امروز بیستم ذیحجه مصادف به سالروز میلاد حضرت موسی بن جعفر (ع) است. آن حضرت در هفتم صفر سال ۱۲۸ هجری قمری در منطقه ای میان مکه و مدینه به نام ابوا متولد شدند و تقریبا ۵۴ سال زندگی کردند. مدت امامت امام هفتم ۳۵ سال بود. امام کاظم (ع) در سال ۱۸۳ قمری در زندان سندی بن شاهک به دستور هارون الرشید به شهادت رسیدند.
حجت الاسلام محمدصادق کفیل به مناسبت سالروز میلاد امام کاظم (ع) در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا اظهار داشت: امام هفتم در روایتی فرمود خوشا به حال شیعیان ما که در دوران غیبت قائم به ما تمسک می کنند و در دوستی ما و جدایی از دشمنان ما ثابت قدم هستند. آنگاه حضرت فرمود طوبی لهم طوبی لهم یعنی خوشا به حال کسی که این وصف را داشته باشد و سپس تاکید کردند که این ها هم درجه با ما در بهشت خواهند بود.
مظلومیت امام کاظم در آغاز امامت
وی از آغاز امامت امام کاظم به عنوان سخت ترین دوران امامت آن حضرت یاد کرد و گفت: از یک طرف منصور به فرماندار مدینه نامه نوشت که اگر جعفر بن محمد، شخصی را جایگزین خود قرار داد؛ او را احضار کن و گردنش را بزن. یعنی نقشه حاکمیت این بود که امامت منتقل نشود. در اینجا شگرد امام صادق(ع) این بود که پنج نفر را وصی خود قرار دادند. این کار یک تدبیر سیاسی امام بود و سبب شد که شیعیان نیز در گام اول به راحتی امامت موسی بن جعفر را که در آن زمان ۲۰ سال داشتند، نپذیرند.
رئیس مرکز تخصصی صحیفه سجادیه افزود: در مورد هیچ امامی نداریم که شاگردان و اصحاب امام قبلی از او امتحان گرفته باشند ولی شاگردان خاص امام صادق (ع) به منزل ایشان رفتند و از امام کاظم امتحان گرفتند. یعنی سوال کردند و متوجه شدند که امام از پاسخ سوالات برمی آید و لذا گفتند که او علم امامت دارد. البته این شاگردان نزد دیگران نیز رفتند و زمانی که از مسائلی مانند زکات سوال کردند، مشخص شد که آنان از عهده پاسخ بر نمی آیند. این آغاز امامت امام با یک مظلومیتی همراه بود ولی با تدبیر امام صادق(ع) حل شد.
وی اضافه کرد: از طرف دیگر در زمان امام کاظم (ع) سلطه همه جانبه بنی عباس حاکم بود و چهار حاکمی که در زمان امام کاظم حکومت می کردند، یعنی منصور، مهدی، هادی و هارون ظلمی به آن حضرت داشتند و هر چهار نفر نقشه قتل آن امام را در سر داشتند. همچنین در آن دوران سلطه، خفقان و فشار شدید نسبت به اهل بیت وجود داشت با این حال شیعه از نظر کیفی و کمی فزونی و توسعه پیدا کرده و شاگردپروری امام باقر(ع) و امام صادق(ع) تاثیر خود را گذاشته بود. یعنی رشد علمی حاکم شد و شیعه جایگاهی پیدا کرد. البته در آن زمان پراکندگی جغرافیایی شیعه را در مناطقی مانند کوفه، قم، خراسان، طبرستان، بغداد، مصر و یمن می بینیم.
تدبیر امام کاظم با توسعه وکالت
کفیل با اشاره به تدبیر امام کاظم در آن دوران خفقان گفت: شگرد امام کاظم(ع) عبارت بود از سازمان وکالتی که تقریبا در زمان امام صادق(ع) شروع شده بود و موسی بن جعفر آن را توسعه دادند. یعنی تدبیر امام توسعه سازمان وکالت بود و این سازمان در مناطق متعدد توسعه پیدا کرد و وکلای امام جایگاه خوبی برای امام بودند و برای شیعه نیز یک پناه بود و اگر شیعیان سوالی داشتند از وکلا می پرسید و اینگونه با امام خود در ارتباط بودند.
وی ادامه داد: وکالت تا زمان امام هادی(ع) و امام زمان(عج) وجود داشت و این جایگاه به کسانی تعلق می گرفت که در عمل تقیه را رعایت می کردند، عالم بودند، توان پاسخگویی به مسائل شرعی و فقهی را داشتند. به عبارت دیگر این افراد علاوه بر علم و فقاهت دارای درایت و تدبیر بودند. چون خفقان شدیدی در زمان امام کاظم حاکم بود و شیعه را شناسایی می کردند و اجازه نفس کشیدن به شیعه را نمی دادند.
این پژوهشگر مذهبی افزود: موسی بن جعفر (ع) از یک طرف سازمان وکالت را اداره می کردند و از طرف دیگر با اندیشه های بعضی مذاهب مانند اندیشه های انحرافی معتزله، مرجئه و قدریه که در حال رشد بودند، مبارزه می کرد و امام با رساله عقلیه ضمن مقابله با این اندیشه ها، جریان های کلامی را کنترل می کردند.
امام هفتم یک امام زندانی نبودند
وی اضافه کرد: در حدود دو هزار حدیث از امام کاظم (ع) نقل شده است. ۶۰۰ نفر از شاگردان امام به نقل حدیث از آن حضرت می پرداختند. ما امام کاظم را یک امام زندانی تصور می کنیم در حالی که نقل قطعی زندان امام کاظم(ع) چهار سال است. یعنی در روایات تا ۱۴ سال نقل شده است ولی به صورت قطعی می توان گفت امام در چهار سال آخر عمر خود در زندان به سر می بردند. حکومت بنی عباس بارها امام را به بغداد احضار می کرد و امام مدتی در اختفا به سر می بردند، به گونه ای که در روستاهایی در مناطق شام یا طبرستان به صورت پنهانی زندگی می کردند.
کفیل افزود: امام کاظم یک امام زندانی نبودند. چون ۳۵ سال امامت کردند که اگر به فرض ۱۴ سال هم در زندان بوده باشند، ۲۰ سال ارتباط کاری داشتند و امام در زندان نیز فعالیت می کردند و برنامه های تبلیغی داشتند. یکی از برنامه های امام کاظم شاگردپروری بود به گونه ای که یکی از شاگردان آن حضرت نقل می کند در مسجد کوفه ۹۰۰ شیخ را دیدم که احادیث امام صادق(ع) را برای شاگردان خود نقل می کردند. یعنی حلقه های درسی در زمان امام کاظم توسعه داشته است.
سخت ترین دوره های امامت
این کارشناس مذهبی با اشاره به تعبیر رهبر معظم انقلاب درباره امام کاظم(ع) گفت: رهبر انقلاب درباره دوران ۲۵۰ ساله امامت فرمود سخت ترین دوره امامت مربوط به دوره امام سجاد(ع) بوده و بعد از آن هیچ دوره ای سخت تر از زمان امام کاظم(ع) نبوده است.
وی افزود: حجاج در زمان امام سجاد(ع) در حدود ۱۲۰ هزار نفر را به قتل رساند و ما تصور می کنیم که دوره های امامت دوره های آرامی بوده که اهل بیت نمازی می خواندند، روزه ای می گرفتند و حجی به جا می آوردند در حالی که ائمه معصومین کیان شیعه را حفظ می کردند.
نظر شما