روز یکشنبه همزمان با آغاز تبلیغات انتخاباتی نامزدها انفجار دیگری در کابل روی داد تا بطور نمادین نشان دهد که صندوق رای تنها ابزار سیاسی در افغانستان نیست. انفجار یک خودروی بمب گذاری شده در بعدازظهر یکشنبه در برابر دفتر یک جریان سیاسی موسوم به «روند سبز» متعلق به امرالله صالح، معاون اول گروه انتخاباتی «دولت ساز» وابسته به اشرف غنی رئیس جمهور کنونی، ۲۰ کشته و ۵۰ زخمی بر جا گذاشت. تا کنون گروهی مسئولیت این انفجارها را بر عهده نگرفته است و مشخص نیست که این حمله در ادامه تحرکات اخیر گروه طالبان است یا شبه نظامیان گروه تروریستی داعش یا گروههای دیگر مسئول این حمله بوده اند. حسین حقانی سفیر پیشین پاکستان در واشنگتن، در واکنش به این حمله نوشت: "طالبان هنوز هم چنان ”کسانی” اند که پیش از ۱۱ سپتامبر بودند" .
پیکارهای انتخاباتی در افغانستان در حالی آغاز شده که برخی از مردم و فعالان سیاسی افغانستان اعتقادی به برگزاری به موقع و شفاف انتخابات ندارند و می‌گویند که انتخابات زیر سایه تلاش‌های صلح قرار گرفته و اولویت دولت و جامعۀ جهانی نیست. اما برخی از چهره های سیاسی در افغانستان تاکید کرده اند که دولت این کشور نباید بیش از این برگزاری انتخابات را به تعویق اندازد و ادامه کار دولت را فاقد مشروعیت می دانند. برخی از مردم افغانستان نیز با بیان دیدگاه خود در رسانه های اجتماعی تاکید کرده اند که انتخابات باید در موعد اعلام شده برگزار شود زیرا صلح با طالبان معنا ندارد. این شهروندان افغانستانی بر این باورند که طالبان یک گروه منسجم نیست و همه افراد درون این گروه خواهان صلح نیستند و این به این معنا خواهد بود که صلحی جامع و پایدار در گفتگو با طالبان حاصل نخواهد شد.
** تردیدها درباره قصد و نیت آمریکا از مذاکره با طالبان
به نظر می رسد که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ درصدد است تا هرگونه توافقی با طالبان را به عنوان یک دستاورد مهم سیاست خارجی خود بزرگنمایی کند. اما به گزارش خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس، برخی افغانها نگران این مساله هستند که تمایل ترامپ برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از افغانستان موجب شود که او شک و تردیدهای موجود درباره صداقت طالبان در گفتگوهای صلح را نادیده بگیرد. حمدالله محب مشاور امنیت ملی دولت افغانستان در ابتدای مذاکرات با طالبان گفته بود "حساب باز کردن روی طالبان برای کنترل سایر شبه نظامیان مانند این است که گربه ها را به مسئولیت مراقبت از ظرفهای شیر بگماریم" .
مایکل والتس عضو مجلس نماینده آمریکا نیز ضمن ابراز تردید درباره صداقت طالبان از یک جنبه دیگر نیز دورنمای امنیتی افغانستان با حضور گروههای متعدد شبه نظامی را مورد تردید قرار می دهد و می گوید: طالبان چگونه می خواهد کاری را انجام دهد که ارتش افغانستان با ۳۰۰ هزار نیرو در کنار نیروهای آمریکایی و ائتلافی برای انجام آن به تقلا افتاده اند؟
این درحالی است که با گذشت ۱۸ سال از حمله ائتلاف تحت رهبری آمریکا به افغانستان و کشته شدن بیش از ۲۳۰۰ سرباز آمریکایی و هزینه صدها میلیارد دلار، طالبان حضور پررنگی در صحنه جنگ افغانستان دارد بطوری که برخی گزارشها حاکی است این گروه شبه نظامی هرچند در شهرها حضور ندارد اما کنترل حدود نیمی از خاک افغانستان را در دست دارد. در حال حاضر همچنان حدود ۱۴ هزار نیروی آمریکایی و نیز سربازان دیگری تحت فرماندهی ناتو در افغانستان حضور دارند. مقامات اطلاعاتی هشدار داده اند که خروج نیروهای آمریکایی می تواند افغانستان را به دوره حکومت طالبان که این کشور را به پایگاهی برای القاعده تبدیل کرده بود، بازگرداند. شورای امنیت سازمان ملل در گزارشی در ماه آوریل ۲۰۱۸ اعلام کرد که القاعده همچنان متحد نزدیک طالبان است و با این گروه در آمیخته است. این گزارش افزود که طالبان فضای عملیاتی برای حدود ۲۰ گروه تروریستی با هزاران جنگجو فراهم کرده است.
یک مقام اطلاعاتی آمریکایی در کابل به آسوشیتدپرس گفته است که حضور گروه تروریستی داعش تهدید بزرگتری از طالبان است. این مقام اطلاعاتی که خواسته نامش ذکر نشود، گفته که حملات اخیر داعش صرفا حالت آزمایشی و تمرینی داشته و می تواند مقدمه ای بر حملات بزرگتر در آینده باشد. وی خاطرنشان کرده که این امیدواری وجود دارد که طالبان در پی گفتگوها با آمریکا وارد دولت شود و رو در روی داعش قرار گیرد. اما کارشناسان امنیتی درباره رویارویی طالبان با گروههایی مانند القاعده و داعش ابراز تردید می کنند.
زلمی خلیلزاد فرستاده ویژه آمریکا در امور افغانستان گفته که خروج نظامیان آمریکا با تعهداتی که طالبان می دهند مرتبط خواهد بود. اما طالبان تصویب قانون در این زمینه را منوط به خروج آمریکا دانسته است. سهیل شاهین سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه قطر گفته "پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان و تشکیل یک دولت اسلامی جدید، قوانینی تصویب خواهد شد که هیچ کسی نتواند از خاک افغانستان علیه آمریکا و متحدانش استفاده کند.
جینا هسپل سازمان سیا در یک جلسه استماع مجلس سنا گفته که اگر در نهایت توافقی با طالبان به دست آید، وجود یک نظام نظارتی قوی بسیار مهم خواهد بود و آمریکا لازم است که همچنان توانایی اقدام بر اساس منافع خود در صورت نیاز را حفظ کند. اما ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان به آسوشیتدپرس گفته که "حضور نظامی و حضور اطلاعاتی آمریکا در افغانستان قابل قبول نیست. "این در حالی است که درباره نیت و هدف مذاکرات آمریکا با طالبان نیز سوالات و ابهاماتی وجود دارد. ژنرال دوستم از فرماندهان زمان جنگ داخلی افغانستان در دهه ۹۰ میلادی در شهر مزارشریف گفته که مذاکرات کنونی میان آمریکا و طالبان واقعیت نبوده و وعده های نشست صلح حقیقت ندارد. در واقع برنامه آینده طالبان در راستای ماموریت جدید شان از سوی آمریکا در منطقه برای آنها (بنام مذاکرات صلح) تبیین می شود.
مایک مورل معاون پیشین سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) نیز گفته است که گفتگوهای کنونی میان آمریکا و طالبان نوعی بازی است که طراحی شده است تا به راحتی راه خروج نیروهای امریکایی از افغانستان را فراهم سازد.
** گزارشهای ضدونقیض از مذاکرات دولت افغانستان با طالبان
در همین حال، خلیلزاد نمایندۀ ویژۀ امریکا برای صلح افغانستان چند روز است که در کابل به‌سر می‌برد و سرگرم گفت‌وگوها با رهبران دولت وحدت ملی دربارۀ چگونگی آغاز گفت‌وگوها میان دولت افغانستان با گروه طالبان است. صدیق صدیقی سخنگوی رییس‌جمهور روز شنبه در یک نشست خبری گفت که قرار است خلیلزاد برای مدت طولانی تری در کابل بماند و روی ایجاد هیئت گفت‌وگو کنندۀ دولت با طالبان گفت‌وگو کند.
خلیلزاد شنبه شب در این خصوص اعلام کرد : مذاکرات بین افغانی زمانی انجام می شود که ما (آمریکا) توافقهای خود را (با طالبان) نهایی سازیم و مذاکرات آینده بین طالبان با یک تیم فراگیر و موثر مذاکراتی ملی شامل مقامات ارشد دولتی، نمایندگان احزاب مهم سیاسی، جامعه مدنی و زنان افغانستان انجام خواهد شد.
انتظار می رود که با توجه به سوابق تنشها و اختلافات قومی و فرقه ای در افغانستان، مذاکرات بین افغانی نیز بسیار دشوار باشد. بنا بر اعلام "سلام رحیمی" وزیر دولت در امور صلح افغانستان، قرار است گفت‌وگوهای مستقیم حکومت افغانستان و طالبان تا دوهفتۀ دیگر در یکی از کشورهای اروپایی آغاز شود. این وزارت در بیانیه ای خاطرنشان کرد که کار و رایزنی برای تعیین هیات ۱۵ نفری برای این گفت‌وگوها آغاز شده‌است.
اما مجاهد سخنگوی طالبان روز یکشنبه در تازه ترین موضع گیری این گروه، گفت وگوی مستقیم با دولت افغانستان را رد، و اعلام کرد: مذاکرات بین افغانی با تیم مشترک همه طرف های سیاسی خواهد بود و گروه مذاکراتی کابل نیز نه به عنوان دولت بلکه یک طرف مانند سایر طرفها خواهد بود و این کار بعد از اعلام زمان خروج امریکایها انجام خواهد شد.
در تحولی دیگر، اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان روز شنبه فرمان لغو دبیرخانۀ شورای عالی صلح را صادر کرد. شورای عالی صلح افغانستان، در سال ۱۳۸۹ از سوی حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین این کشور ایجاد شد. این شورا در نتیجۀ رایزنی های شرت کنندگان در جرگۀ مشورتی صلح در سال ۱۳۸۹ در کابل، ایجاد شد. هدف ایجاد این شورا، جستجوی راه حل به خشونت‌ها در افغانستان و گفت‌وگو با طالبان اعلام شده بود.
** بازی مذاکراتی طالبان برای خرید زمان همزمان با پیشروی های نظامی
طالبان بارها اعلام کرده است تا هر زمانی که هر تعداد نیروی خارجی در افغانستان حضور داشته باشند، از نظر آنان کشور اشغال شده است و وظیفه آنان است که با اشغالگران بجنگند. در همین حال یک هیات هشت نفری طالبان به رهبری ملا برادر، سه روز پیش از قطر رهسپار اندونزی شد. مجاهد، سخنگوی طالبان میگوید، که در این سفر در باره صلح و آینده افغانستان بحث خواهد شد.
در بحبوحه بحث ها و گمانه زنی های مربوط به مذاکرات آمریکا با طالبان، این گروه شبه نظامی فعالیتهای نظامی و حملات خود را افزایش داده است. "محمد اکرام اندیشمند" تحلیلگر سیاسی افغانستانی در این زمینه می نویسد: در حالی که سیاستمداران حاکم در درون حاکمیت و سیاستمداران منتقد در بیرون حاکمیت برای مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری آماده می شوند، طالبان به سرعت نفوذ و سلطۀ خود را در مناطق مختلف شمال افغانستان گسترش می دهند و بر نیروهای مسلح دولت ضربه وارد می کنند.
این کارشناس افغانستانی با اشاره به حملات اخیر طالبان به شهر اشکمش ولایت تخار که منجر به کشته شدن ۱۶ سرباز شد و همچنین تصرف معدن لاجورد بدخشان و تصرف شهرهای کران و منجان استان بدخشان نوشت: طالبان به این ترتیب خود را به دروازۀ شهر پریان ولایت پنجشیر و در پشت سر شهر فرخار ولایت تخار رساندند. وی خاطرنشان کرد: طالبان هفته گذشته بر روستاهای مهم کوهستانی شهر خوست ولایت بغلان دست یافتند. این در حالی است که شهر خوست ولایت بغلان و شهرهای فرنگ و گذرگاه نور این ولایت قبلا در تمام سال های جهاد و مقاومت پایگاه احمدشاه مسعود بود اما حالا این شهرها به عنوان پایگاه جهاد و مقاومت احمدشاه مسعود در معرض تهدید جدی طالبان قرار دارد.
شهرهای کران و منجان استان بدخشان، صبح روز چهارشنبه گذشته به دست گروه طالبان سقوط کرد. نیروهای دولتی که از این منطقه فرار کرده‌اند، می‌گویند که این شهرها به علت بی‌توجهی حکومت سقوط کرد.
همزمان با تحرکات نظامی طالبان و افزایش حملات انتحاری در روزهای اخیر، ژنرال جوزف دانفورد، رییس ستاد مشترک ارتش ایالات متحده امریکا روز پنجشنبه گذشته برای مشورهت با مقام‌های آمریکایی، ناتو و افغانستان به کابل سفر کرد.
**هشدار درباره برنامه طالبان برای تصرف نظامی افغانستان
به هر روی تحولات سیاسی و عرصه میدانی نبردهای نظامی در افغانستان در هفته های آینده مشخص می کند که ادعای آمریکا برای صلح تا چه حد واقعی است و آیا پیشروی های نظامی طالبان ابزاری سیاسی برای امتیازگیری در صحنه سیاسی است یا می تواند حتی مقدمات قدرت گیری نظامی و قبضه قدرت خارج از چهارچوب انتخاباتی و به نوعی تکرار تحولات دهه اواسط دهه ۱۹۹۰ این بار مطابق توافقهای پشت پرده طالبان با آمریکا باشد. هر چند مقامات سیاسی در افغانستان تاکید می کنند که قدرت گیری نظامی طالبان امکان پذیر نیست اما صرف بیان مطالبی در این خصوص نشان دهنده وجود نگرانی هایی در این زمینه است.
صریح ترین هشدار را در این زمینه حسین حقانی سفیر پیشین پاکستان در آمریکا مطرح کرده است. حقانی هفته گذشته در گفتگو با شبکه خبری "طلوع نیوز" افغانستان گفت: طالبان به انتخابات باور ندارند و می‌خواهند که پس از خروج نیروهای امریکایی، با زور افغانستان را بگیرند. وی تاکید کرد که به علت افزایش خشونت‌ها از سوی طالبان، ایالات متحده باید گفت‌وگوها را به این گروه به تعلیق در بیاورد. حقانی گفت که اگر طالبان به صلح باور داشتند، آتش‌بس اعلام می‌کردند.
سفیر سابق پاکستان در آمریکا، گفت‌وگوهای اخیر بین افغانی در دوحه را تمرین روابط عمومی برای طالبان دانست و گفت : "طالبان چی داده‌اند؟ آنان حکومت افغانستان را به رسمیت نشناخته‌اند، آتش‌بس را نپذیرفته‌اند، حمله‌ها را افزایش داده‌اند. فکر می‌کنم که طالبان تنها به این امید با آمریکایی ها گفت‌وگو می‌کنند که آمریکایی ها از این‌جا بیرون خواهند شد و آنان بار دیگر خواهند توانست که افغانستان را به زور بگیرند. "
مقامات دولتی افغانستان حداقل در ظاهر این گمانه زنی ها را جدی نمی گیرند. صدیقی سخنگوی رئیس جمهوری روز یکشنبه در صفحه توییتر خود نوشت: افغانستان امروز، افغانستان دو دهه پیش نیست که زور تفنگ تعیین کننده باشد. در حال حاضر، ما به عنوان یک ملت، وارد مرحله دیگری از فرایند سیاسی درافغانستان شده یم، انتقال قدرت سیاسی از راه مشروع؛ که همانا انتخابات است، تضمین کننده صلح و ثبات؛ برای یک افغانستان توسعه یافته می باشد.
آنچه مشخص است اینکه طالبان قصد پذیرش نتایج انتخابات را ندارد. شاهین سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در گفت و گویی بر عدم پذیرش نتیجه انتخابات ریاست جمهوری تأکید کرده و گفته است که که انتخابات درمان مشکل افغانستان نیست و سبب طولانی‌تر شدن جنگ می‌شود. شاهین در گفتگو با "بلومبرگ" اظهارداشت: انتخابات درمان مشکل افغانستان نیست و تنها سبب ادامه جنگ می‌شود. وی همچنین افزود: طالبان به توافق با آمریکا نزدیک است اما با این حال حملات خود را متوقف نخواهد کرد. شاهین گفت "در صورتی که آمریکا پیشنهادی معقول و متقاعد کننده مطرح کند توافق صلح بزودی به نتیجه می‌رسد" .
نظر شما