هفتم اردیبهشت در تقویم رسمی کشور روز ملی ایمنی حمل و نقل است. روزی برای یادآوری اهمیت توجه به همه ابعاد ایمنی در اشکال مختلف حمل‌ونقل که مهم‌ترین آن در کشور ما حمل‌ونقل جاده‌ای است. نگاهی به برخی آمارهای تلخ مربوط به حوادث جاده‌ای نیز اهمیت این بخش از حمل‌ونقل و رعایت ایمنی در آن را بیشتر می‌کند. طبق آمارهای رسمی در تعطیلات نوروز ۱۴۰۱ در جاده‌های سراسر کشور ۷۴۶ نفر بر اثر سوانح رانندگی جان باختند که با وجود کاهش ۲۶ درصدی نسبت به آمار قربانیان حوادث جاده‌ای در تعطیلات نوروز سال گذشته، آماری تلخ و نگران‌کننده است.
ایمنی از عوامل مهم و تاثیرگذار در حمل و نقل است که از یک طرف اطمینان شبکه حمل و نقل کشور را بالا می‌برد و از طرفی نیز باعث توسعه اقتصادی می‌شود. در این میان عامل انسانی به عنوان مهم‌ترین مقوله در ایجاد آن نقش دارد. از این رو ایمنی حمل و نقل نیازمند عزمی ملی و نهادینه شدن فرهنگ آن در جامعه است.
حمل و نقل از جمله بخش‌های زیربنایی اقتصاد به شمار می‌رود که فرآیند توسعه اقتصادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و پایه مبادله‌های بازرگانی و کلید توسعه اقتصادی و اجتماعی است. بر همین اساس بخش حمل‌ونقل را باید یکی از مؤلفه‌های اصلی در تشخیص جوامع رشدیافته دانست.
امروزه کشورهای توسعه‌یافته دارای زیرساخت‌های مناسب حمل‌ونقل و به دنبال آن ایمنی در انواع عرصه‌های هوایی، جاده‌ای، دریایی و ریلی هستند که نشان از توجه دولت‌ها به حمل‌ونقل و اختصاص اعتبار کافی به آن دارد.
صنعت حمل‌ونقل در ایران هم در دوره‌های مختلف در مسیر تلاش برای رسیدن به جایگاهی مطلوب با فراز و فرودهایی همراه بود. با توجه به موقعیت راهبردی کشور در منطقه، ایجاد نظام حمل و نقل کارآمد اهمیت ویژه‌ای دارد که برای رسیدن به این جایگاه باید به امنیت در این صنعت توجه ویژه‌ای داشت.
بهره‌مندی از شبکه جاده‌ای و ریلی در کنار بندرهای اقیانوسی، دارا بودن منابع انرژی و سوخت ارزان نیز از دیگر نقاط قوت حمل و نقل ایران به شمار می‌روند. در کنار این مزایا با وجود نقاط مثبت منحصربه‌فرد، حمل‌ونقل در ایران متناسب با توانایی‌های بالقوه خود باید توسعه یابد که این مهم می‌تواند در بخش‌های دیگر اقتصادی نیز مزیت‌زایی کند.
حمل و نقل ایران در حوزه‌های مختلف بر عهده وزارت راه و شهرسازی قرار دارد، اما موضوع ایمنی در آن امری کاملا اجتماعی است. یعنی اینکه فقط بخشی از لوازم ایمنی در حوزه سخت‌افزاری به وزارت راه و شهرسازی مربوط می‌شود. برای نمونه این وزارتخانه باید مقوله جاده‌سازی را بر پایه معیارهای فنی و مهندسی شده انجام دهد. زیرا جاده عنصر ایمنی در حمل و نقل است. اما در عین حال صنعت خودروسازی هم باید برای ساخت خودرو از استانداردهای جهانی در ساخت‌وساز استفاده کند. مهم‌ترین و تاثیرگذارترین عامل در ایمنی هم عامل انسانی محسوب می‌شود که اثر آن بیش از ۷۰ درصد است.
دستگاه‌های مختلف نیز در ایمنی حمل و نقل اثرگذار هستند. زیرا انسان به عنوان مهم‌ترین عامل ایمنی در جامعه‌ای زندگی می‌کند که تمام دستگاه‌ها در فرهنگ‌پذیری او مؤثر هستند. از این رو باید فرهنگ ایمنی در حمل‌ونقل مورد توجه آحاد جامعه قرار گیرد. این فرهنگ در جامعه نیاز به گسترش و تقویت دارد و تا زمانی که در سیستم حمل‌ونقل و رانندگی جامعه به جای فرهنگ تعامل، فرهنگ تقابل حاکم باشد نمی‌توان انتظار داشت که ایمنی نیز رعایت شود.
سازمان‌های مردم‌نهاد نیز در ایجاد فرهنگ رانندگی نقش مهم و تاثیرگذاری دارند. یعنی باید به این نهادها اجازه داد تا در حوزه ایمنی فعالیت کنند تا موضوع ایمنی از شعار دولتمردان به شعار مردمی تبدیل شود و افکار عمومی در جامعه به ایمنی به عنوان یک موضوع مهم و تاثیرگذار در حمل و نقل توجه داشته باشند.
در کشورهای توسعه‌یافته و صنعتی به سبب اینکه مردم بیشتر از حاکمیت به ایمنی توجه می‌کنند توانسته‌اند آمار تصادف‌های جاده‌ای را تا حد زیادی کاهش دهند. در این صورت می‌توان انتظار داشت، این مساله در جامعه نهادینه شود.
با توجه به همه معیارهای اثرگذار در حوزه ایمنی حمل‌ونقل بویژه حمل‌ونقل جاده‌ای، این نکته قابل توجه و تأکید است که در کنار همه الزامات سخت‌افزاری و زیرساختی مربوط به حوزه ایمنی حمل‌ونقل اعم از کیفیت راه‌ها، کیفیت خودروها و کنترل مسیرهای تردد، فرهنگسازی و توجه به فرهنگ رانندگی اصلی مهم محسوب می‌شود که می‌تواند تا حد زیادی به افزایش سطح ایمنی حمل‌ونقل در کشور کمک کند.
نظر شما