افزایش شاخصه های ایمنی حمل و نقل در توسعه اقتصادی نقش دارد

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، حمل و نقل یكی از مهم ترین ابعاد اقتصاد و توسعه جوامع به شمار می رود. به همین دلیل گستردگی فعالیت ها و تحولات فناوری در این حوزه سبب می شود تا كشورها برای استواری و بقای خود در عرصه بین المللی به بخش حمل و نقل اهمیت بیشتری دهند و آن را پیشرو و نیرویی محرك برای پیشرفت بدانند.

در این میان موقعیت مناسب و راهبردی ایران یكی از اصلی ترین مزیت ها برای افزایش درآمد از این صنعت مهم به شمار می رود. از این رو توجه به زیرساخت‎ها و انجام دادن كارهای زیر بنایی و فراهم كردن زمینه‎های لازم برای توسعه حمل و نقل و در نتیجه افزایش ترانزیت كشور از اولویت های اقتصادی دولت در سال های گذشته بوده است.

با توجه به اینكه توسعه صنعت حمل و نقل در همه زمینه‎ها از جمله حمل و نقل جاده‎ای، ریلی، هوایی و دریایی ضرورت دارد بنابراین ایمنی را باید یكی از مهم ترین مقوله ها در حمل و نقل دانست تا اینگونه بتوان علاوه بر ارتقای آن، شرایط مناسب تری را در حوزه حمل و نقل تجربه كرد.

اهمیت این موضوع سبب شد تا شورای انقلاب فرهنگی، هفتم اردیبهشت را «روز ایمنی حمل و نقل» نامگذاری كند و این عنوان از 1395 خورشیدی در تقویم رسمی كشور به ثبت رسید.

در همین این زمینه «مهرداد تقی زاده» كارشناس حمل و نقل و معاون سابق حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی در گفت و گو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا می گوید: «امروزه در همه بخش‎های حمل و نقل شاهد رشد و پویایی هستیم و ایمنی از مهمترین شاخصه های این صنعت محسوب می شود كه باید سهم كشور از حمل و نقل جاده ای افزایش یابد زیرا این مهم نقش عمده ای در توسعه اقتصاد دارد.»

- در ادامه متن این گفت وگو را می خوانیم:
** ایرنا: آسیب شناسی در مقوله ایمنی حمل و نقل و راهكارهای موثر در این زمینه در سال های گذشته تا چه اندازه موفق بوده است و پیش‌بینی سوانح رانندگی و تغییر سیر صعودی به سیر نزولی تصادفات از چه زمانی به طور جدی و مستمر در برنامه وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت؟
*** تقی زاده: همه روزه تعداد زیادی خودرو در جاده های كشور در حال حركت هستند كه علاوه بر مصرف سوخت موجب ایجاد ترافیك رفت و برگشت جاده ای و افزایش ترافیك شهری می شوند. وزارت راه و شهرسازی متولی اصلی نظارت در بحث ایمنی حمل و نقل است و كمیسیون ایمنی راه ها با ایمنی جاده ای سر و كار دارد كه برای افزایش ایمنی تاكنون تصمیمات خوبی گرفته و اجرا شده است. این كمیسیون ایمنی در 1382 خورشیدی تشكیل شد اما فعالیت آنچنانی نداشت و باید گفت از 1392 خورشیدی به طور مرتب و مستمر جلساتی را در زمینه افزایش ایمنی جاده ها انجام می دهد و تمام بخش هایی كه به گونه ای به ایمنی جاده های برون شهری و درون شهری مرتبط هستند، در این كمیسیون حضور دارند. در واقع در كشور از این سال به بعد حمل و نقل حومه‌ای مورد توجه قرار گرفت. ایمنی جاده، خودرو، كاربران، مدیریت پس از سانحه و ... از جمله اقداماتی بوده كه تاكنون برای كاهش تلفات جاده ای اجرا شده است. در كارگروهی در حوزه معاونت حمل و نقل پیش ‌بینی شد كه از 1396 خورشیدی آمار جانباختگان سوانح رانندگی كه تاكنون روند صعودی داشته است باید ثابت ‌شود و از 1397 خورشیدی سیر نزولی به خود بگیرد اما با این حال از 1396 خورشیدی 1.5 درصد سوانح رانندگی افزایش پیدا كرده و در سال گذشته هم پنج درصد افزایش تلفات سوانح رانندگی ثبت شده است.

** ایرنا: اصلی‌ترین عامل بروز سوانح رانندگی چیست و در زمینه ایمنی حوزه حمل و نقل چه تدابیری باید اندیشید؟
*** تقی زاده: اصلی‌ترین عامل بروز سوانح رانندگی خطای انسانی است. وقتی به نگهداری راه تنها 20 درصد بودجه اختصاص می‌یابد، به طور قطع سازمان راهداری هم در اندازه همان 20 درصد بهسازی جاده‌ها را انجام می‌دهد. در همین راستا با تدوین و تهیه نقشه ایمنی راه‌های كشور كه در یك افق 10 ساله اتخاذ شده، تصمیم بر آن بود كه تعداد جانباختگان سوانح رانندگی به 9 هزارتن كاهش یابد كه اگر این برنامه اجرایی می شد تعداد جانباختگان از 16 هزار تن به 9 هزار تن در 1406 خورشیدی كاهش می یافت. این طرح با استعفای وزیر سابق وزارت راه و شهرسازی تاكنون مسكوت مانده است كه امید آن می رود تا نقشه راه ایمنی راه‌های كشور در كمیسیون زیربنایی دولت و سپس در دولت و مجلس تصویب شود تا تحول مثبتی در این زمینه صورت پذیرد. باید گفت كه خودرومحوری در كشور افزایش یافته به طوری كه امروز به 30 میلیون دستگاه خودرو و موتورسیكلت رسیده است كه این رقم در 10 سال آینده به 50 میلیون دستگاه خواهد رسید و همین عامل، ریسك سوانح رانندگی در كشور را افزایش خواهد داد.

** ایرنا: پذیرش قوانین و مقررات اجتماعی و آموزش تا چه اندازه حایز اهمیت است و متولیان امر چه نهادها یا سازمان هایی هستند؟
*** تقی زاده: امروزه بحث آموزش و پذیرش قوانین مربوط به راهنمایی و رانندگی و حوزه ایمنی حمل و نقل در همه جای دنیا امری اثبات شده و اجباری است. بهترین روش برای برخورد با تخلفات در جهت ایمنی راه ها سختگیری در وضع قوانین و اصلاح مقررات به شمار می رود تا افراد ضمن عمل به ضوابط با تمامی اصول نیز آشنا شوند. غیر از صدور دستورالعمل‌ها، ترویج فرهنگ رانندگی ایمن و تردد با سرعت مطمئنه نیز در كاهش سوانح جاده‌ای اثرگذار است. میان سرعت اجرای قانون جدید و بازدارندگی، از تصادفات و تخلفات تأثیر مثبت و معناداری وجود دارد. بنابراین برخورد فوری و مجازات شدید مانند ضبط گواهی‌نامه، توقیف خودرو و، مجازات‌های تكمیلی، محرومیت اجتماعی و ... در بازدارندگی از تخلفات و تصادفات اثر مثبتی دارد. همچنین افزایش سامانه‌های هوشمند ثبت تخلفات در معابر نیز بر بازدارندگی از تخلفات و كاهش تصادفات مؤثر است. مجهز كردن پلیس به تجهیزات مناسب برای تسریع در برخورد با تخلفات حادثه ‌ساز و نظارت و كنترل به وسیله ابزارهای خاص در بازدارندگی از تخلفات تأثیر می گذارد. بنابراین پیش نیاز هر گونه آموزش و فرهنگ سازی در زمینه ایمنی اعمال مقررات شدید است.

** ایرنا: برخی مسوولان معتقدند كه ناوگان مازاد در كشور وجود دارد و همین عاملی بر افزایش مصرف سوخت است، خروج ناوگان فرسوده از سامانه حمل و نقل عمومی چه ضرورتی دارد و این امر چه مزایایی را به دنبال خواهد داشت؟
*** تقی زاده: تقویت حمل ونقل عمومی به معنای تقویت مردم از جهت آرامش و جلوگیری از هدر رفت زمان و هزینه آنان است. در كشورهای پیشرفته هزینه تعمیرات و سوخت بسیار بالا است و همین عاملی می شود تا فرد از خودروی فرسوده استفاده نكند. بنابراین در ایران نیز لازم است تا خودروهای فرسوده اعم از شخصی و عمومی از رده خارج شوند و نخستین انتظار در بخش از رده خارج كردن خودروهای فرسوده، تعیین جایگزین برای‌‌ آنها به شمار می رود كه البته این مهم هنوز بی‌ پاسخ مانده است. خروج خودروهای فرسوده مزایای زیادی چون كاهش آلودگی هوا و صرفه جویی در مصرف سوخت را به دنبال دارد. به ازای هر خودروی شخصی و عمومی كه از ناوگان حمل و نقل عمومی خارج می شود باید یك فرصت جدید ایجاد شود و در اختصاص یافتن بودجه برای اجرای این طرح توازن لازم صورت پذیرد و در كنار توجه به خروج خودروهای سواری فرسوده به ‌خروج خودروهای مسافربری و سنگین نیز توجه شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز وظیفه نظارت بر تولید ناوگان را به عهده دارد زیرا استاندارد خودروها به ‌ویژه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و خودروهای وارداتی نقش مهمی از لحاظ استاندارد ایمنی دارد.

** ایرنا: ساماندهی علایم موجود در حاشیه جاده ها، ساماندهی تابلوها و ... تا چه اندازه در ارتقای ایمنی حمل و نقل موثر است و آیا از استانداردهای جهانی برخوردار هستند؟
*** تقی زاده: شناسایی سه هزار و 500 نقطه حادثه خیز از جمله از كارهای مهم انجام شده در این زمینه است زیرا رفع این نقاط بسیار هزینه بر بود و در مواقعی رفع یك نقطه حادثه خیز به طولانی شدن مسافت منجر می شود كه باید مانند بسیاری از كشورهای پیشرفته نصب علایم هشدار دهنده را در این نقاط اجرا آشكار كرد كه این مهم به معنای ایمنی است. نصب نیوجرسی و گاردریل اقدام دیگر در جهت كاهش حوادث در این نقاط است. مشكل اصلی در ایمن سازی جاده كمبود بودجه به شمار می رود، بر پایه قانون 60 درصد درآمد حاصل از جرایم رانندگی باید برای ایمنی راه ها به وزارت راه و شهرسازی باز گردانده شود كه تنها 10 درصد آن بر می گردد در حالی كه این درآمد می تواند برای خرید و نصب دوربین به كمك بیاید. نشانه های راهنمایی و رانندگی یا علایم، نمادهایی هستند كه در كنار خیابان ها، جاده ها و بزرگراه ها به منظور اطلاع رسانی به رانندگان و ایمنی عابرین نصب شده است كه نبود آنها در مسیر، تصادفات رانندگی را رقم می زند. ارتقای ایمنی تردد، كمك به اعمال قوانین ترافیك، راهنمایی دقیق و مناسب كاربران جاده ها در محورهای اصلی و فرعی باید مطابق آخرین تغییرات كه هدف آن افزایش ایمنی تردد و كاهش تصادفات جاده در راه های ارتباطی است، صورت پذیرد. در سال های اخیر كشور از نظر نصب علایم و نشانه های راهنمایی و رانندگی در وضعیت خوبی قرار داشت كه این موضوع تاثیر زیادی در راهنمایی مسافران ایفا می كرد.

** ایرنا: راهكارهای موثر در بالابردن ایمنی حوزه حمل و نقل چیست و برای كاهش خطرات در زمینه حمل و نقل جاده ای چه جایگزینی را پیشنهاد می دهید؟
*** تقی زاده: در چند سال اخیر همواره شعار اصلی توسعه حمل‌ ونقل ریلی بوده است اما بودجه‌هایی كه صرف حمل ‌ونقل ریلی می‌شود، كمتر از بودجه بخش جاده‌ای و از طرفی موانع ورود واگن بسیار زیاد است. بنابراین باید در این زمینه راهبردها به طرف یك هدف مشخص رهنمود شود تا ایمنی در تمامی بخش های ناوگان حمل و نقل نمود پیدا كند. ایجاد قطارهای حومه‌ای را باید یكی از راهكارهای كاهش ترافیك و كاهش سوانح رانندگی و ایمنی دانست. با توجه به اینكه از وزارت راه و شهرسازی تهیه نقشه راه ایمنی جاده‌ها درخواست شده بود اما در ابتدا باید اقداماتی انجام گیرد تا بخش عمده‌ای از مسافرت های جاده‌ای بر روی ریل و بخش هوایی و میزان زیادی از بار جاده به روی ریل منتقل و همزمان به مساله ایمنی زیرساخت و ناوگان جاده‌ای‌، عوامل انسانی و مسایل مربوط به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی توجه شود كه این یك اقدام فرابخشی به شمار می رود. هرچه سهم ریل در حمل بار افزایش یابد، ایمنی بالا رفته و تصادفات كاهش خواهد یافت. افكار عمومی باید موضوع ایمنی را به عنوان مقوله ای مهم و تاثیرگذار بداند و این مساله باید در جامعه نهادینه شود.

پژوهشم**9117**2002**9131