توافق ایران و چین، مشارکت جدید راهبردی در منطقه

به گزارش ایرنا، موسسه مطالعات راهبردی اسلام‌آباد که از اندیشکده‌های دولتی و نام آشنا در پاکستان به شمار می آید و سهم مهمی در سیاست‌گذاری این کشور دارد، به تازگی گزارشی پژوهشی و تحلیلی درباره برنامه همکاری راهبردی ایران و چین منتشر کرده که درآن به موضوعاتی از قبیل ماهیت برنامه همکاری راهبردی ایران و چین، تحریم‌های آمریکا، تاثیرات آن برای واشنگتن، وضعیت کشورهای پیرامون برنامه راهبردی تهران-پکن و چشم‌انداز افزایش همکاری‌های ایران-پاکستان و چین پرداخته است.

براساس این گزارش، ایران و چین در مرحله نهایی شدن برنامه همکاری دو جانبه به منظور نیل به یک توافق چندصد میلیارد دلاری برای یک مشارکت راهبردی هستند. ارزیابی این اندیشکده دولتی در پاکستان حاکی است که نهایی شدن این برنامه همکاری راهبردی می تواند تاثیر عمده‌ای بر موقعیت ژئوپلیتیک و اقتصاد منطقه گذاشته و برای آن اهمیت حیاتی پیدا خواهد کرد. 

در واقع کارشناسان این اندیکشده پیشنهاد کرده اند که با شرایط به وجود آمده، ایران و پاکستان باید از این فرصت برای تقویت همکاری‌های اقتصادی دوجانبه استفاده کرده و راهی را برای احیای طرح خط لوله انتقال گاز موسوم به طرح «آی پی» (یا خط صلح) با دعوت از طرف چینی جهت سرمایه گذاری در این فرصت تاریخی ارتباط منطقه‌ای پیدا کنند.

برنامه راهبردی تهران-پکن، همتراز طرح کمربند و جاده

در گزارش مرکز پژوهش‌های خاورمیانه اندیشکده مطالعات راهبردی اسلام‌آباد در این زمینه آمده است: براساس جزئیاتی که از سوی رسانه‌های غربی منتشر شده است، تهران و پکن مصمم به تحکیم همکاری‌های دوجانبه در حوزه تروریسم مرزی، مقابله با قاچاق انسان و موادمخدر هستند.

در این گزارش آمده است: همچنین به نظر می‌رسد همکاری‌های بلندمدت جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین در حقیقت به یک همکاری راهبردی طولانی مدت میان دو رقیب جدی آمریکا تبدیل می‌شود.

"به نظر می‌رسد که ماهیت و نوع پروژه‌های مطرح شده در برنامه همکاری راهبردی ایران و چین مطابقت کامل برای ابتکار "یک کمربند، یک جاده" چینی‌ها دارد که نشانه تمایل پکن برای افزایش حضور خود در منطقه خلیج فارس از طریق مشارکت نزدیک با ایرانی‌ها است، موضوعی که نفوذ آمریکایی‌ها را کمرنگ‌تر خواهد کرد."

این اندیشکده به اقدامات جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با مداخلات رژیم صهیونیستی و آمریکا در فضای مجازی (محافظت سایبری) اشاره کرد و نوشت: ساخت زیرساخت‌های شبکه ارتباطی نسل پنجم (۵G) در ایران نیز در دستور کار تهران و پکن قرار گرفته است. 

برنامه همکاری راهبردی ایران-چین و تحریم‌های آمریکا

این گزارش در ادامه می‌افزاید: تحریم‌های آمریکا علیه ایران صادرات نفت این کشور را نشانه گرفت و برنامه فشارحداکثری دولت ترامپ همچنان ادامه دارد. همزمان با تحریم، همه گیری ویروس کرونا نیز پیش آمد و در عین حال تهران مُصرانه به دنبال جبران ضررهای ناشی از تحریم‌ها و تبعات شیوع کروناست و برنامه همکاری راهبردی با چین می‌تواند راه جدیدی برای حوزه نفت به عنوان بخش مهم اقتصادی ایران باشد.

اندیشکده مطالعات راهبردی اسلام‌آباد در گزارش خود می نویسد: موضع سفت و سخت آمریکا در بحث کاهش فشار بر کشورها بدون درنظر گرفتن پیامدهای خطرناک انسانی که ناشی از سیاست‌های تحریم  است، فرصتی را برای رقیب و قدرت جهانی دیگر فراهم آورد تا عمق استراتژیک خود را به شکل تدوین مشارکت قدرتمند با تهران نشان دهد.

این گزارش حاکی است: علاوه بر این، پیشبرد برنامه همکاری راهبردی تهران-پکن سازوکار موثری را برای جلوگیری از آثار مخرب تحریم‌ها تشکیل می‌دهد و با این روش استفاده از ارز دیجیتال جدید چین در برابر دلار آمریکا نیز احیا خواهد شد. 

ابعاد راهبردی برنامه همکاری ۲۵ ساله ایران-چین و یاس آمریکا از آن

این گزارش می افزاید: برنامه همکاری راهبردی ایران و چین به عنوان یک همکاری اقتصادی با محور انرژی و همکاری‌های متنوع در حوزه‌های مختلف، یک مزیت عمدتا راهبردی برای هر دو کشور است، یعنی نفی منافع آمریکا در منطقه را بدنبال دارد و این برنامه راهبردی را برای دو کشور ایران و چین جذاب‌تر می‌کند.

براساس این گزارش، صدها طرح در دستور کار دو کشور است و هماهنگی خاصی با ابتکار منطقه‌ای "یک کمربند و یک جاده" دارد، درحالی که جنبه‌های همکاری دفاعی تهران-پکن قطعاً توجه فوری آمریکایی‌ها را به خود جلب کرده است.

این اندیشکده دولتی در ادامه به طرح چین برای مشارکت در احداث بنادر در ایران اشاره کرد و نوشت: پکن طی سال‌های اخیر حضور خود در خاورمیانه و منطقه خلیج فارس را پررنگ کرده بود که البته این موضوع نگرانی آمریکایی‌ها را هم درپی داشت. در عین حال همکاری چین با ایران نیز در مقطع کنونی بسیار حائز اهمیت است.

به اعتقاد تحلیلگران این اندیشکده، مشارکت بلندمدت ایران و چین درحالی عنوان می‌شود که آمریکا با آشفتگی داخلی، اعتراض‌های شدید علیه نژادپرستی و اثرات ویرانگر شیوع کرونا در این کشور و ناتوانی نهادهای بهداشت و درمان آمریکا نیز روبرو است. دور آتی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا حتی آینده آن کشور را نامشخص‌تر می‌کند، زیرا حضور ترامپ در مسند قدرت قطعاً اعتبار و قابلیت رهبری به اصطلاح جهانی ایالات متحده را زیر سوال برده است. 

مقاومت مضاعف ایران در برابر ترامپ

کارشناسان پاکستانی در این گزارش تاکید دارند که اقدام دونالد ترامپ برای خروج از توافق جامع قدرت های هسته ای جهان با ایران (برجام) یک اقدام نابخردانه‌ بود، چرا که نه تنها موجب تقویت بیش از پیش مقاومت ایران در برابر سیاست‌های آمریکا شد، بلکه نشانگر توانایی دیپلماسی تهران در پیروی از توافق‌های چندجانبه بود و این درحالی است که این رویکرد ترامپ موجب تضعیف نفوذ آمریکایی‌ها در اتحادیه اروپا نیز شده، در حالی که سایر امضاکنندگان برجام به طور مداوم از واشنگتن خواسته‌اند که به این توافق برگردد.

آنها تصریح می کنند که با ورود ایران به بخشی جدایی ناپذیر از طرح یک کمربند و یک جاده چین، رقبای منطقه‌ای عرب این کشور (ایران) نیز براساس روابط اقتصادی فعلی خود به دنبال همکاری با چین خواهند بود. این وضعیت می‌تواند به نفوذ آمریکا در منطقه خاورمیانه تاثیر بگذارد و قدرت این کشور در برابر چین به عنوان رقیب اصلی را تضعیف کند. 

چشم‌انداز افزایش همکاری‌های ایران-پاکستان و چین

در ادامه این گزارش آمده است: جمهوری اسلامی ایران تمایل خود را برای پیوستن به طرح راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین موسوم به طرح «سی پک» نشان داده است و آن را فرصتی برای رفاه و توسعه منطقه می‌داند. اکنون که تهران و پکن با تدوین برنامه همکاری راهبردی ۲۵ ساله به یکدیگر نزدیک‌تر شده‌اند، به نظر می‌رسد پیوستن ایران به طرح سی پک بسیار قابل توجه و خوشایند خواهد بود.

اندیکشده مطالعات راهبردی اسلام‌آباد در این گزارش پیشنهاد کرده است که ایران و پاکستان باید از این فرصت برای تقویت همکاری‌های اقتصادی دوجانبه استفاده کرده و راهی را برای احیای طرح خط لوله انتقال گاز موسوم به طرح «آی پی» با دعوت از طرف چینی جهت سرمایه گذاری در این فرصت تاریخی ارتباط منطقه‌ای پیدا کنند.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در پاکستان ماه گذشته برنامه همکاری‌های بلندمدت تهران و پکن را نقشه راه روشن برای روابط آینده میان دو کشور مهم خواند و گفت: این همکاری‌ها را می‌توان به همکاری‌های منطقه‌ای در قالب ابتکار یک کمربند و یک جاده و طرح سی پک گسترش داد.

اظهارات «سید محمد علی حسینی» همزمان با سخنان اخیر وزیر امور خارجه پاکستان مبنی بر اهمیت پیوستن جمهوری اسلامی ایران به طرح اقتصادی سی پک، مطرح شد.

سفیر ایران در پاکستان در اسفندماه سال گذشته با استقبال از طرح راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین، گفت: تهران آماده مشارکت در این طرح اقتصادی است.

پیش‌تر برخی احزاب، دیپلمات‌ها و شخصیت‌های سیاسی پاکستان با استقبال از برنامه همکاری راهبردی ۲۵ ساله جمهوری اسلامی ایران و چین، آن را در راستای منافع منطقه به ویژه پاکستان دانسته و تاکید کردند: تقویت روابط تهران-پکن به سود اسلام‌آباد است.