خیز تل آویو، ریاض و ابوظبی برای رفع کدورت ها با آنکارا

یکی از بازخوردهای توافق سازش میان رژیم صهیونیستی با امارات و بحرین برگزاری چهل و یکمین نشست شورای همکاری خلیج فارس در ۱۶ دی ماه سال جاری بود که در شهر العُلا در شمال غرب عربستان برگزار شد و پس از سه سال امیر قطر در آن حضور یافت و نتیجه آن انعقاد قرارداد برای رفع تحریم‌های همه جانبه علیه دوحه از سوی چهار کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر بود.

کشورهای عربستان، مصر، بحرین و امارات که پیش از آن ۱۳ شرط برای پایان دادن به تحریم قطر از جمله تعطیلی شبکه قطری «الجزیره»، بستن پایگاه نظامی ترکیه، قطع روابط با گروه «اخوان المسلمین» و کاهش سطح روابط با ایران و اعلام دو جنبش حماس و حزب الله به عنوان گروه‌های تروریستی از سوی دوحه تعیین کرده بودند، بدون آن که هیچ یک از این شروط از سوی قطر پذیرفته شود، اقدام به امضای توافق با دوحه و رفع تحریم های سه ساله علیه این کشور کردند. در همان زمان برخی تحلیلگران مسایل منطقه به اهداف انعقاد این قرارداد به رغم رفع نشدن تنش ها میان این چند کشور عربی شک کردند اما ظاهر کار نشان می داد که توافق میان آنها انجام شده است.

پس از انعقاد این قرار داد که خود بازخورد قرارداد سازش میان رژیم صهیونیستی با امارات و بحرین بود، تقلای رژیم صهیونیستی و دو کشور امارات و عربستان برای نزدیکی و رفع کدورت ها با ترکیه به سرعت و شدت آغاز شد و این در حالی است که دولت آنکارا در مقابل سه رژیم سعودی، امارات و اسراییل که کاملا با اخوان المسلمین و حماس مخالف هستند, از حامیان این جریان ها بشمار می رود.

در روزهای اخیر رژیم صهیونیستی در راستای رفع کدورت ها با ترکیه "ایریت لیلیان" را به عنوان کاردار امور خارجه در سفارت این رژیم در آنکارا منصوب کرد؛ دیپلماتی که بنا بر اعلام شبکه "نیوز ۲۴ آی، کارشناس برجسته در امور ترکیه است و پیش از این سمت سفیر اسرائیل در بلغارستان را عهده دار بود.

این شبکه گزارش داد که انتصاب لیلیان به معنای سیگنال بسیار مهمی از طرف وزارت امور خارجه اسرائیل به رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه است، مبنی بر این که تل آویو دنبال تجدید روابط دوستانه میان دو طرف است.

دقیقا در همین زمان هم «اوفوک اولوتاش» که ریاست مرکز تحقیقات راهبردی وزارت خارجه ترکیه را بر عهده داشت، به عنوان سفیر جدید ترکیه در تل آویو انتخاب شد.

اوایل دسامبر گذشته بود که رئیس جمهور ترکیه گفته بود که کشورش می خواهد روابط بهتری با اسرائیل برقرار کند، اما سیاست تل آویو در قبال فلسطین مانع این امر می شود.

پیشتر روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارانوت گزارش داده بود که تل‌آویو برای بازگشت روابط با ترکیه شروط زیادی گذاشته، اما بارزترین این شروط تعهد آنکارا به بستن دفتر حماس در استانبول و متوقف کردن فعالیت اسرای آزاد شده مرتبط با گردان‌های «القسام» شاخه نظامی حماس در ترکیه بوده است.

رابطه سیاسی آنکارا – تل آویو که تا سال ۲۰۱۰ و در دوران حاکمیت حزب عدالت و توسعه به اوج خود رسیده و ترکیه و رژیم صهیونیستی در ماه عسل روابط به سر می بردند به یکباره با یک اقدام صهیونیست ها به مشکل برخورد کرد و رابطه آن دو به سردی گرایید، که دلیل آن حمله نظامیان صهیونیست به کشتی "ماوی مرمره" که حامل کمک‌های مردمی بشردوستانه تحت عنوان ناوگان آزادی به نوار غزه بود؛ این اقدام صهیونیست ها منجر به جان باختن ۹ نفر از شهروندان ترکیه و باعث تیروه و تار شدن روابط  تل‌آویو آنکارا شد. تا پنج سال بعد این رابطه با کش وغوص همراه بود ولی در سال ۲۰۱۵ رابطه سیاسی اسراییل – ترکیه قطع شد، هرچند رابطه اقتصادی و امنیتی آنها طبق روال قبل ادامه یافت.

این قطعی رابطه تا خرداد ماه گذشته ادامه داشت تا این که با فرود یک هواپیما کمک های دارویی شرکت «العال» اسرائیل در استانبول، رابطه تل آویو – آنکارا وارد روند جدیدی شد. هواپیمایی که با خروج محموله آن پرچم اسرائیل و ترکیه روی آن نقش بسته بود و از دید رسانه ها مخفی نماند.

در چند ماه گذشته دو محموله کمک های پزشکی میان تل آویو و آنکارا برای مقابله با بیماری کرونا تبادل شده که خود حکایت از باز شدن مسیر مذاکرات سیاسی در پشت صحنه دارد.

با گذشت حدود ۶ سال از قطع رابطه دیپلماتیک آنکارا - تل‌آویو، طی این مدت شاخص‌هایی از بازگشت و ازسرگیری روابط بین دو طرف دیده شده است، رابطه ای که پنهانی و تلفنی همواره برقرار بوده است.

کارشناسان مسایل منطقه معتقدند که مهم ترین شاخصی که رابطه میان ترکیه و رژیم صهیونیستی را در سال های اخیر زنده نگاه داشت، دشمنی مشترک آنکارا و تل آویو با حکومت سوریه و حزب الله لبنان و در مجموع جبهه مقاومت اسلامی ضدصهیونیستی بود، هرچند ترکیه در ظاهر کمک هایی به جنبش حماس آنهم به دلیل گرایش اخوانی دو طرف داشته است.

در موضوع همگرایی سران تل آویو – آنکارا باید گفت که حمایت تمام قد آنها از گروه های تروریستی موجود در سوریه یکی از محورهای مهم قطع نشدن ارتباط میان ترکیه و اسراییل در سال های اخیر است.

اما از قرار معلوم این اتفاقات تنها یک نمایش سیاسی و روی صحنه بوده و پشت پرده موضوع دیگری در جریان بود.

در ماه های اخیر یک موضوع مهم نیز به همگرایی و همکاری خوب میان ترکیه و اسراییل اضافه شد و آنهم مشارکت هر دوی آنها در جنگ قره باغ بود، اقدامی که موجب شد جمهوری آذربایجان پس از ۲۷ سال مناطق اشغالی خود را از دست ارمنستان خارج کند. جنگی که از ششم مهرماه گذشته آغاز و پس از ۴۷ روز خاتمه یافت. همین مساله موجب شده تا رییس جمهور آذربایجان این بار به جای دونالد ترامپ که نقش دلالی میان سازش کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی را ایفا می کرد برای جبران خدمت ترکیه و رژیم صهیونیستی به باکو در آزاد سازی قره باغ، به عنوان دلال رابطه میان تل آویو – آنکارا وارد میدان شود.

پایگاه صهیونیستی والا نیوز (Walla News) در این باره گزارش داد که، "الهام علی اف" رئیس جمهوری آذربایجان طرحی پیشنهادی را برای آنکه وی میانجی از سرگیری روابط بین ترکیه و رژیم صهیونیستی شود، مطرح کرده است.

شواهد موجود نشان می دهد که تنش ظاهری در روابط دیپلماتیک آنکارا - تل آویو نیز در حال سپری شدن است و باید تاکید کرد که روابط بین ترکیه و اسرائیل هیچگاه از تنش واقعی برخوردار نبوده و این موضوع را می توان در همگرایی آنکارا – تل آویو در موضوع سوریه و حمایت همه جانبه از تروریست ها و همچنین جنگ قره باغ به راحتی مشاهده کرد و باید گفت که سران ترکیه هیچگاه از قطار سازش با رژیم صهیونیستی پیاده نشده اند که بخواهند دوباره بر آن سوار شوند.

در همین زمان نیز مشاهده می کنیم که تحرکات پنهان و آشکار امارات و عربستان برای تنش زدایی با آنکارا آغاز شده، موضوعی که سایت بلومبرگ  به آن اشاره کرده است.

بلومبرگ به نقل از منابع آگاه، وجود اقدامات پنهانی و آشکار برای کاهش تنش میان ترکیه، امارات و عربستان سعودی را فاش و اعلام کرده که امارات و عربستان سعودی در حال بررسی امکان دستیابی به روابط بهتر با ترکیه هستند.

بلومبرگ در گزارشی اعلام کرده، این اقدامات که شامل تجارت و امنیت می شود، همچنان مقدماتی است و با توجه به سابقه تنش‌های طولانی مدت و درگیری‌ میان طرف‌ها، هنوز قطعی نشده است.

این منبع افزوده که، احتمالاً این اقدامات با اصرار دو کشور عرب حوزه خلیج فارس مبنی بر مهار حمایت ترکیه از اخوان المسلمین که آنکارا آن را جنبشی برخوردار از حمایت گسترده مردمی می‌داند، مغایرت خواهد داشت؛ با این حال، حتی پیشرفت محدود در مسیر بهبود روابط می‌تواند اختلافات را درباره مسائل منطقه کاهش دهد.

این آژانس خبری همچنین به نقل از یک مقام ترکیه‌ای گفت که ترکیه و امارات در مورد رفع موانع تجارت بین دو کشور گفتگو کرده‌اند.

یکی از اتفاقاتی که شش روز پس از قرار داد آشتی بین دوحه و چهار کشور عربی روی داد سفر "اسماعیل هنیه" رییس دفتر «جنبش مقاومت اسلامی فلسطین» (حماس) به دوحه و دیدار وی با امیر قطر بود که نشان از شکست سیاست‌های «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان و همچنین ولیعهد ابوظبی علیه قطر و «حماس» دارد.

سفر هنیه به دوحه و دیدار وی با "تمیم بن حمد آل ثانی" امیر قطر در حالی انجام شد که تنها شش روز از آشتی میان کشورهای تحریم کننده عربی با قطر می‌گذشت و به اعتقاد کارشناسان مسایل منطقه، این اقدام عملا دهن کجی به سران عربستان به ویژه ولیعهد این کشور و امارات محسوب می‌شود.

با بررسی و تعمق در موارد اشاره شده به نظر می رسد که ائتلاف های جدیدی در منطقه در حال شکل گیری است که اضلاع آن این بار دو کشور عربی یعنی عربستان و امارات و احتمالا رژیم صهیونیستی و ترکیه می باشد؛ به عبارت دیگر این بار جبهه جدیدی در مقابل جبهه مقاومت اسلامی ضدصهیونیستی در حال شکل گیری است که این بار به غیر از رژیم صهیونیستی بقیه آنها از کشورهای اسلامی هستند.

البته ثمره دادن این ائتلاف به این زودی ها میسر نخواهد بود، چرا که همگی آنها دچار اختلافات دیدگاهی فراوانی به ویژه در موضوع حماس و اخوان المسلمین هستند و بعید به نظر می رسد ترکیه دستکم از نظر دیدگاهی در این مساله کوتاه بیاید.