هك پهلي

دراين مطلب آمده است: عيد بندگي در پيش است و مردم ديار نخل و آفتاب با پيروي از ابراهيم خليل ا... (ع)، خود را براي اين روز باشكوه آماده مي كنند. مردان استان به دنبال تهيه قرباني هستند، هر يك به تناسب شرايطشان گوسفند، گاو و شتر مي خرند تا در روز عيد، سنت حسنه قرباني را اجرا كنند و نذر خود را در ميان نيازمندان احسان كنند. بانوان استان هم از روزها و حتي چند ماه قبل خود را براي اين روز آماده مي كنند.
لباس هاي نو مي دوزند و سوزن دوزي مي كنند، شيريني هايي مانند كلوچه و قليفي تدارك مي بينند و حنابنداني مختصر انجام مي دهند چون عيد قربان پيش روست، عيدي كه با نماز، قرباني دادن، احسان نذورات و ديدار دوستان و آشنايان همراه و تداعي بندگي در پيشگاه خداوند است. عيد قربان در كشورهاي اسلامي با آداب و رسوم خاصي برگزار مي شود و مردم سيستان و بلوچستان هم از ديرباز به اين عيد به عنوان يكي از اعياد بزرگ اسلامي توجه ويژه دارند و با آيين، آداب و رسوم خاصي آن را برگزار مي كنند.
سنت قرباني و احسان نذرها
يكي از كارشناسان مردم شناسي مي گويد: قرباني‌كردن گوسفند، يك سنت حسنه‌ موكد در ميان مسلمانان است و مي توان آن را رسمي دانست كه در فرهنگ مردم استان جايگاه ويژه اي دارد و در مناسبت هاي مذهبي و غير مذهبي انجام مي شود و از گذشته هاي دور در اين خطه رايج بوده است.«ابراهيمي» بيان مي كند: سنت حسنه قرباني در روز عيد قربان در ميان مردم استان جايگاه ويژه اي دارد، سيستاني و بلوچ با تاسي از اقدام حضرت ابراهيم (ع) اين سنت پسنديده را به جاي مي آورند. آن ها معتقد هستند كه ذبح دام فقط مختص حاجيان نيست و افرادي كه بضاعت مالي دارند در اندازه توان خود بز، گوسفند، گاو يا شتر ذبح و گوشت آن را در ميان خانواده هاي كم بضاعت و همسايگان و نزديكان توزيع مي كنند.وي تصريح مي كند: مردم استان براي هر عيد و مراسمي غذا و شيريني منحصر به خود را دارند و بر همين اساس در روز عيد قربان نيز به طور معمول بانوان غذاهاي محلي و خوشمزه از جمله «بت گوشت»، «نان پراته» «تنورچه»، «داغي» و «تباهگ» و شيريني هاي محلي از جمله «كلوچه» و «قليفي» مي پزند. وي اظهار مي كند: عيد قربان روز عشق نيز ناميده
مي شود و بسياري از دخترها و پسرهاي جوان تلاش مي كنند مراسم ازدواجشان را همزمان با اين عيد فرخنده جشن بگيرند، مردم منطقه معتقد هستند ازدواج در اعياد اسلامي سبب خوشبختي و ايجاد عشق و علاقه در ميان زوج ها مي شود.
فرصتي براي رفع كدورت ها
يك مدرس دانشگاه به خبرنگار ما مي گويد: مردم سيستان و بلوچستان مانند ديگر مسلمانان، عيد قربان را جشن مي گيرند. در ميان مردم بلوچستان اين عيد به «مزنين عيد» يا بزرگ ترين عيد معروف است. آنان علاوه بر ذبح قرباني و توزيع گوشت آن در ميان اقوام، همسايگان و فقرا، در اين روز از كوچك و بزرگ لباس نو بر تن مي كنند كه مقدمات آن از روزها و هفته هاي قبل آماده مي شود.«امان ا... تمنده رو» اظهار مي كند: حنا بستن دست و پا توسط خانم ها در شب عيد با ظرافت و زيبايي خاصي انجام و گاهي از نقوش سوزن دوزي در حنا بندي استفاده مي شود، برگزاري مراسم عقد و ازدواج در روزهاي پس از عيد به دليل حضور افراد فاميل، خانه تكاني و استفاده از عطرهاي مخصوصي مانند سوچكي براي خوشبو كردن منازل و مساجد، ديد و بازديد با خويشاوندان و صله رحم و تعطيلي كسب و كار به مدت سه روز از ديگر مراسم فرهنگي قوم بلوچ به مناسبت عيد قربان است.وي ادامه مي دهد: مردم بلوچ همچنين با پايان نماز عيد و برگشت به خانه به ديدار دوستان و آشنايان مي روند و از همديگر طلب عفو مي كنند كه در زبان بلوچي به آن «هك پهلي» يا بخشيدن حقوق مي گويند و خطاهايي را كه در سال گذشته و حتي قبل آن در مقابل هم انجام دادند عفو و دل هايشان را از كينه خالي مي كنند. برخي از مردم سيستان و بلوچستان 10 روز اول ذي الحجه را روزه مي گيرند و به ذكر و عبادت مشغول مي شوند و اعتقاد دارند روزه و عبادت در اين ايام ثواب زيادي دارد، برخي افراد نيز فقط روز عرفه را روزه مي گيرند.وي اظهار مي كند: پابندي رسم ديگري است كه در قديم ميان قوم بلوچ وجود داشت و در اين رسم گاو يا گوسفندي را براي قرباني در عيد قربان سال آينده در نظر مي گيرند و به آن رسيدگي مي كنند تا براي قرباني سر حال باشد و به اصطلاح آن گاو يا گوسفند را پابندي مي كنند.
سفر و نقل مكان بعد از عيد
اين مدرس دانشگاه بيان مي كند: در كنار اشتراك هاي فرهنگي كه در برگزاري مراسم عيد قربان در ميان مردم استان وجود دارد تفاوت هايي هم در شمال و جنوب استان ديده مي شود. در منطقه سيستان از قديم باور بر اين بود كه مردم مسافرت هاي دور خود را كه قرار بود در اين ايام انجام شود تا روز عيد و قرباني كردن به تاخير مي اندازند و پس از دهم ذي الحجه اين كار را انجام مي دهند. مردم بلوچ هم اگر برنامه سفري دارند به گونه اي برنامه ريزي مي كنند كه تا روز عيد قربان از سفر برگردند و در محل زندگي خود باشند.وي اظهار مي كند: مردم سيستان، خريد وسيله براي خانه و رفتن به خانه جديد را به بعد از برگزاري مراسم عيد و قرباني كردن گاو يا گوسفند موكول مي كنند. همچنين فرزندان يك خانواده كه جداي از والدين زندگي مي كنند به احترام بزرگ ترها دام خود را به منزل پدر و مادرشان مي برند و در آن جا ذبح مي كنند كه اين مراسم در ميان مردم بلوچستان وجود ندارد و البته در شمال استان نيز به دليل تغيير سبك زندگي و شهر نشيني اين مراسم كمرنگ شده است و فقط در برخي مناطق روستايي ديده مي شود. تمنده رو ادامه مي دهد: بانوان سيستاني در روز عيد قربان دور هم جمع مي شوند و با همكاري يكديگر كلوچه و غذاهاي محلي مي پزند و ميان هم تقسيم مي كنند. خانواده هاي بلوچ نيز در ذبح قرباني و تقسيم گوشت آن با يكديگر همكاري دارند و در زمان قديم مازاد گوشت سهم خود را كه امكان نگهداري اش وجود نداشت با افزودن موادي خشك و در هفته ها و ماه هاي بعد با آن غذايي با نام تباهگ درست مي كردند كه به دليل استفاده زياد ادويه در آن خوراكي مطبوع و لذيذ به شمار مي رفت.
زيارت اهل قبور
وي ادامه مي دهد: مردم استان در روز عيد قربان و روزهاي پس از آن به قبرستان ها و زيارت اهل قبور مي روند و در ايام پس از عيد قربان نيز خود را براي استقبال از حجاج بيت ا... الحرام كه از مراسم حج بر مي گردند آماده و مراسمي را برگزار مي كنند. اشتراك مراسم فرهنگي قوم بلوچ با ديگر مسلمانان شامل ذبح قرباني و توزيع آن در ميان خانواده هاي كم بضاعت و قوم و خويشان، پوشيدن لباس نو، برگزاري نماز عيد و ديد و بازديدهاي معمول است.
8006**3213