امروزه نقش رسانهها در زندگی افراد بسیار فراتر و پررنگ‌تر از گذشته شده و فعالیت رسانهها تنها به انتشار چند مطلب یا گزارش و تصویر منتهی نمی‌شود بلکه باید خوراک فکری را برای مردم تولید کنند، رسانه قدرت و قوت خود را از حضور مخاطبان خود کسب می‌کند و اگر رسانه‌ای در دنیای کنونی مخاطبان خود را از دست بدهد، دیگر نمی‌تواند به فضای رقابتی جامعه برگردد.
در کنار سایر نقش‌هایی که امروزه رسانهها در جامعه دارند، خبرنگاران لازم است مطالبه‌گری را در بین مردم ترویج دهند و مسیر توسعه و آینده کشور را ترسیم کرده و در این عرصه با انتشار مطالبات شهروندان، نقش خود را به خوبی ایفا کنند.
اما خبرنگاران رسالت سنگین‌تری نیز بر عهده دارند زیرا باید به عنوان پل ارتباطی بین مردم و مسوولان با بیان واقعیت و رویدادها، حس امید و آرامش را در جامعه ایجاد کنند.
شیوع بیماری کرونا نیز در ماه‌های اخیر باعث شد که رسالت خبرنگاران در عرصه اطلاع رسانی دوچندان شده و خبرنگاران بعد از پزشکاران و پرستاران در خط مقابله با این بیماری قرار بگیرند و در این بین تعداد زیادی از خبرنگاران به خاطر شرایط شغلی خود و حضور در جامعه به این بیماری مبتلا شوند.
خبرگزاری ایرنا دفتر مهاباد برای بررسی بیشتر این موضوع میزگردی را با حضور "منوچهر صمدی "فعال رسانه‌ای و مسوول دفتر ایرنا ، "صلاح الدین بابایی" خبرنگار خبرگزاری صدا و سیمای مرکز مهاباد، "تانیا شعفی" خبرنگار خبرگزاری کردپرس، "رسول گلباخی" مدیر مسوول هفته نامه مکریان و "صلاح عزیزیان" خبرنگار پایگاه خبری هاژه برگزار کرد.
خبرنگاران اخلاق حرفه‌ای را رعایت کنند
فعال رسانه‌ای و خبرنگار ایرنا گفت: اخلاق حرفه‌ای روزنامه‌نگاری و خبرنگاری دربرگیرنده شرایط و ملاحظاتی است که روزنامه‌نگاران و خبرنگاران باید به آنها پایبند باشند زیرا نادیده گرفتن آنها می‌تواند به روزنامه‌نگار، خبرنگار و رسانه آسیب جدی وارد کند.
منوچهر صمدی با اشاره به اینکه اخلاق رسانه‌ای نقطه تلاقی علم اخلاق و عمل رسانه یا ارتباطات جمعی است، افزود: اخلاق رسانه‌ای امری درونی و مرتبط با ارزش‌ها و هنجارهاست و ارزش‌ها و هنجارها از درون فرهنگ جامعه سر بر می‌آورد.
وی اضافه کرد: اخلاق رسانه‌ای اگرچه تابع اصول و قواعدی کلی و جهان‌شمول است اما به سبب ریشه گرفتن آن از مجموعه ارزش‌های بطن جامعه می‌تواند از یک جامعه و فرهنگ به جامعه و فرهنگ دیگر متفاوت و متغیر باشد.
صمدی گفت: خبررسانی و اطلاع‌رسانی یکی از کارکردهای اصلی رسانه‌هاست و این کارکرد در کنار ۲ کارکرد دیگر از جمله آموزش و سرگرمی یک رکن اساسی کار وسایل ارتباط جمعی را شکل می‌دهد.
رسانه به عنوان واسطه بین مردم و واقعیت‌ها و رویدادها باید آینه وفادار رخدادهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باشندوی افزود: رسانه به عنوان واسطه بین مردم، واقعیت‌ها و رویدادها باید آینه وفادار رخدادهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بوده و در حقیقت امانت‌دار مردم در دستیابی به اطلاعات باشد.
وی اضافه کرد: خبرنگاران باید به گونه‌ای عمل کنند که بتوانند به عنوان پل ارتباطی بین مردم و مسوولان هم عمل کرده و سعی کنند درددل‌ها و مشکلات مردم را به گوش مسوولان برسانند و سعی کنند این ارتباط دوسویه به بهترین شکل ممکن صورت گیرد.
رسانهها باید دروازه‌بانی خبر داشته باشند
مدیرمسوول هفته‌نامه مکریان امروز مهاباد گفت: رسانهها نباید هر مطلبی را به عنوان خبر منتشر کنند بلکه باید ضمن رعایت اصول خبرنگاری و توجه به سرعت و صحت انتشار خبر، دروازه‌بانی خبر داشته باشند.
رسول گلباخی افزود: یک رسانه باید به این نکته توجه کنند که انتشار یک خبر می‌تواند چه نتایج مثبت یا منفی در جامعه به دنبال داشته باشد و تنها به صرف انتشار اخبار توجه نکنند بلکه سایر ابعاد آن را نیز بررسی کند.
وی اضافه کرد: هر پیام پس از انتقال به سه بعد متن، زیرمتن (استباط) و فرامتن (هدف نهایی) تقسیم می‌شود که بسیاری از خبرنگاران و رسانهها تنها به ۲ بعد متن و زیرمتن توجه دارند و فرامتن فراموش شده است.
وی اظهار داشت: از این ابعاد، بعد سوم که به فرامتن شهرت دارد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و با توجه به اینکه به صورت ناخواسته به مخاطب القا می‌شود باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
در آذربایجان‌غربی به عنوان رنگین‌کمان اقوام و مذاهب، کار رسانه‌ای از حساسیت بیشتری در مقایسه با سایر استان‌های همجوار برخوردار استوی با اشاره به سختی کار رسانه‌ای در آذربایجان‌غربی افزود: این استان به عنوان رنگین‌کمان اقوام و مذاهب شهرت دارد و کار رسانه‌ای در آن از حساسیت بیشتری در مقایسه با سایر استان‌های همجوار برخوردار است.
"گلباخی" با اشاره به سرعت انتشار اخبار اظهار داشت: در گذشته می‌گفتند که عمر یک خبر کمتر از سه دقیقه پس از انتشار آن است اما امروزه به مدد پیشرفت‌های تکنولوژی و ارتباطات، عمر خبر به ثانیه رسیده است.
وی اضافه کرد: در گذشته انتشار اخبار در انحصار رسانه ملی قرار داشت و تعداد معدودی رسانه نوشتاری دیگر در زمینه تولید محتوی فعالیت می‌کردند اما اکنون فضای مجازی این انحصارها را شکسته است و هر شهروندی می‌تواند برای خود تولید محتوی کند و مطالب خبری را منتشر سازد.
اولین خبر تاثیرگذارترین خواهد بود
مدیرمسوول هفته‌نامه مکریان امروز مهاباد گفت: تجربه نشان داده که در زمینه انتشار اخبار، اولین خبر تاثیرگذارترین خبر برای مخاطبان خواهد بود هر چند که این خبر در حد شایعه یا نادرست هم باشد.
گلباخی با انتقاد از عملکرد برخی رسانهها در انتشار شایعات و اخبار کذب افزود: هر شایعه بر مبنای سه "الف" از جمله "اتفاق"، "اهمیت" و "ابهام" ساخته می‌شود و سپس روایت‌های جعلی حاصل از آن به مخاطب داده می‌شود.
وی اضافه کرد: در گذشته رسانه‌های مرکز از اهمیت ویژه‌ای در زمینه منبع خبر و صحت آن برخوردار بودند اما اکنون این مهم تغییر پیدا کرده و رسانه‌های محلی و بومی که دسترسی سریع‌تری به محل حادثه دارند در این زمینه نقش آفرینی می‌کنند.
این روزنامه‌نگار و مدرس سواد رسانه‌ای گفت: اکنون هر رسانه‌ای بر اساس سیاست خود اخبار یک رویداد را بیان می‌کند و مردم با توجه به تنوع فضای رسانه‌ای از بین مطالب بیان شده در مورد یک رویداد، مطلبی که مقبولیت بیشتری را دارد باور می‌کنند.
وی در خصوص مشکلات صنف خبرنگار نیز افزود: بسیاری از خبرنگاران علاوه بر سختی کار خبرنگاری و فرسایشی بودن این شغل از نبود بیمه و امنیت شغلی، تهدید به تعدیل نیرو و بیکار شدن رنج می‌برند که بر این مشکلات در چند دهه اخیر افزوده شده است.
کرونا رسانه و مردم را آشتی داد
خبرنگار خبرگزاری کردپرس در مهاباد نیز گفت: اعتماد مردم به یک رسانه بر اساس محتوای آن است که این رسانه در اختیار آنان قرار می‌دهد که قبل از شیوع کرونا تا حدودی این اعتماد از بین رفته بود ولی این بیماری و شیوع آن رسانهها و مردم را آشتی داد.
تانیا شعفی افزود: خبرنگاران به عنوان پل ارتباطی بین مردم و مسوولان عمل می‌کنند اما از مدتی قبل این دیوار اعتماد کم‌رنگ شده بود و به خاطر برخی مشکلات، رسانهها نتوانسته بودند این ارتباط دوسویه را حفظ کنند.
وی اضافه کرد: مردم به خوبی از وضعیت جامعه آگاهی دارند و می‌خواهند اطلاعات دقیق‌تر و کاربردی‌تر را از رسانهها دریافت کنند از اینرو سرانجام رسانه‌ای موفق‌تر خواهد بود که واقعیت‌های بیشتر را بیان کند.
وی اظهار داشت: خبرنگاران از یک طرف باید در زمینه تهیه مطالب امانت‌دار بوده و اخلاق حرفه‌ای خبرنگاری را رعایت کنند و از طرفی دیگر باید سیاست‌ها و خط‌مشی سازمان خبری خود را نیز رعایت کنند تا بتوانند به فعالیت ادامه دهند.
خبرنگاران مجبور می‌شوند که اخلاق حرفه‌ای را قربانی مصلحت‌اندیشی سازمان خود کرده و یا خبر را با هنر خود نرمتر و یا از ابعاد دیگری موضوع را بررسی کنند"شعفی" گفت: در این موارد خبرنگاران مجبور می‌شوند که اخلاق حرفه‌ای را قربانی مصلحت‌اندیشی سازمان خود کرده و یا خبر را با هنر خود نرمتر و یا از ابعاد دیگری موضوع را بررسی کنند.
وی اضافه کرد: نکته دیگر این است که برخی مسوولان علاوه بر اینکه رسانه‌ای نیستند، و به دلیل نداشتن سواد رسانه در تعاملات خود انتظارهای دور از واقعیتی را از رسانهها دارند.
این دانش‌آموخته رشته ارتباطات اجتماعی اظهار داشت: در مواقع بحران نقش و جایگاه رسانهها بیشتر به چشم می‌آید و در این مواقع خبرنگار بر حسب وظیغه سازمانی خود باید در محل حادثه حضور پیدا کند.
وی افزود: ستاد مدیریت بحران باید قبل از بحران وظایف سازمان‌های مختلف حتی رسانهها را تعریف کند تا در هنگام بحران مشخص شود که چه کسی باید چه اقدامی را انجام دهد.
"شعفی" اضافه کرد: انتقاد و روشنگری وظیفه یک خبرنگار است و رسانهها چشم بینای جامعه هستند و این روشنگری باید در هنگام بحران نیز ادامه داشته باشد و منجر به نتیجه شود.
خبرنگار از ابتدایی‌ترین حقوق شهروندی خود محروم است
خبرنگار پایگاه خبری هاژه مهاباد گفت: حرفه خبرنگاری به عنوان پایه و اساس روشنگری در جامعه و زمینه‌ساز توسعه شاخص‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی است که از ابتدایی‌ترین حقوق خود شامل تکریم، امنیت شغلی، بیمه و حمایت محروم بوده و همزمان همیشه در معرض تهدید، اخراج و اتهام قرار دارد.
صلاح عزیزیان با بیان اینکه رسالت خبرنگاری در بیشتر مواقع فدای مصلحت اندیشی برخی از مسوولان می شود افزود: فروپاشی مدیریت شهری و مشکلات بوجود آمده در رابطه با اعضای شورای اسلامی شهر مهاباد، نتیجه اخراج خبرنگاران از جلسات علنی، عدم احترام به جایگاه خبرنگار و در نهایت سکوت مدیران رده بالا در این خصوص بود.
خبرنگاران در صف دوم خط مقدم مقابله با کرونا قرار دارند
عزیزیان اظهار داشت: علی‌غم اینکه از زمان شیوع ویروس کرونا خبرنگاران همه روزه به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در تهیه اخبار و گزارش و اطلاع‌رسانی به مردم خطر ابتلا به بیماری قرار داشتند اما در امر خدمت‌رسانی با کمترین حمایت از طرف مسوولان روبرو بودند.
اهدای اقلام بهداشتی مورد نیاز، اهدای تسهیلات به فعالان این حرفه و یا اهدای بسته‌های حمایتی می‌توانست کمترین جبران به پاس خدمات آنان در این شرایط بحرانی باشدوی افزود: اهدای اقلام بهداشتی موردنیاز، اهدای وام و تسهیلات به فعالان این حرفه و یا اهدای بسته‌های حمایتی می‌توانست کمترین جبران به پاس خدمات آنان در این شرایط بحرانی باشد.
عزیزیان با اشاره به اینکه خبرنگاران از اقشار آسیب‌پذیر جامعه هستند، اضافه کرد: وضعیت خبرنگارانی که به نهاد خاصی متصل نیستند به مراتب بدتر از دیگر فعالان این حوزه بوده و تعارض بین جایگاه خبرنگاران در بین کشورهای توسعه یافته با سایر کشورها و همچنین به طبع آن توجه به خبرنگاران کشور نسبت به مرکز استان و در نهایت شهرستان به مراتب کمتر است.
وی بیان کرد: بیشتر مسوولان در قبال مطالبه‌گری خبرنگاران مقاومت کرده و در انتقال پرسش و انتظارت شهروندان به مسوولان با عدم همکاری مواجه خواهند شد و در بسیاری از موارد نیز به القاب ناشایست از جمله آشوب‌گر متهم شده و خبرنگار را مقصر بخشی از ناتوانی مدیریت خود می‌دانند.
حرفه‌ای بودن در حوزه رساله اخلاق حرفه‌ای را نیز به دنبال دارد
عزیزیان با بیان اینکه خبرنگاری مانند هر حرفه دیگر نیاز به تخصص، دانش و مطالعه دارد، گفت: کسب مهارت خبرنگاری، به روز بودن در این حوزه و انطباق سیاست‌های درون سازمانی با بطن جامعه برای هر خبرنگاری ضروری بوده و به‌واسطه آن نیز خبرنگار می‌تواند اصل امانت‌داری را رعایت کند.
وی در خصوص مشکلات و چالش‌های پیش روی خبرنگاران در شرایط فعلی نیز عنوان کرد: حرفه خبرنگاری که جز مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب شده و استرس کاری در این حرفه می‌تواند آسیب‌هایی جبران‌ناپذیر را به شخص و خانواده آنان وارد کند اما تاکنون هیچ مرکز مشاوره و روانشناسی برای این قشر به مانند سایر نهادهای دولتی تدارک دیده نشده است.
وی نبود خط مشی مشخص برای فعالان فضای مجازی نیز از مشکلات گریبان‌گیر فعالان حوزه رسانه دانست و گفت: چهارچوب و قواعد مشخصی از طرف نهادهای امنیتی برای فعالان فضای مجازی وجود ندارد و گاهی اوقات انتشار خبرهایی با ذکر منبع نیز برای پایگاه خبری مشکل بوجود آورده است.
وی از نبود نظارت کافی از طرف اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بر فعالیت رسانهها نیز انتقاد کرد و افزود: برخی از افراد تنها برای استفاده از یارانه، مجوز فرهنگ و ارشاد را در اختیار دارند و در حالیکه هیچ فعالیت رسانه‌ای ندارند ولی از این یارانه نهایت استفاده را می‌کنند ولی سایر رسانه‌های فعال که با کمترین امکانات بیشترین فعالیت را دارند از سهم واقعی یارانه خود محروم بوده و در حق آنها اجحاف می‌شود.
پیگیری مطالبه مردم تا نتیجه نهایی از وظایف اصلی خبرنگاری است
خبرنگار خبرگزاری صدا و سیمای مرکز مهاباد گفت: وظیفه خبرنگاران ارتباط بین مردم و مسوولان بوده و در این امر فعالان حوزه رسانه وظیفه دارند مطالبه و خواسته مردم را به گوش مدیران برسانند و تا نتیجه نهایی پیگیری موضوع مورد نظر باشد تا با این کار اعتماد به رسانه ملی افزایش یابد.
صلاح بابایی ادامه داد: مردم انتظار دارند صدای آنان و مشکلاتی که منعکس می‌کنند از طرف مسوولان شنیده شود و قول‌های مسوولان نیز باید توسط خبرنگاران پیگیری و در نهایت به نتیجه مطلوب برسد که همگان را راضی نگه دارد.
تاب‌آوری مسوولان نیز نسبت به انتقاد و گزارش‌های مردمی باید بیشتر شود تا در سایه همدلی و همکاری مشکلات موجود رفع شود
وی گفت: تاب‌آوری مسوولان نیز نسبت به انتقاد و گزارش‌های مردمی باید بیشتر شود تا در سایه همدلی و همکاری مشکلات موجود رفع و همه در کنار همدیگر نسبت به آبادانی محل زندگی خود تلاش کنیم.
بابایی در خصوص چالش‌های بوجود آمده در ایام کرونا نیز بیان کرد: بیماری کرونا علی‌رغم مشکلات و ناراحتی که در کشور بوجود آورد باعث شد دوباره پیوند بین مردم و صدا و سیما تقویت شده و رسانه ملی نیز همه تلاش خود را در راستای جلب رضایت مردم و اعتمادسازی در این مدت بکار ببندد.
وی هماهنگی و همیاری مردم در طول مدت مقابله با بیماری کرونا را ستودنی دانست و گفت: تهیه گزارش در راستای تصمیمات ستاد مقابله با کرونا موجب شد که مسوولان متوجه ناکارآمدی برخی از تصمیمات دراز مدت از جمله ماندن در خانه بدون حمایت مالی شوند و این نیز به نحوی از چالش‌های مدیریت مواقع بحران را کاهش داد.
بابایی در ادامه از نبود حمایت کافی مسوولان از خبرنگاران در شرایط مقابله با بحران کرونا انتقاد کرد و گفت: خبرنگاران در امر خدمات‌رسانی و پوشش اخبار مربوط به بیماری کرونا با وجود اینکه با انواع اقشار مختلف مردم روبه‌رو بودند اما بدون در اختیار داشتن هیچ اقلام بهداشتی وظیفه خود را بنحو شایسته‌ای انجام دادند.
شغل خبرنگاری با تمام سختی‌ها و مشکلاتی که این حرفه دارد، دارای جذابیت‌های خاصی است و خبرنگاران شاید کمی زودتر از سایر اقشار جامعه از رویدادهای مختلف آگاهی پیدا می‌کنند و می‌خواهند با هنر کلام و قلم خود مطالب را برای مردم عرضه کنند.
در این میان خبرنگارانی موفق‌تر هستند که بتوانند زبان گویای جامعه باشند و بیشتر به مردم نزدیک‌تر و از درددلهای آنها باخبرتر باشند.
در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران روز ۱۷ مرداد سالروز شهادت شهید محمود صارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری به عنوان روز خبرنگار تعیین شده است.
نظر شما