کمین قاتل خاموش برای مازندرانی‌ها؛ ۴۰۷ مرگ مونوکسیدی در ۱۵ سال

به گزارش ایرنا، مسمومیت با مونوکسید کربن که از آن با عنوان قاتل خاموش نیز یاد می‌شود، هر سال جان تعدادی از هم‌میهنان را در سراسر کشور می‌گیرد. روزهای سرد سال که فرا می‌رسند بخاری‌های گازی خانه‌ها روشن می‌شوند و گاهی همین بخاری‌ها که قرار است محیط خانه را گرم کنند، خانواده‌ای را عزادار و حتی همه اعضای یک خانواده را به کام مرگ می‌فرستند.

رعایت نشدن استانداردهای ایمنی استفاده از وسایل گازسوز که منجر به مسمومیت با مونوکسید کربن و مرگ می‌شود، سال‌های زیادی است که به عنوان یکی از چالش‌های ایمنی در جامعه مورد توجه قرار دارد. اما کم‌توجهی به همین نکات ایمنی که همواره کارشناسان بر رعایت آن‌ها تاکید می‌کنند سبب شده که هر سال صدها نفر در کشورمان جان خود را با مسمومیت مونوکسیدی از دست بدهند و قربانی قاتل خاموش شوند.

نگاهی به آمارهای سازمان پزشکی قانونی نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۰ تا پایان سال ۱۴۰۲ یعنی در ۱۳ سال اخیر ۱۰ هزار و ۳۴۹ نفر در ایران قربانی همین قاتل خاموش شدند. آماری قابل تامل که بیانگر کم‌توجهی گسترده به استانداردهای ایمنی استفاده از تجهیزات گازسوز است.

بر اساس همین آمارهای رسمی در مازندران نیز تعداد قربانیان قاتل خاموش بالا و نگران‌کننده است. نگاهی به آمارهای رسمی اعلام شده توسط پزشکی قانونی مازندران نشان می‌دهد که روند مرگ و میر ناشی از خفگی با مونوکسید اگر در این استان رو به افزایش نباشد، دست‌کم رو به کاهش هم نیست.

آمارها چه می‌گویند؟

با کنکاشی در در داده‌های آماری پزشکی قانونی می‌توان به جزئیات بیشتری از شرایط نامناسب رعایت ایمنی در استفاده از وسایل گازسوز در مازندران پی برد. نگاهی به آمار کشته‌شدگان بر اثر خفگی با مونوکسید در مازندران در ۱۵ سال اخیر یعنی از ابتدای سال ۱۳۸۸ تا پایان سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که طی این بازه زمانی ۴۰۷ نفر در مازندران جان خود را بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسید کربن از دست دادند.

بیشترین آمار مرگ مونوکسیدی مازندران به تفکیک سال مربوط به سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۴۰۱ است که ۴۴ نفر در این استان قربانی قاتل خاموش شدند. کمترین تعداد جان‌باختگان نیز با ۱۲ نفر مربوط به سال ۱۳۹۴ است.

سال ۱۳۸۸ در مازندران ۲۹ نفر جان خود را بر اثر خفگی با مونوکسید از دست دادند و در سال ۱۳۸۹ این تعداد به ۳۱ نفر رسید. در سال ۱۳۹۰ قربانیان مرگ خاموش ۱۶ نفر بودند و سال ۱۳۹۱ این تعداد ۳ نفر کاهش یافت و مرگ ۱۳ نفر در این استان ثبت شد.

سال ۱۳۹۲ هم ۱۴ نفر در مازندران به خواب آرام مونوکسیدی رفتند و بیدار نشدند. در سال ۱۳۹۳ آمار قربانیان این شکل از مرگ در استان به ۳۰ نفر رسید. سال ۱۳۹۴ همانطور که عنوان شد با ۱۲ فوتی کمترین آمار قربانیان در بازه زمانی ۱۵ ساله ۱۳۸۸ تا ۱۴۰۲ را داشت.

سال ۱۳۹۵ مونوکسید کربن در مازندران ۳۳ قربانی گرفت و سال ۱۳۹۶ هم ۲۲ مرگ مونوکسیدی در مازندران ثبت شد.

سال ۱۳۹۷ نیز ۴۱ نفر جان خود را به این شکل در مازندران از دست دادند. سال ۱۳۹۸ تعداد قربانیان قاتل خاموش در مازندران ۳۵ نفر بود و سال ۱۳۹۹ این تعداد با کاهشی ۱۰ نفره به ۲۵ نفر رسید.

سال ۱۴۰۰ قربانیان مونوکسید کربن در مازندان ۲۷ نفر بودند و سال ۱۴۰۱ این تعداد تا ۴۱ نفر افزایش یافت. پارسال -۱۴۰۲- هم ۳۸ نفر در مازندران بر اثر مسمومیت با این گاز خطرناک به خواب ابدی رفتند.

گاز مونوکسید کربن با فرمول شیمیایی(CO) بر اثر ناقص سوختن کربن به وجود می‌آید؛ این گاز بسیار سمی است، اما رنگ و بوی خاصی ندارد و به همین دلیل کربن مونوکسید قاتل نامرئی نامیده می‌شود.

طی ۱۵ سال ۴۰۷ نفر در مازندران به دلیل رعایت نشدن نکات ایمنی در استفاده از وسایل گازسوز جان خود را از دست دادند و خانواده‌های زیادی را عزادار کردند. یعنی به طور میانگین و تقریبی سالانه ۲۷ نفر نفر در مازندران بر اثر خفگی با مونوکسید جان خود را از دست می‌دهند که با توجه به تاکید هر ساله برای رعایت استانداردهای ایمنی استفاده از تجهیزات گرمایشی گازسوز و اقدامات آموزشی مستمر، آمار بالایی برای این استان به شمار می‌آید.

رعایت نکات ایمنی

بخش قابل توجهی از مرگ‌های خاموش در نیمه دوم سال رخ می‌دهند و همین موضوع هر سال در آغاز فصل سرما نگرانی مسئولان و خانواده‌ها از احتمال وقوع حادثه برای خانواده‌ها را بیشتر می‌کند. کارشناسان همواره نکاتی را برای پیشگیری از شیوع گاز مونوکسید در منازل مطرح می‌کنند که رعایت آن‌ ها الزامی است.

یک کارشناس تأسیسات در این باره می‌گوید: عوامل مهمی در بروز این حادثه اثرگذارند که همگی با کمی آگاهی و حوصله قابل انجام‌ هستند. سرویس شدن بخاری‌ها پیش از استفاده یکی از این نکات است. یکی از مهم‌ترین نکات هم این است که دودکش حتما باید به بیرون از سقف هدایت شود و نباید روی دیوار قرار بگیرد. ضمن این که باید از دودکش‌های سیمانی استفاده شود. همچنین توصیه می‌شود در اتاق‌های زیر ۹ متر بخاری نصب نشود یا در صورت نیاز استانداردها به طور کامل با مشورت کارشناسان رعایت شود.

«بهزاد صمدی» می‌افزاید: تأکید می‌شود که هر وسیله گازسوز باید یک دودکش مستقل داشته باشد و نباید از دودکش مشترک استفاده کرد. استفاده از کلاهک H شکل نیز از نکات ضروری است. کلاهک نیز حتی‌المقدور نباید در جهت باد قرار بگیرد. اگر کلاهک دودکش بین ۲ ساختمان قرار دارد، باید بالاتر از مرتفع‌ترین ساختمان باشد. درباره دودکش‌ها یک موضوع بسیار مهم هم وجود دارد که کمتر رعایت می‌شود. برای این‌که مکندگی دودکش به درستی عمل کند، باید به ازای هر یک متر دودکش افقی، ۳ متر دودکش در حالت عمودی امتداد پیدا کند.

میل ترکیبی مونوکسید کربن با هموگلوبین خون حدود ۲۵۰ برابر بیشتر از میل ترکیب با گاز اکسیژن است. در خون انسان حدود پنج درصد کربن مونوکسید کربن وجود دارد، اما اگر این مقدار به ۲۰ درصد برسد باعث مرگ خواهد شد.

این کارشناس تأسیسات چک کردن دودکش‌ها پیش از روشن کردن بخاری‌ها را نیز از نکات ضروری می‌داند و اظهار می‌کند: تعدادی از مرگ‌های خاموش به دلیل بسته شدن دودکش‌ها توسط پرندگان رخ می‌دهد. به همین دلیل حتما پیش از روشن کردن بخاری‌ها باید مسیر خروجی دودکش به طور کامل بررسی شود. با انجام این اقدامات و جدی گرفتن توصیه‌های ایمنی، قطعا از مرگ‌های خاموش جلوگیری می‌شود.

روند رو به افزایش تعداد مشترکان گاز

بر اساس آخرین آمارهای شرکت گاز مازندران، در حال حاضر یک میلیون و ۷۰۵ هزار و ۷۴۹ مشترک گاز در این استان وجود دارد. ۹۰ درصد خانوارهای شهری و ۹۷ درصد خانوارهای روستایی مازندران از نعمت گاز بهره‌مند هستند.

۵۹ شهر و بیش از ۲ هزار و ۶۰۰ روستای مازندران از نعمت گاز بهره‌مند هستند و حدود ۳۰۰ روستای مازندران هنوز به شبکه گاز متصل نشده‌اند که هدفگذاری شرکت گاز مازندران گازرسانی به همه مناطق روستایی کوهستانی و برخورداری همه خانوارهای روستایی استان از شبکه گازرسانی است. پیش‌بینی می‌شود که تا کمتر از ۲ سال آینده گازرسانی به این مناطق نیز انجام شود.