«نقی شعبانیان» امروز (سه‌شنبه) در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره وضعیت فعلی جنگل های زاگرس افزود: طبق آمارهای موجود ایران در مجموع دارای حدود ۱۴ میلیون هکتار جنگل است که حدود ۸.۷ درصد سطح کشور را می پوشانند و سرانه جنگل در ایران حدود یک‌هزار و ۷۰۰ مترمربع ارزیابی شده است.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اظهار داشت: از ۱۴ میلیون هکتار جنگل در کشور، ۶ میلیون هکتار در مناطق زاگرس تحت عنوان جنگلهای بلوط غرب ایران از آذربایجان غربی تا استان فارس را شامل می شود که به طور عمده گونه های اصلی این جنگل ها را بلوط، پسته وحشی (بنه)، بادام، زالزالک، گلابی وحشی و دیگر گونه های همراه تشکیل می دهد.
وی اضافه‌کرد: عمده جنگل های کشور از جمله بوم سازگان های جنگلی زاگرس در شرایط اقلیمی نیمه خشک قرار دارند و این مساله باعث شده که عمده بوم سازگان جنگلی کشور از حساسیت بیشتری برخوردار باشد؛ بر این اساس وظیفه ما در ارتباط با محافظت از جنگل ها و احیاء و توسعه آنها سنگین تر می‌شود.
به گفته این مسئول، با توجه به اهمیت و نقش بوم سازگان های جنگلی زاگرس، مدیریت این جنگلها از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا این جنگلها از لحاظ اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.
وی خاطرنشان کرد: بوم سازگان های زاگرس تامین‌کننده بیش از ۴۰ درصد آب‌های سطحی و زیرزمینی کشور هستند و سرچشمه بسیاری از رودهای مهم کشور از قبیل زاینده رود، کرخه و کارون است.
شعبانیان تصریح کرد: این بوم سازگان جنگلی از نظر تعدیل آب و هوا ، حفظ خاک و سایر خدمات زیست محیطی بسیار با ارزش هستند، در مناطق زاگرس بیش از ۲۷ هزار آبادی و روستا وجود دارد که پنج‌هزار و ۴۰۰ روستا و آبادی به طور مستقیم در داخل جنگل های زاگرس وجود دارند.
وی اضافه کرد: همچنین بیش از ۱۰ میلیون نفر در مناطق زاگرس زندگی می کنند که زندگی نزدیک به پنج میلیون نفر در این مناطق به طور مستقیم به جنگل وابسته است.
معاون امور جنگل سازمانن منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت: با توجه به وجود روستاهای زیادی در داخل جنگل های زاگرس و وابستگی معیشتی مردم محلی به این جنگل ها، فشار بهره برداری از این جنگل ها بیش از توان آنها بوده و این مساله تخریب این جنگل ها را به همراه دارد.
وی افزود: زادآوری جنسی (زادآوری حاصل از بذر) در این جنگل ها بسیار ناچیز و در حد صفر است و درختان دانه زاد به طور عمده به سن پیری و دیر زیستی رسیده اند و بیش از ۹۰ درصد این جنگل ها دارای فرم شاخه زاد هستند.
شعبانیان اظهار داشت: در ۵۰ سال اخیر به طور متوسط ارتفاع توده های جنگلی زاگرس به میزان چهار متر کاهش یافته است، بیش از ۵۰ درصد این جنگل ها تنک بوده و تاج پوشش کمتر از ۲۵ درصد دارند.
وی بر این باور است که فشار زیاد بر این جنگلها باعث شده که تعادل اکولوژیکی و بیولوژیکی آنها بر هم بخورد و به دنبال آن ما شاهد بروز مشکلات جدیدی از قبیل انواع آفات و بیماری‌ها در این بوم سازگان‌های جنگلی هستیم و اگر این روند ادامه پیدا کند وضعیت بدتر خواهد شد.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، کاهش زادآوری جنگل های زاگرس، چرای دام بیش از توان اکولوژیک، توسعه کشت «زیراشکوب» و پیر شدن جنگل های زاگرس را از علل اصلی بهم خوردن تعادل اکولوژیک و بیولوژیکی جنگل های زاگرس دانست و گفت: به طور عمده درختان جنگل های زاگرس پیر شده و به سن دیرزیستی رسیده اند و زادآوری در آنها بسیار اندک شده است.
زیراشکوب، شامل گیاهانی است که در زیر تاج پوشش جنگلی بدون نفوذ به آن و تا حد زیادی در بالای کف جنگل رشد می‌کنند.
وی، بیش از ۱.۵ میلیون هکتار از اراضی جنگل های زاگرس را درگیر بیماری و آفت دانست و تصریح کرد: آفات و بیماری‌های موجود در جنگلهای زاگرس از قبیل آفات جوانه خوار، برگ خوار و بیماری ذغالی بلوط و سایر بیماری ها، به‌طور عمده عضوی از اکوسیستم های جنگلی زاگرس هستند اما از آنجایی که جنگل مناطق زاگرسی ضعیف شده و تعادل اکولوژیکی آنها بهم خورده است، به صورت آفات و بیماری بروز کرده و باعث خسارت اکولوژیکی و اقتصادی به این جنگل ها شده است.
شعبانیان در کنار کمیت جنگل ها، کیفیت آنها را با اهمیت دانست و افزود: علاوه بر مشکلات کاهش سطح جنگل ها، کاهش کیفیت جنگل های زاگرس بسیار مهم است که باید به آن به طور ویژه توجه شود.
وی اضافه کرد: با برنامه ریزی های سازمان منابع طبیعی امیدواریم بتوانیم در جهت ارتقاء کمیت و کیفیت جنگل های زاگرس اقدامات موثری انجام بدهیم.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به اینکه طی ۱۰۰ سال اخیر علی رغم تهیه و اجرای طرح های فنی مختلف، توجه جدی به جنگل های زاگرس نشده است به طوری که همواره شدت و سرعت تخریب در این جنگل ها بیش از اقدامات حفاظتی و احیایی و غنی سازی بوده است گفت: در اواخر دولت دوازدهم کمیته راهبری حمایت از جنگل های زاگرس به ریاست معاون اول رئیس جمهوری آن زمان تشکیل شد و چند جلسه در دولت سیزدهم نیز تشکیل شد اما با وجود برگزاری چندین جلسه آنگونه که انتظار می رفت مفید و موثر نبود.
حضور نماینده سازمان برنامه و بودجه در احیای طرح جنگل های زاگرس
وی اظهار داشت: به دنبال پیگیری های سازمان منابع طبیعی در راستای توجه بیشتر و مدیریت بهتر بوم سازگان های جنگلی زاگرس با توجه به نقش های اکولوژیکی و اقتصادی اجتماعی این جنگلها، رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت چهاردهم (پورمحمدی) طی ابلاغی فرد با تجربه ای (مسجدی) را به عنوان مشاور و نماینده ویژه این سازمان برای احیای جنگل های زاگرس معرفی کردند که این ابلاغیه نقطه امیدواری برای احیای این جنگل ها به شمار می رود.
شعبانیان افزود: تاکنون در دو ماه اخیر به اتفاق نماینده ویژه سازمان برنامه و بودجه کشور و همچنین کارشناسان تاثیر گذار سازمان برنامه و بودجه به پنج استان کشور (کردستان، کرمانشاه، ایلام، اصفهان و چهارمحال بختیاری) سفر کارشناسی داشتیم و قرار است بزودی با این تیم کارشناسی به همه استانهای زاگرسی سفری داشته باشیم و سپس طی جلسات کارشناسی ضمن بررسی نقاط قوت و آسیب شناسی با مسئولین مرتبط بتوانیم اقدامات موثری برای این جنگلهای با ارزش کشور انجام بدهیم.
احیای جنگل های بلوط با مدیریت جنگلداری اجتماعی
وی از اقدام ملی صورت گرفته و حضور نماینده سازمان برنامه و بودجه کشور در بحث جنگلهای زاگرس را باعث امیدواری دانست و تصریح کرد: اکنون مسائل اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی، آتش سوزی و وضعیت کلی جنگل های زاگرس در حال بررسی است و در نهایت ضمن استفاده از تجربیات و طرح های جنگلداری گذشته در نظر است در هر یک از استان های زاگرسی یک طرح الگویی در قالب یک بسته مدیریتی مشارکتی تحت عنوان «جنگلداری اجتماعی» تهیه و اجرا شود که این موضوع به شکل جدی دنبال می شود.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با تاکید بر اینکه احیا و غنی سازی جنگل ها مورد توجه است گفت: در بسته مدیریتی «جنگلداری اجتماعی» ضمن شناسایی ظرفیت های استانی و عرصه های جنگلی، نیازهای مردم این مناطق، نیازهای دولت در بحث مدیریت جنگلهای زاگرس و وظایف و نقش سازمان منابع طبیعی کشور و سایر دستگاه ها و طبقه بندی آنها در نظر است یک بسته مدیریتی با مشارکت منطقی و واقعی مردم تهیه و اجرا شود.
وی مشارکت ۱۰۰ درصدی مردم محلی، تشکل های مرتبط و همه دستگاه های دولتی کشور را در حفظ و احیای جنگل ها یک ضرورت دانست و اظهارداشت: آنچه مهم است برای مسائل مدیریتی جنگل های کشور به ویژه جنگل های زاگرس وابستگی معیشت و منافع مردم باید مدنظر قرار گیرد و فعالیت مردم محلی در ارتباط با جنگل های زاگرس باید ساماندهی شود.
به گفته وی، بنابراین همه دستگاه ها باید کمک کنند و سازمان منابع طبیعی به تنهایی و بدون مشارکت مردم و سایر دستگاه ها در قالب یک طرح مدیریتی مشارکتی نمی تواند اقدامات موثری در مدیریت این جنگل ها انجام دهد.
تشکیل کارگروه احیای جنگل های زاگرس
شعبانیان به تشکیل کارگروه احیای جنگل های زاگرس اشاره کرد و اظهار داشت: در نظر است کارگروه ویژه احیای جنگل های زاگرس با حضور مسئولین موثر و مرتبط، استانداران مناطق زاگرسی، برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و کارشناسان و محققان منابع طبیعی تشکیل شود.
وی ادامه داد: برای احیا و غنی سازی جنگل های زاگرس فقط از گونه های بومی در هر منطقه و در قالب طرح فنی مشخصی اقدام خواهد شد.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت: برای احیای جنگل های زاگرس کاشت بذور جنگلی از گونه های بومی همچون بلوط، پسته وحشی، انواع بادام، افرا کیکم، گلابی وحشی، ولیک و دیگر گونته های بومی زاگرس مدنظر قرار دارد.
به گزارش ایرنا، جنگل های زاگرس با مساحتی حدود ۶ میلیون هکتار به‌طور عمده در ۱۱ استان کشور پراکنده است و ۴۰ درصد جنگل های ایران را تشکیل می‌دهد. حدود ۷۰ درصد تیپ گونه های جنگلی زاگرس را گونه بلوط تشکیل می دهد. بنابراین پهنه رویشی زاگرس، وسیع ترین و اصلی ترین رویشگاه گونه های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است.
نظر شما