ایران جایگاه اول دانشگاه‌های جهان اسلام در رتبه بندی لایدن

به گزارش روز پنج شنبه موسسه استنادی علوم (ISC) و پایش علم و فناوری، دکتر محمدجواد دهقانی رییس این موسسه گفت: در رتبه‌بندی سال جاری نظام لایدن ۳۶ دانشگاه از ایران در جمع  هزار و ۲۲۵ دانشگاه برتر جهان قرار گرفتند و ترکیه با ۳۲ دانشگاه رتبه دوم و مصر با ۸ دانشگاه رتبه سوم را دارد.

وی افزود: لایدن یکی از نظام های معتبر ارزیابی دانشگاهی است که هر ساله دانشگاه های برتر دنیا را  بر اساس شاخص های معتبر علم سنجی مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار می دهد. در سال ۲۰۲۱، دانشگاه های دنیا در ۲۰ شاخص در قالب ۴ معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در لایدن مورد رتبه بندی قرار گرفتند. این ارزیابی ها از تولیدات علمی دانشگاه ها در سال های ۲۰۱۶ الی ۲۰۱۹ از پایگاه اطلاعاتی علم ،Web of Science استفاده کرده است.

معیار مرجعیت علمی (تاثیر علمی) از شاخص هایی چون مقالات ۱% برتر، مقالات ۵% برتر، مقالات ۱۰% برتر و مقالات ۵۰% برتر بهره گرفته است. در معیار دیپلماسی علمی از شاخص هایی چون همکاری علمی، همکاری بین المللی، همکاری صنعتی، همکاری علمی با فاصله جغرافیایی کمتر از ۱۰۰ کیلومتر و همکاری علمی با فاصله جغرافیایی بیشتر از پنج هزار کیلومتر استفاده کرده است.

معیار دسترسی آزاد به انتشارات نیز از شاخص ­های انتشارات دسترسی آزاد، تعداد انتشارات دسترسی آزاد طلایی، انتشارات دسترسی آزاد هیبرید، انتشارات دسترسی آزاد برنز، انتشارت دسترسی آزاد سبز تشکیل می­شود.

معیار تنوع جنسیتی نیز شامل شاخص­های همکاری با نویسندگانی که جنسیت آنها مشخص نیست، نویسندگان مرد (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان زن (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان مرد (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن)، نویسندگان زن (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن) می­باشد.  جدول زیر معیارها و شاخص­های رتبه­بندی لایدن نشان داده شده است.

نظام رتبه بندی لایدن بر خلاف سایر نظام های رتبه بندی موجود در سطح دنیا، برای  دانشگاه های حاضر در نظام خود رتبه ای واحد محاسبه نمی کند بلکه دانشگاه ها در کلیه معیارها و شاخص های موجود در نظام لایدن مورد رتبه بندی قرار می گیرند. از این رو، یکی از ویژگی های رتبه بندی لایدن این است که به دانشگاه های حاضر در رتبه بندی خود، رتبه کل که برگرفته از تاثیر کلیه شاخص ها و وزن های مرتبط با آن ها است، اختصاص نمی دهد بلکه، لایدن برای کلیه دانشگاه ها در این شاخص ها نمرات و رتبه ها را جداگانه محاسبه و منتشر می کند.

حضور  ایران در رتبه بندی لایدن

رییس موسسه استنادی علوم (ISC) و پایش علم و فناوری گفت: تعداد دانشگاه های حاضر از ایران در رتبه بندی لایدن تا سال ۲۰۲۰ هر ساله افزایش پیدا کرده است، اما در سال ۲۰۲۱ بدون تغییر نسبت به سال پیش ۳۶ باقی مانده است. 

دهقانی افزود: در سال ۲۰۲۱، دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران، صنعتی امیرکبیر، تربیت مدرس، صنعتی شریف، علم و صنعت ایران، اصفهان، فردوسی مشهد، شیراز، علوم پزشکی شهید بهشتی، تبریز، شهید بهشتی، علوم پزشکی تبریز، آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، علوم پزشکی مشهد، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، علوم پزشکی شیراز، گیلان، کاشان، اصفهان، علوم پزشکی ایران، سمنان، علوم پزشکی اصفهان، شهید باهنر کرمان، ارومیه، رازی، پیام نور، بوعلی سینا، صنعتی نوشیروانی بابل، شاهرود، صنعتی مالک اشتر، شهید چمران اهواز، صنعتی سهند، زنجان، مازندران و دانشگاه یزد در رتبه بندی لایدن حضور دارند.

وی گفت: درمجموع در رتبه بندی ۲۰۲۱ لایدن، اغلب دانشگاههای کشور ارتقای جایگاه نسبت به سال ۲۰۲۰ داشته اند.  

معیار مرجعیت علمی

وی ادامه داد: در معیار مرجعیت علمی، دانشگاه تهران که دانشگاه رتبه اول کشور است، از رتبه ۱۴۰ در سال ۲۰۲۰ به رتبه ۱۳۴ در سال ۲۰۲۱ رسیده است. سایر دانشگاه ها از جمله علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس، علم و صنعت، فردوسی مشهد، شیراز، علوم پزشکی شهید بهشتی، تبریز، دانشگاه شهید بهشتی، علوم پزشکی تبریز، علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی شیراز، گیلان، کاشان، اصفهان، علوم پزشکی ایران، سمنان و ... ارتقا جایگاه نسبت به سال ۲۰۲۰ داشته اند. 

معیار دیپلماسی علمی

دهقانی اظهار داشت: در معیار دیپلماسی علمی به صورت کلی در رتبه دانشگاه­های کشور ارتقا چشمگیری دیده نمی شود با این حال بهترین رتبه کشور در این معیار از ۲۰۱ به ۱۹۸ رسیده است. جدول زیر عملکرد دانشگاه های کشور را در معیار دیپلماسی علمی نشان می­دهد.

معیار دسترسی آزاد

رییس موسسه استنادی علوم (ISC) و پایش علم و فناوری گفت: در معیار دسترسی آزاد بهترین رتبه کشور توسط دانشگاه تهران از ۲۰۱ در سال ۲۰۲۰ به ۱۹۸ در سال ۲۰۲۱ ارتقا پیدا کرده است. جدول زیر عملکرد جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار معیار دسترسی آزاد را نشان می­دهد.

معیار تنوع جنسیتی

دهقانی افزود: در معیار تنوع جنسیتی در سال ۲۰۲۱  دانشگاه های تهران، تربیت مدرس، علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی شهید بهشتی، علوم پزشکی ایران، علوم پزشکی شیراز، دانشگاه تبریز و دانشگاه گیلان نسبت به سال ۲۰۲۰  ارتقا جایگاه داشته اند.