راه آهن اکو، زمینه ساز توسعه منطقه ای

به گزارش روز سه شنبه ایرنا، در جلسه وزیران حمل‌ونقل و ارتباطات سازمان همکاری اقتصادی (اکو) که به تازگی به صورت آنلاین با حضور مقامات سه کشور برگزار شد، «عادل کارائیسیل اوغلو» وزیر حمل و نقل ترکیه نیز اعلام کرده بود این پروژه در سال جاری میلادی مجددا احیا خواهد شد.

اما پایگاه خبری پاکستانی «دی نیوز» دیروز اعلام کرد، «حبیب الرحمن گیلانی»‌ رئیس راه آهن پاکستان با تأیید این خبر تصریح کرد: این قطار که حامل ۲۴ کانتینر است، در تاریخ چهارم مارس از شهر استانبول حرکت خود را آغاز می‌کند و پس از طی مسافتی به مدت ۱۸۰ ساعت، به زاهدان در ایران می‌رسد و سپس به سمت کراچی در پاکستان عزیمت می‌کند. 

وی افزود: این قطار مسافت ۶ هزار و ۵۶۶ کیلومتر را در این سه کشور طی خواهد کرد.

بر پایه این گزارش، این قطار پس از طی مسافت یک هزار و ۹۹۰ کیلومتر از شهر اسلام آباد، وارد تهران می‌شود و سپس از ایران به سوی ترکیه حرکت خواهد کرد.

نخستین قطار باربری در تاریخ ۱۴ اوت ۲۰۰۹ راه اندازی شد؛ اما پس از مدتی به دلایل امنیتی فعالیت این قطار به حال تعلیق درآمد.

پیشتر نیز پایگاه خبری «ساوت چاینا مورنینگ پست» در گزارشی نوشته بود: مقامات ایران، ترکیه و پاکستان می‌کوشند با هدف توسعه همکاری‌های سه جانبه طرح مسیر ریلی استانبول-تهران-اسلام آباد موسوم به «آی تی آی» را که در سال ۲۰۰۹ افتتاح شده است، مجددا احیا کنند.

بر اساس این گزارش، اگرچه تاکنون چندین سفر آزمایشی در این مسیر ریلی صورت گرفته، اما این مسیر ریلی هنوز به صورت کامل اجرایی نشده است. گزارش ها حاکی است که پس از نهایی کردن نرخ تعرفه و جدول زمانی حرکت این قطار، در مرحله اول حمل و نقل کانتینری در این مسیر آغاز می‌شود و سپس خدمات مسافربری در زمان مناسب ارائه خواهد شد.

گفتنی است آغاز بکار این مسیر ریلی می‌تواند سبب افزایش مبادلات تجاری در دیگر کشورها از جمله افغانستان‌، آذربایجان و پنج کشور آسیای میانه نیز بشود.

این قطار می‌تواند، مسافت ۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتری پاکستان به ترکیه را فقط در مدت زمان ۱۱ روز و نیم طی کند. این در حالیست که عبور از این مسیر از طریق دریا، حدود ۴۵ روز بطول می‌انجامد.

جدیدترین گزارش ها همچنین حاکی است، این مسیر ریلی در آینده نزدیک از طریق سین‌کیانگ در چین به خط اصلی راه آهن شماره یک (ML۱) در پاکستان متصل می‌شود و امکان افزایش سرعت قطارها تا دو برابر را فراهم می‌آورد و یکی از مهمترین طرح های کریدور اقتصادی چین و پاکستان (سی پک) نیز به شمار می‌آید.

هزینه این طرح که در اوت ۲۰۲۰ توسط عالی ترین نهاد اقتصادی پاکستان به تصویب رسیده، حدود ۶ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار برآورد شده است که دست کم ۹۰ درصد آن از سوی پکن تامین می‌شود. پیش‌بینی شده است این طرح تا پایان سال ۲۰۲۶ به بهره برداری برسد.

دلایل به تعویق افتادن مسیر ریلی

اگرچه این طرح منافع اقتصادی فراوانی را نصیب منطقه خواهد کرد، اجرایی شدن آن بیش از یک دهه است که به دلایل مختلف به تعویق افتاده است که از آن جمله می توان به تحریم های ظالمانه اعمال شده علیه ایران از سوی دولت آمریکا و کشورهای غربی که معاملات بانکی را با مشکل روبرو کرده اشاره کرد که از علت های اصلی تعویق توسعه این مسیر ریلی به شمار می‌آید.

مشکل دوم نبود زیرساخت‌های مناسب برای توسعه این مسیر ریلی است. گفتنی است اگرچه سازمان ملل این مسیر را به عنوان یک کریدور بین‌المللی معرفی کرده، اما تابحال فقط جابجایی بار از این مسیر صورت گرفته است.

به گفته «غلام احمد بیلور» وزیر پیشین راه آهن پاکستان، پس از عملیاتی شدن مسیر باربری، خدمات مسافربری این مسیر ریلی نیز آغاز بکار خواهد کرد.

نکته آخر اینکه، مسیرهای ریلی پاکستان برای اتصال به خطوط بین المللی نیازمند بازسازی بر اساس استانداردهای جهانی است.

خط آهن پاکستان از طریق کویته در استان بلوچستان در جنوب غربی این کشور با مسیر ریلی «آی تی آی» تلاقی می‌کند. گفتنی است مسیر ریلی پاکستان حدود یک قرن پیش ساخته شده و نیازمند به روز رسانی است.

در ماه اوت ۲۰۲۰، وزیر راه آهن پاکستان اعلام کرد برای به روز رسانی مسیر ریلی در این کشور حدود ۱۱۲ میلیارد روپیه پاکستان (۶۹۴ میلیون دلار) هزینه خواهد شد.

​

​

رونق تجارت در منطقه

به باور کارشناسان، افتتاح مسیر ریلی استانبول-تهران-اسلام آباد سبب رونق مبادلات تجاری و رشد اقتصادی در منطقه خواهد شد.

در حال حاضر، اکثر کشورهای منطقه از جمله ایران، پاکستان و ترکیه عزم خود را برای انتخاب بهترین مسیر برای انتقال کالاها جزم کرده‌اند و می‌کوشند با توسعه امکانات زیربنایی و استفاده از جدیدترین فناوری‌های پیشرفته و سرمایه گذاری مناسب خطوط ارتباطی خود را به شرق و غرب توسعه دهند.

گفتنی است لازمه افزایش حضور کشورهای منطقه در بازارهای جهانی و منطقه ای، یافتن مسیرهای مطمئن ارتباطی است که مسیر ریلی یکی از آنهاست.

بی‌شک توسعه شبکه ریلی در میان کشورهای منطقه از جمله ایران، پاکستان و ترکیه نه تنها موجبات رونق فعالیتهای تجاری را در منطقه فراهم می‌کند، بلکه امکان تبادل کالا و مسافر را از آسیا به اروپا هموارتر می‌سازد.

از دیگر سو، این مسیر در درازمدت احتمالاً سفر را برای مسافران نسبت به سفر هوایی، ارزان‌تر و امن‎تر کرده و سبب رونق گردشگری در منطقه خواهد شد.

نقش بی‌‎بدیل ایران در این مسیر

حمل‌ونقل به‌عنوان یک عامل کلیدی، نقش مهمی را در میزان رشد و توسعه جوامع بشری ایفا می‌کند. در این راستا راه‌آهن از مهم‌ترین عوامل تحول اقتصاد جهان هنگام انقلاب صنعتی است. کشور ایران به‌دلیل قرار گرفتن در سر راه شرق به غرب از دیرباز در جابه‌جایی کالاها اهمیت بسزایی را ایفا کرده است. ایران همچنین به سبب قرارگیری بر سر چهارراه ریلی دنیا، فرصتی بی‌بدیل جهت ترانزیت ریلی کالاهای مصرفی کشورهای آسیای میانه، جنوب شرق آسیا و اروپا در اختیار دارد.

جمهوری اسلامی ایران دسامبر ۲۰۲۰ به شبکه ریلی افغانستان پیوسته است و تصمیم دارد در آینده شبکه حمل و نقل ریلی خود را رونق بخشد.
به گزارش ایرنا، بیستم آذر ماه ۹۹، در سی و ششمین افتتاح طرح جهش تولید، راه آهن خواف-هرات از بزرگترین پروژه های ریلی کشور با حضور روسای جمهوری ایران و افغانستان به طول ۱۴۰ کیلومتر و به ارزش یک هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان به طور رسمی افتتاح شد.

کارشناسان بر این باورند افتتاح این خط ریلی می‌تواند سهم بزرگی از ترانزیت و تبادلات خدمات و کالا را برای تجار ایران و افغانستان فراهم کند.

به گفته «محمد اسلامی» وزیر راه و شهرسازی ایران، در سال جاری بیش از ۱۰ میلیون تن بار ترانزیتی بین کشورهای منطقه و ایران از بنادر جنوبی، شمالی، کریدورهای شرق به غرب و شمال به جنوب تبادل شده است.

برپایه این گزارش، در حال حاضر بیش از  یک هزار و ۶۰۰ کیلومتر از شبکه ریلی در ایران در دست ساخت است که از مهمترین مقاصد حمل و نقل جاده جدید ابریشم به شمار می‌آید.

به طور همزمان‌، برنامه‌هایی برای اتصال بنادر ایران در خلیج فارس با مناطق داخلی این کشور و مقاصد بین المللی از طریق شبکه ریلی وجود دارد.

به عبارت دیگر، ایران نقش مهمی را در زمینه حمل و نقل ریلی در آسیا به خود اختصاص می‌دهد.

گزارش های خبری نشان می‌دهد، در ۳۰ دی ماه سال جاری، «سعید رسولی» مدیرعامل شرکت راه‌آهن از برنامه ایران برای افزایش همکاری با راه‌آهن‌های منطقه خبر داد و گفت: به زودی حمل و نقل ریلی ایران و افغانستان به حداکثر بهره برداری خواهد رسید و سطح همکاری‌ها برای انتقال کالا و ترانزیت بین ایران و افغانستان رو به رشد خواهد بود.