فرد طبیعی و تاریخی به گفته کارشناسان گردشگری اطلس تمام نمای گردشگری ایران است که هر مسافر و گردشگری داخلی و خارجی کافی است یکبار از این اقلیم به ویژه روستاهای آن دیدن کند تا مجذوب زیبایی‌های آن شود.

وجود آبشارها، آب های سرد و گرم معدنی، بوستان های جنگلی، غارها، چشمه‌ها، دریاچه، یادمان های تاریخی، صدها مراکز اقامتی و پذیرایی و تفریحی و به ویژه نزدیکی کوه، دریا و جنگل و روستاهای جذاب و دیدنی این منطقه را به عنوان قطب مهم گردشگری در کشور مطرح کرده است.

افزون بر ‌ ۳۰درصد جمعیت سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفری استان مازندران در شهرستان های نور، نوشهر، چالوس، تنکابن عباس آباد، کلاردشت و رامسر واقع در غرب مازندران سکونت دارند و آب و هوای این منطقه جلگه‌ای معتدل، مرطوب و کوهستانی سرد و نیمه مرطوب است و اقتصاد این اهالی برپایه کشاورزی، دامداری و صنعت گردشگری استوار است.

شماری از کارشناسان میراث فرهنگی و فعالان حوزه گردشگری غرب مازندران امیدوارند که در دولت چهاردهم برای شکوفایی این ظرفیت های متعالی در روستاهای غرب مازندران با هدف اشتغالزایی، رونق اقتصادی منطقه تدابیر ویژه ای اندیشیده بشود.