نگاه منطقه ای اردوغان برای رفع مشکلات داخلی

بنا بر اعلام منابع ترکیه ای، سقوط دوباره ارزش لیر که به‌دنبال تصمیم بانک مرکزی این کشور به دستور اردوغان برای کاهش نرخ بهره، چندی پیش آغاز شده بود، وارد رقم بی سابقه ای شده تا حدی که هر لیر امروز (دوشنبه) با ۱۱٫۳۱۱۸ دلار مبادله می شود.

منابع ترکیه ای و غربی اعلام کرده اند که هم اکنون ارزش لیر ترکیه ۶ درصد پایین آمده و به ۱۱٫۳۱۱۸ در برابر دلار آمریکا رسیده، یعنی بیشترین کاهش طی ۹‌ ماه گذشته است. مقامات ترکیه نرخ بهره «رپو» (نرخ بهره تأمین منابع پولی توسط بانک‌های داخلی از بانک مرکزی) را ۱۰۰ واحد پایین آورده و به ۱۵ درصد رسانده‌اند و اعلام کرده اند که در ماه آینده در مورد توقف روند کاهش نرخ بهره تصمیم‌گیری می‌کنند.

شبکه خبری «بلومبرگ» نیز در گزارشی اعلام کرد که به‌دنبال تصمیم بانک مرکزی ترکیه به منظور پایین آوردن هزینه وام‌گیری برای سومین ماه پیاپی، ارزش لیر بازهم کاهش یافت. این اقدام بیش‌از پیش به ثبات نرخها در ترکیه آسیب‌رسانده و اطمینان سرمایه‌گذاران به سیاست‌گذاران این کشور را از بین می‌برد.

این اقدام در شرایطی صورت‌گرفته که تورم مصرف‌کننده در ترکیه در ماه اکتبر تا ۲۰ درصد افزایش یافته است. چنین نرخ تورمی ۳ سال پیش در بحبوحه بحران ارزی در این کشور دیده ‌شده بود. بانک مرکزی ترکیه تحت فشار رجب طیب اردوغان، نرخ بهره را ۴۰۰ واحد از ابتدای سپتامبر پائین آورده است.

بنابر اعلام رسانه های غربی، لیره ترکیه از ابتدای سال جاری میلادی تا حالا حدود ۳۰ درصد از ارزش خود را از دست داده و بدترین عملکرد را در بین بازارهای نوظهور داشته‌ است.

کاهش نرخ برابری لیر ترکیه با ارزهای خارجی باعث اعتراض مردم این کشور شده و برخی اصناف نیز در کنار مردم به دلیل افزایش شدید تورم و مشکلات معیشتی ناشی از آن، به خیابان‌ها آمده و تظاهرات به راه انداختند.

«سندیکای انقلابی اتحادیه های کارگری» در ترکیه نیز پنجشنبه گذشته به دلیل افزایش شدید تورم و مشکلات معیشتی ناشی از آن برای مردم، در شهر «ازمیر» به خیابان ها آمده و تظاهراتی با عنوان «نمی توانیم سپری کنیم»، به راه انداخت.

احزاب مخالف دولت اردوغان نیز واکنش تندی به سقوط لیر و تورم ایجاد شده، داشتند و ضمن تاختن به عملکرد رییس جمهوری، درباره سقوط ارزش لیر، برگزاری فوری انتخابات در این کشور را خواستار شدند.

در حالی که برخی از کارشناسان عقیده دارند که تورم ۲۰ درصدی و نرخ بهره منفی مشکلات اصلی ترکیه هستند، نه سیاست خارجی این کشور، اما اردوغان توجه خود را به سمت رژیم های منطقه معطوف کرده تا شاید بتواند از این طریق گلیم خود را از آب بیرون بکشد.

در شرایط ویژه این روزهای اقتصادی ترکیه، آنکارا سعی کرده اختلاف های ۱۰ ساله خود با ابوظبی را حل کند، از این رو «سلیمان سویلو» وزیر کشور ترکیه پنجشنبه گذشته میزبان «سیف بن زاید آل نهیان» معاون نخست وزیر و وزیر کشور امارات در آنکارا بود، دیداری که در آن روابط دو جانبه و تحولات منطقه مورد بررسی قرار گرفت.

از نتایج مهم این دیدار زمینه سازی برای سفر «محمد بن زاید آل نهیان» ولیعهد ابوظبی به آنکارا می باشد که رسانه های ترکی – عربی اعلام کرده اند که این سفر امروز (دوشنبه) انجام خواهد شد.

ترکیه تلاش دارد تا روابط خود با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به ویژه امارات را که بعد از تحولات «بیداری اسلامی» و نیز قتل «جمال خاشقجی» خبرنگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول که به تیرگی نهاده بود را ترمیم کند، هرچند تاکنون عربستان و مصر در عمل پاسخ مثبتی به این تحرکات نداده اند، ولی از قرار معلوم امارات به این ندای اردوغان پاسخ مثبت داده است.

روابط اقتصادی دو کشور و سرمایه گذاری امارات در ترکیه از جمله محورهای سفر ولیعهد ابوظبی به ترکیه اعلام شده است.

حدود ۱۰ روز پیش نیز، مسیر ترانزیتی ترکیه به امارات از طریق ایران بازگشایی شد که انتقال کالا بین دو کشور را از ۲۰ روز (از مسیر دریایی کانال سوئز) به ۶ تا ۸ روز کاهش می دهد و تاثیر بسزایی در توسعه روابط دو کشور دارد.

اردوغان به غیر از نگاه به امارات و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، نگاهی نیز به تقویت رابطه با رژیم صهیونیستی دارد.

به اعتقاد کارشناسان مسایل منطقه، گفت وگوی تلفنی چندی پیش رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و «اسحاق هرتزوگ» رئیس رژیم صهیونیستی، از اتفاقات مهمی بود که میان آنکارا – تل آویو در روزهای اخیر افتاده است.

هر چند در سال های اخیر به صورت ظاهری شاهد اختلاف میان آنکارا – تل آویو بوده ایم، ولی هیچگاه روابط میان ترکیه و رژیم صهیونیستی در طول این سال ها قطع نشده و حتی توسعه نیز یافته است.

برخی از رسانه ها و محافل سیاسی ترکیه به این اشاره کرده اند که گفت وگوی تلفنی چندی پیش اردوغان با هرتزوک، نویدبخش عادی سازی کامل روابط میان آنکارا – تل آویو است، اما تحلیل گران مسایل منطقه معتقدند که اساساً رابطه میان ترکیه و رژیم صهیونیستی در سال های اخیر هرگز متوقف نشده بود که بر مبنای آن، بتوان گفت وگوی اردوغان – هرتزوک را عادی سازی رابطه دانست؛ چرا که اولاً رایزن فرهنگی ترکیه از ۸ ماه پیش در تل آویو و در سفارتخانه ترکیه مشغول فعالیت شده و تاکنون چندین مراسم با حضور نهادهای سیاسی و فرهنگی صهیونیستی برگزار کرده و دوم این که روابط تجاری ترکیه و رژیم اشغالگر و تجار صهیونیست، نه تنها در سال های اخیر متوقف نشده، بلکه همواره رو به رشد بوده است به حدی که حجم مبادلات تجاری ترکیه و رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۲۰ میلادی به ۶.۲ میلیارد دلار رسید که البته با فاصله ای معنی دار، تراز به نفع ترکیه است.

همه این اهداف عمل گرایانه و منفعت طلبانه در حالی پیگیری می شود که مقامات آنکارا، گهگاه در رسانه ها، درباره دفاع از حقوق مبارزین فلسطینی طوری سخنرانی می کنند که گویی یگانه مدافع ملت مظلوم فلسطین هستند! با توجه به محتوای تماس تلفنی اردوغان و رژیم صهیونیستی، می توان چنین پیش بینی کرد که در ماه های آتی، سفارتخانه های ترکیه و اسرائیل، فعالیت کامل خود را از سر بگیرند.

ارقام و اسناد رسمی «نهاد ملی آمار ترکیه» (TÜİK) نیز نشان می دهد که در سال ۲۰۲۰ میلادی، رژیم صهیونیستی در لیست ۱۰ مقصد برتر صادرات کالاهای ترکیه در رتبه نهم قرار گرفته و مجموع صادرات ترکیه به سرزمین های اشغالی در سال مزبور به رقمی معادل ۴ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار رسیده است، اما در سال ۲۰۲۱ میلادی، تنها در ۴ ماه نخست سال، صادرات ترکیه به اسرائیل به رقم ۲ میلیارد دلار رسیده و توسعه صادرات موجب شده که رژیم صهیونیستی به رتبه هشتم مقاصد صادرات کالاهای ترکیه صعود پیدا کند.

آنکارا همچنین به دنبال این است که روابط خود را با قاهره عادی و رضایت رژیم صهیونیستی را تامین کرده و گاز استخراج شده در بندر «حیفا» را به اروپا صادر کند، اما تاکنون توفیقی به دست نیاورده و شیطنت های اسرائیل در یونان، قبرس و محروم نگه داشتن ترکیه از ورود به مجمع گاز شرق مدیترانه، عملاً باعث شده که تیم وزارت انرژی و منابع طبیعی دولت اردوغان، به نتیجه نرسد.

هرچند رویکرد اردوغان نسبت به همگرایی با کشورهای اسلامی خوب است، ولی تقویت روابط میان آنکارا – تل آویو مطمئنا دامی برای حزب حاکم «عدالت و توسعه» و حاکمیت ترکیه خواهد بود که خلاصی از آن برای این کشور به آسانی میسر نمی باشد، دامی که گره آن روز به روز فشرده تر و تنگ تر خواهد شد.

اگر به تاریخ ۱۴۰۰ ساله یهودی های تندرو علیه اسلام و مسلمانان بیندازیم، خواهیم دید که آنها حتی برای لحظه ای هم دست از خیانت علیه اسلام و مسلمانان برنداشته اند و تا این لحظه روند ضداسلامی و ضدانسانی خود را همواره توسعه و ادامه داده اند. از این رو مقامات آنکارا باید به این موضوع توجه داشته باشند که تقویت هرگونه رابطه با رژیم صهیونیستی جز ضرر و خسران نتیجه دیگری برای آنکارا نخواهد داشت.