به گزارش ایرنا، اظهارات کارشناسان نشان می دهد که با توجه به تغییر اقلیم ناشی از افزایش دما و کم بارشی، شاخص های مهم الگوی کشت، تاریخ کشت و برداشت، دوره آبیاری، زمان استفاده از سموم و نوع کود نیاز به تغییر دارند. بنابراین همکاری و مشارکت تولید کنندگان با ماموران سرشماری برای اقتصادی شدن کشاورزی و افزایش درآمد ضروری و از اهمیت بسزایی برخوردار است.
شاخص های اقلیمی کشاورزی، اثر عوامل اقلیمی موثر بر رشد گیاهان را با استفاده از پارامترهای هواشناسی محاسبه و تصویری از وضعیت رشد، نمو و تولید محصولات زراعی در شرایط مختلف آب و هوایی ارائه می دهد. بر این اساس، در شرایط تغییر اقلیم شاخص های اقلیمی کشاورزی نیز دستخوش تغییر شده که با ارزیابی تغییر این شاخص ها امکان بررسی واکنش گیاهان زراعی به شرایط اقلیمی آینده میسر خواهد بود.
بررسی ها نشان می دهد که به دنبال تغییرات اقلیمی در سه سال اخیر کشاورزی استان مازندران دستخوش تغییراتی گسترده ای شده است. بنابراین یکی دیگر از مزیت های اجرای سرشماری کشاورزی عملیاتی شدن الگوی کشت بر اساس تغییرات اقلیمی است.
الگوی کشت عبارت از تعیین یک نظام کشاورزی با مزیت اقتصادی پایدار مبتنی بر دانش بومی کشاورزان و بهره‌گیری بهینه از پتانسیل‌های منطقه‌ای با رعایت اصول اکوفیزیولوژیک تولید محصولات کشاورزی در راستای حفظ محیط زیست است. کارشناسان معتقدند افزایش درآمد ناخالص کشاورزی و بهره وری مصرف آب مورد هدف اصلی اصلاح الگوی کشت کشاورزی است.
بررسی تاریخی از وضعیت کشاورزی نشان می دهد که از تبعات درازمدت تغییرات اقلیمی در این خطه که قطب کشاورزی ایران محسوب می شود و بخشی از تامین امنیت غذایی کشور را بر عهده دارد، آسیب پذیر شدن گونه های مختلف کشاورزی بویژه در مناطق جلگه ای است.
گونه های کشاورزی در مازندران علاوه بر نیازمندیشان به آب و بارندگی کافی، در برابر کاهش یا افزایش ناگهانی دمای هوا نیز حساس هستند. به عنوان نمونه، بارندگی های بی موقع ماه مرداد سال ۱۳۹۷ که در مازندران به ماه «انجیر پزان» هم معروف است؛ سبب شده تا میوه درختان انجیر مرغوبیت کافی نداشته باشند، همین موضوع امسال بر عکس شده است یعنی در مرداد ماه امسال با تغییر اقلیم علاوه بر کاهش ۱.۵درجه ای متوسط دما، افزایش حدود ۳۵۰ درصدی بارندگی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ثبت رسیده است.
نمونه دیگر تغییر اقلیم و پیامدهای آن بر تولیدات محصولات کشاورزی مازندران گرمای سوزان ماه های خرداد و تیر بر مرغوبیت گونه های دیگر از جمله صیفی جات و محصولات زراعی و باغی است، این که باغداران مازندران در نیمه فصل پاییز که اوج رسیدن میوه مرکبات محسوب می شود مانند سال ۹۵ شاهد بارش سنگین برف و کاهش دمای هوا تا ۱۰ درجه زیر صفر باشند و یا برنجکاران در ماه خرداد و اوایل تیر که زمان رسیدن شالی است با افزایش دمای هوا و رسیدن آن به بالای ۴۰ درجه مواجه شوند، واقعیتی گویا از مخاطرات تغییرات اقلیمی علیه گونه های کشاورزی استان است.
استان مازندران بر اساس خصوصیات دما و بارش و توپوگرافی منطقه به ۲ نوع آب و هوای معتدل خزری و آب و هوای کوهستانی تقسیم می شود. آب و هوای کوهستانی نیز خود بر دو نوع معتدل کوهستانی و سرد کوهستانی قابل تقسیم است.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران درباره تاثیرات و تبعات تغییرات اقلیمی به خبرنگار ایرنا می گوید : تغییرات اقلیمی سریع برای کشاورزی و منابع آبی استان نگران کننده است.
مجتبی محمودی می افزاید: با توجه به شکنندگی و حساسیت بسیار بالای محیط زیستی، کمبود بارش و افزایش دما اکولوژی استان را در خطر گسترش شیوع انواع آفات و بیماری نیز قرار داده است.
وی با اشاره به اینکه هنوز موسسات و واحد های تحقیقاتی داده های تغییر اقلیمی را به صورت کامل به دست نیاورده اند و تحلیل ها برای رشد و نمو گونه های مختلف کشاورزی شروع نشده است، اظهار کردند: مشاهدات و تحقیقات اولیه نشان می دهد که به دلیل افزایش دمای هوا، گونه های کشاورزی استان برای رسیدن به دمای متعادل باید تا یکصد متر به سمت ارتقاعات کوچ کنند.
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران توضیح داد: از آنجایی که تغییر اقلیم با افزایش دما سریع در حال انجام است، الگوی کشت محصولات کشاورزی در استان باوجود هزینه های سنگین، دوباره باید انجام شود.
وی افزود: موسسات تحقیقات کشاورزی باید بر اساس تغییر اقلیم رقم های مختلف محصولات کشاورزی مقاوم به گرما و کم آب بر را بر اساس شرایط اقلیمی جدید استان تهیه کنند.
محمودی وضعیت منابع آبی استان مازندران و برداشت بی رویه و غیر اصولی برای مصارف کشاورزی را هم نگران کننده توصیف کرد و گفت: اگر روند بالا کشیدن آب از چاه های کشاورزی به همین صورت ادامه یابد، با ورود آب شور دریای خزر به منابع آب های زیر زمینی، آینده وحشتناکی در انتظار کشاورزی استان خواهد بود.
برنج، مرکبات، آبزی پروری، گل و گیاه و دام و طیور از مهمترین محصولات کشاورزی مازندران محسوب می شود که رتبه نخست را به لحاظ مقدار تولید و ارزش افزوده اقتصادی در کشور دارد.
اهمیت سرشماری جدید کشاورزی در ثبت تغییر کاربری‌های غیر مجاز مازندران
قصه تلخ تغییر غیرمجاز کاربری اراضی در مازندران اگرچه ممکن است آغازی داشته باشد، ولی به طور قطع با توجه به ارزندگی زمین هایش در مقابل پیشنهادات وسوسه انگیز پایانی ندارد و نخواهد داشت و تنها راهکار برای مقابله با آن، داشتن آمار و تهیه آمایش از وضعیت زمین های کشاورزی استان است.
از طرفی دیگر هیچ الزام قانونی برای اقتصادی کردن کشاورزی وجود ندارد که یکی از نتایج آن فقدان قانون مشخص، افزایش بی رویه تغییر کاربری در زمین های کشاورزی و تبدیل آن ها به ویلا و مناطق مسکونی است.
اعمال قانون سخت در ممنوعیت تغییر کاربری اراضی شالیزاری در راستای تامین امنیت غذایی کشور و برخورد با ساخت و سازهای غیر مجاز در شهرهای شمالی به تنهایی نمی تواند برای اراضی کشاورزی نجات بخش باشد بلکه حمایت از تولید و رونق بازار برنج، سندی برای آزادی این اراضی محسوب می شود.
نکته مهمی که با اجرای سرشماری کشاورزی برای استان مازندران باید به آن توجه کرد، وضعیت تغییر کاربری های غیر قانونی است، کمبود زمین در مقابل تقاضای زیاد برای آن از سراسر کشور در استانی که از آب و هوای معتدل خزری برخوردار است و مواهب خدادادی بی نظیری مانند جنگل های هیرکانی و بیشترین میزان سواحل دریای خزر را در خود جای داده، سبب شده است تا طی چند دهه گذشته گرفتار پدیده ناهنجار و امنیت شکنی به نام «تغییر کاربری غیرمجاز اراضی» مواجه شود.
اظهارات رییس سازمان برنامه و بودجه مازندران در جلسه شورای برنامه ریزی نشان می دهد که از سال ۱۳۹۳ تا پایان سال گذشته یکهزار و ۲۷۵ طرح سرمایه‌گذاری با ۲هزار هکتار مصوبه تغییر کاربری شورای برنامه ریزی دریافت کرد که طبق بررسی و پایش، حدود ۷۰ درصد تغییر کاربری زمین برای اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری انحراف داشته و به جای اجرای طرح های تولیدی، ویلا و کافی شاپ در این اراضی احداث شده است.
فرج الله فتح الله می افزاید: به دلیل ضعف در نظارت علاوه بر این که بازگشت زمین های واگذار شده را نداریم بلکه پهنه های جدید برای تغییر کاربری با هدف سرمایه گذاری در مازندران همچنان وجود دارد.
وی با توضیح این که ۷۵ درصد مصوبات شورای برنامه‌ریزی در مقوله تغییر کاربری زمین برای اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری مربوط به جهاد کشاورزی و شیلات، هفت درصد صنعتی و پنج درصد گردشگری بوده است، ادامه می دهد : در پایش اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری که با مصوبات شورای برنامه‌ریزی تغییر کاربری زمین را دریافت کرد، بعضی از طرح ها اصلا جایش پیدا نشده است.
وی با بیان این که بسیاری از زمین های تغییر کاربری شده بدون پروانه ساخت و بهره‌برداری است، اظهار کرد : همچنین عملیات اجرایی بسیاری از طرح های سرمایه‌گذاری همچنان اصلا شروع نشده است.
رییس سازمان برنامه و بودجه مازندران به چندین نمونه از انحراف مصوبات زمین های تغییر کاربری شده برای سرمایه‌گذاری اشاره کرد و می افزاید : مصوبات تغییر کاربری برای ساخت انبار های کشاورزی و ایجاد گل و گیاه تبدیل به ویلا و کافی شاپ شده است.
فتح الله پور با ذکر این نکته که انحراف در تغییر کاربری زمین های کشاورزی و منابع طبیعی در مازندران در حالی است که از معافیت های بالایی برخوردار هستند، می گوید : زمینی که برای سرمایه‌گذاری گیاهان دارویی تغییر کاربری دریافت کرد، به ویلا سازی تبدیل شد.
وی تصریح می کند : زمینی که برای سرمایه‌گذاری ساخت متل از شورای برنامه‌ریزی مازندران تغییر کاربری گرفته بوده است، به ساخت ویلا مخصوص پزشکان در چپکرود جویبار تبدیل شده است.
۳۰۰ هزار بهره بردار کشاورزی در مازندران فعال هستند
رییس سازمان برنامه و بودجه مازندران زمان اجرای سرشماری کشاورزی از ۱۲ آبان تا ۲۶ آذر است و همه اطلاعات مورد نیاز بخش کشاورزی در این طرح احصاء می‌شود.
فتح الله پور آمار را اساس برنامه ریزی دانست و خواستار اجرای دقیق طرح شد واز مسئولان و کشاورزان به خصوص روستاییان خواست با این طرح همکاری همه جانبه داشته باشند.
آمار واقعی از آخرین وضعیت کشاورزی در مازندران، منافع هر یک از تولید کنندگان را در پی دارد
رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به اهمیت انجام سرشماری عمومی کشاورزی در آبان ماه سال جاری گفت: همکاری صادقانه تولید کنندگان با ماموران سرشماری، مدیریت بازار محصولات کشاورزی استان را از گمراهی خارج می کند.
بابک مومنی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با ذکر این نکته که برخی از تولید کنندگان تصور غلطی از دادن آمار و اطلاعات دقیق نسبت به سطح زیر کشت، مقدار تولید، نوع زراعت و ارقام کشت، وضعیت مالکیت زمین، تجهیزات و ادوات کشاورزی و مصرف سموم دارند، می گوید : به طور یقین آمار درست و واقعی از آخرین وضعیت کشاورزی در مازندران، منافع هر یک از تولید کنندگان را در پی دارد.
وی با بیان این که نظام برنامه ریزی و نقشه راه کشاورزی مازندران به وجود بانک اطلاعاتی صحیح نیازمند است که در سرشماری عمومی کشاورزی آبان ماه امسال بدست می آید، ادامه داد: همکاری صادقانه با ماموران سرشماری کشاورزی و ارایه آمار واقعی بانک اطلاعاتی کشاورزی استان را ایجاد و با آمایش سرزمینی کشاورزی واقعی استان می توان برنامه ریزی صحیحی را عملیاتی کرد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران به وجود انواع محصولات کشاورزی مازاد زراعی، باغی و دامی و مشکلات مدیریت بر مصرف بازار این محصولات اشاره کرد و می افزاید : اگر آمار واقعی از تولید و مصرف در استان وجود داشته باشد، مدیریت بازار داخلی و خارجی با واردات و صادرات تنظیم می شود.
مومنی بر لزوم استفاده از فناوری های نوین در انجام سرشماری عمومی کشاورزی کشور تاکید کرد و می گوید : با پایش مستمر بانک اطلاعاتی کشاورزی علاوه بر افزایش تولید، صیانت از اراضی کشاورزی و منابع طبیعی نیز تضمین می شود.
مازندران حدود ۴۶۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی و باغی دارد که در آنها سالانه بیش از هفت میلیون تن محصول تولید می شود. این استان در تولید ۱۵ نوع از محصولات کشاورزی و باغی هم رتبه اول تا سوم کشور را دارد، ظرفیت این شرایط در حالی است که تغییر غیرمجاز کاربری اراضی کشاورزی و باغی در مازندران همچنان از چالش‌های مهم این استان محسوب می‌شود.
برنجکاری یکی از مهم ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است و با تولید بیش از یک میلیون تن، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور از این استان تامین می‌شود.
طبق آمارهای رسمی، مجموع باغ های مرکبات مازندران ۱۱۲ هزار هکتار با تولید سالانه بیش از سه میلیون و ۵۰۰ هزار تن است، از مجموع باغات مرکبات مازندران ۸۰ هزار هکتار زیر کشت ارقام مختلف پرتقال، ۳۰ هزار هکتار ارقام مختلف نارنگی و بقیه زیر کشت محصولاتی از جمله نارنج و لیمو قرار دارند.
همچنین استان مازندران حدود ۲ میلیون و چهار هزار هکتار مساحت دارد که از این مقدار حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار عرصه های طبیعی شامل جنگل و مرتع است.
معاون اول رئیس جمهور تصویب‌نامه ۱۸ شهریور امسال هیأت وزیران در خصوص سرشماری عمومی کشاورزی سال ۱۴۰۳ را به سازمان های برنامه و بودجه و صداوسیما، مرکز آمار ایران، وزارت‌خانه‌های جهاد کشاورزی، امور اقتصادی و دارایی، کشور، ارتباطات و فناوری اطلاعات ابلاغ کرد.
بر اساس این مصوبه، عملیات میدانی سرشماری عمومی کشاورزی سال ۱۴۰۳ در آبان ماه امسال توسط مرکز آمار با همکاری وزارت جهاد کشاورزی به مدت ۳۰ روز اجرا می شود. دستگاه های اجرایی تابعه وزارت جهاد و کشور مکلفند برای تأمین نیروی تمام یا پاره وقت جهت اجرای این فرآیند با مرکز آمار همکاری کنند.
سازمان صداوسیما و خبرگزاری ایرنا نیز مکلف شده اند با مرکز آمار در خصوص اطلاع رسانی و تبلیغات اجرای این طرح همکاری کنند.
آخرین سرشماری کشاورزی در سال ۱۳۹۳ انجام شده است و این سرشماری، ششمین سرشماری کشاورزی کشور است. از جمله اهداف این سرشماری، تهیه فهرست بهره‌برداران کشاورزی (تهیه چارچوب آماری مورد نیاز برای آمارگیری نمونه‌ای بین سرشماری‌ها)، تهیه اطلاعات ساختاری و پایه‌ای از بخش کشاورزی در سطوح جغرافیایی کوچک (آبادی/ شهر)، گردآوری آمار مربوط به سطح کاشت و تولید محصولات زراعی و باغی است. همچنین در این سرشماری اطلاعات مربوط به وضعیت تاسیسات آبیاری تحت فشار و گردآوری اطلاعات مرتبط با بهره‌برداران (سن، جنس و سواد و تحصیلات)، به دست خواهد آمد.
نظر شما