جشنواره تئاتر خراسان رضوی، مچ‌اندازی هنرمندان مشهدی و شهرستانی

به گزارش ایرنا، قصه تکراری جشنواره های استانی مانند تئاتر رضوان، فرق گذاشتن بین کارهای ارایه شده از سوی هنرمندان شهرستانها و مشهد است، اینکه حق شهرستانی‌ها در این عرصه پایمال می شود و همیشه گروه های نمایشی مشهد هستند که جواز ورود به جشنواره فجر را به دست می آورند، مطلبی است که هر سال از برخی گروه های نمایشی و هنرمندان به گوش می رسد.

اینکه امکانات آموزشی و تجهیزاتی تئاتر در کلانشهری مانند مشهد با دیگر شهرستان‌های خراسان رضوی در یک سطح نیست را نمی توان انکار کرد، در هر نقطه ای از ایران امکانات مرکز استان بیشتر و بهتر از شهرستان‌های اقماری آن است.

اما در این میان باید دید چقدر بستر برای رشد و ارتقای کمی و کیفی تئاتر در شهرستانها فراهم شده است، خلاقیت های هنری در شهرستانها چگونه شکوفا شده و به منصه ظهور می رسد، در هر صورت تئاتر و خلاقیت های مرتبط با آن هم مانند سایر شاخه های هنری باید در جایی امکان بروز و ظهور پیدا کرده و تقویت شود.

اما تئاتر تفاوتی عمده با سایر هنرها دارد و تنها هنری است که در تمام اشکال آن نیاز به وجود تماشاگر دارد و این اصل بر خلاف هنرهای دیگر است که هنرمند ممکن است تصور کند تنها برای پاسخ به نیاز شخصی خود به اجرای یک اثر هنری بپردازد، ولی در هنر نمایش، خلاقیت نمایشی تنها با حضور تماشاگر به کمال می‌رسد.

تماشاگر و جایی برای نمایش، دو مولفه اساسی برای تئاتر است که شاید شهرستانها در این ۲ بخش امتیازات کمتری نسبت به شهری مانند مشهد داشته باشند، این موضوع بر سطح کیفی تئاتر اثر می گذارد و در نهایت آنچه به عنوان تئاتر یک شهرستان در جشنواره ظاهر می شود، ممکن است سطح کیفی پایین تری نسبت به تئاتر مشهد داشته باشد.

فرخوان سی و دومین جشنواره تئاتر استانی خراسان رضوی (رضوان) تابستان امسال منتشر شد. آثار زیادی به دبیرخانه جشنواره رسیده و هم اکنون داوران در حال بازبینی آثار هستند، اما اهالی تئاتر استان دغدغه هایی بحق از وجود تفاوت و اختلاف سطح بین تئاتر شهرستان با مشهد دارند که آنها را از عقب ماندن تئاتر شهرستانی ها در عرصه رقابت بیمناک کرده است.

نگاه عادلانه و یکسانی به آثار جشنواره نمی شود

یکی از هنرمندان عرصه تئاتر در نیشابور در گفتگو با خبرنگار ایرنا در خصوص جشنواره استانی تئاتر خراسان رضوی معتقد است که نگاه عادلانه و یکسانی به آثار شهرستانها در برابر آثار مشهد در چنین جشنواره هایی وجود ندارد.

محسن مسعودی فر افزود: در واقع جشنواره تئاتر استان یک رقابت ناجوانمردانه بین گروه های تئاتر مشهد با گروه های تئاتر شهرستانها است، زیرا نه ساختارهای فیزیکی و امکانات، نه بودجه و نه حتی آموزش تئاتر در شهرستانها با مشهد توان رقابت و برابری دارد.

وی بیان کرد: ضعف ساختارها و امکانات تئاتر در شهرستانها در مقایسه با مشهد باعث شده است که گروه های تئاتر شهرستانی فقط برای پر کردن ویترین جشنواره استان دعوت شده و اثر خود را ارایه دهند.

این نویسنده و کارگردان تئاتر گفت: اگر قرار است رقابت سالم و یکسانی بین هنرمندان تئاتر استان در قالب یک جشنواره شکل بگیرد، باید بودجه و امکانات و آموزش و ... در شهرستانها و مشهد یکی باشد، مگر اینکه به کلی جشنواره تئاتر مشهد را از جشنواره تئاتر شهرستانها جدا کنند.

مسعودی فر اظهار داشت: مشهد از همه امتیازات برای عرضه یک تئاتر خوب برخوردار است و طبیعی است که سطح کیفی آثار نمایشی تولیدی آن نیز از شهرستانها بالاتر باشد اما باید فضایی هم برای تئاتر شهرستانها ایجاد شود که در جشنواره های معتبر شرکت کرده و کارهای خوب را ببینند و از نظر آموزشی و کیفی رشد کنند، در غیر این صورت سطح کار تئاتر شهرستانها هیچگاه ارتقا نخواهد یافت.

وی بیان کرد: هرچند داوران جشنواره تئاتر استان امسال افراد متخصص و قابل احترامی هستند، اما باز هم، همه آنان از فعالان تئاتر مشهد انتخاب شده اند، لذا نگاه شهرستانها به این شرایط چندان مثبت نیست، کاش مانند استانهای دیگر، داوران جشنواره تئاتر خراسان رضوی نیز از سایر استانها انتخاب می شدند.

کارگردان نمایش "لبخند با طعم ماسک" با تاکید بر پویاتر شدن جشنواره تئاتر استان، پیشنهاد کرد که مدیرکل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی، برای ارسال سه اثر به جشنواره تئاتر فجر از استان رایزنی لازم را انجام دهد به این صورت که ۲ اثر از مشهد و یک اثر از شهرستان به جشنواره فجر ارسال شود.

مسعودی فر افزود: لازم است از حضور جوانان بیشتری در جشنواره تئاتر استان بهره گرفته شود، در مقابل بسیاری از هنرمندان تئاتر در شهرستانها هستند که مدتها در جشنواره تئاتر شرکت نمی کنند، چرا که آنقدر تئاتر مشهد به مسائل خود مشغول است که به تئاتر شهرستانها رسیدگی نمی کند.

وی با اشاره به اینکه سالن های تئاتر در شهرستانها در اختیار بخش خصوصی است، گفت: این واگذاری مدیریت سالنهای تئاتر به بخش خصوصی، ضربه مهلکی به بدنه تئاتر شهرستانها زده است و در این شرایط تنها نمایش های کودک و جُنگهای خنده در سالنهای تئاتر باقی می مانند.

نمایشنامه‌نویس خوب نداریم یا کم داریم

یک نویسنده و مدرس تئاتر از سبزوار، یکی از ضعفهای بخش تئاتر را حوزه درام یا نمایشنامه دانست و گفت: حوزه نمایشنامه نویسی در این جشنواره باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد زیرا یا درام نویس خوب نداریم و یا خیلی کم داریم.

حسین شمس آبادی افزود: پایه اصلی جشنواره، بحث نمایشنامه است که باید چند سال به صورت جدی به حوزه نمایشنامه بویژه در حوزه شهرستان پرداخته و این بخش تقویت شود.

وی اظهار داشت: همه گروه های نمایشی در طول سال به دنبال متن خوب برای اجرای تئاتر هستند لذا اگر بتوان بهای بیشتری به تولید و جذب نمایشنامه های خوب داد، پس از چند سال بانکی از نمایشنامه برای استان به دست خواهد آمد.

وی افزودن بخش "نگاه مردم" به جشنواره تئاتر استانی را پیشنهاد داد و گفت: می توان تئاتر مردمی را هم به عنوان نمایش برتر در جشنواره در نظر گرفت؛ در جشنواره فیلم فجر، بخش "نگاه مردم" اضافه شد، اما در تئاتر هنوز به این بخش توجهی نشده است.

شمس آبادی اظهار داشت: انجام یک نظرسنجی کمک می کند که ذائقه مردم در حوزه تئاتر را بهتر بشناسیم، اما بها دادن صِرف به انتخاب داوران جشنواره، مردم را از تئاتر دور کرده است و این موضوع به اقتصاد تئاتر ضربه وارد کرده است.

وی با تاکید بر لزوم تلاش برای افزایش سهم خراسان رضوی در جشنواره تئاتر فجر، گفت: این استان در حوزه تئاتر توانمندی بالایی دارد و می تواند نمایندگان بیشتری در جشنواره فجر داشته باشد، در این راستا تئاتر استان باید ارتباط خود را با مرکز قوی تر کند که البته رسانه ها می توانند در این زمینه بسیار یاریگر باشند.

این نویسنده و مدرس تئاتر اظهار داشت: اجرای مستمر تئاتر به ویژه در شهرستانها می تواند آن را به جزیی از زندگی مردم تبدیل کند، باید به جایی برسیم که هر زمان مخاطب اراده کند، بتواند به تماشای حداقل یک تئاتر در سالن بنشیند و در تمام ایام سال، سالن های شهر با اجرای گروه های تئاتر مشغول باشند.

هنرمند سبزواری تئاتر با تاکید بر ساخت پلاتوهای جدید در شهرستانها گفت: من منزل خود را به یک پلاتو تبدیل کرده و آن را در اختیار جوانان گذاشته ام و خودم اجاره نشین شده ام، متاسفانه سیستم به هنرمندان کمک نمی کند، در حالی که دولت باید بستر لازم را فراهم کند تا هنرمندان با خیال آسوده به تولید بپردازند، این مهم در قالب برگزاری نشستی مشترک بین مدیران و مسوولان گروه های تئاتر قابل برنامه ریزی و شدنی است.

شمس آبادی اظهار داشت: وقتی تئاتر برای مردم اجرا شود، اقتصاد تئاتر هم رونق می گیرد و دیگر نیازی به حمایت دولتی نخواهد داشت، اما در شهرستانها آنقدر پلاتو کم است که نمی توان کار زیادی تولید کرد با این حال در مشهد به صورت مستمر سالنهای دولتی و بخش خصوصی در حال اجرای تئاتر هستند و تئاتر مخاطب خود را یافته است.

وی توزیع برگزاری سالانه جشنواره استانی تئاتر بین شهرستانها را پیشنهاد داد و گفت: باید برگزاری جشنواره به شهرستانها نیز سپرده شود، هر سال یک شهرستان مسوولیت برگزاری این رویداد را برعهده بگیرد، در این شرایط تئاتر شهرستانها نیز فرصتی برای رشد پیدا می کنند.

شهرستانی – مشهدی نداریم، کار خوب را همه می پسندند

کارگردان پرکار و مطرح عرصه تئاتر خراسان رضوی درباره گلایه هایی که در خصوص سهم ناچیز شهرستانها از جشنواره استانی تئاتر مطرح شد، به خبرنگار ایرنا گفت: به هیچ وجه این گونه نیست، من خودم یک شهرستانی هستم و در تئاتر شهرستان سالها کار کرده و در این عرصه رشد کرده ام.

رضا حسینی افزود: برخی از کسانی که در تئاتر مرکز کشور هم کار می کنند، سالها در شهرستان بوده و کار تئاتر کرده اند و اکنون در سطح ملی فعال هستند لذا این طور نیست که در جشنواره ها بخواهیم تئاتر شهرستانها را از تئاتر مشهد جدا کنیم و آنها را سیاهی لشکر بدانیم، در جشنواره که نمی توان هزینه ها را صرف سیاهی لشکر کرد.

وی خاطرنشان کرد: در دوره های قبل هم منتخبان جشنواره تئاتر خراسان رضوی از گروه های نمایش شهرستانی بوده اند، شما وقتی به عنوان داور مجموعه ای از آثار نمایشی انتخاب می شوید و کارها را می بینید، چاره ای ندارید جز اینکه بهترین ها را انتخاب کنید، حال فرقی نمی کند که آن تئاتر از مشهد باشد یا شهرستان، قطعا مشهد هم ممکن است در مقایسه با تهران یک شهرستان تلقی شود، این به منزله ضعیف بودن کار مشهد نیست.

عضو هیات بازبین سی و دومین جشنواره تئاتر استانی خراسان رضوی گفت: وقتی آثار نمایشی برای بررسی در مقیاس یک جشنواره استانی قرار می گیرند، رقابت فشرده تر می شود و در نهایت بهترین ها انتخاب می شوند، بهترین بودن به تلاش آن گروه نمایشی بستگی دارد و به مشهدی بودن یا شهرستانی بودن آن مرتبط نیست.

حسینی افزود: سطح کیفی آثار نمایشی نیز کاملا به میزان سرمایه گذاری بستگی دارد که روی آن انجام می شود و "شهرستانی" یا "مشهدی" بودن، دیدگاه خوبی نیست، کار خوب را کسی نمی تواند بگوید بد است و کار بد را هم کسی نمی تواند بگوید خوب است، جدا از داوران، تماشاچیان هم کیفیت آثار را بررسی می کنند و کار خوب را از کار بد تشخیص می دهند.

وی اظهار داشت: برای برخی نمایش ها به زور نصف یک سالن پر از تماشاگر می شود و در بین اجرا هم برخی تماشاگران سالن را ترک می کنند اما برای یک نمایش دیگر نه تنها سالن پر می شود بلکه پشت در آن هم جمعیتی منتظر می مانند تا بتوانند نمایش را ببینند، یک نمایش می تواند ۱۰ شب اجرا داشته باشد اما در مقابل نمایشی می تواند ۵۰ شب اجرای موفق داشته باشد، مردم تفاوت یک کار خوب با یک کار بد را درک می کنند.

حسینی ادامه داد: گروه های نمایشی شهرستانها باید تلاش بیشتری کنند تا سطح کیفی آثار را بالا برده و خود را ثابت کنند، نه اینکه گلایه داشته باشند که چرا دیده نمی شوند، زیرا کار خوب و قوی همیشه دیده می شود.

این هنرمند عرصه تئاتر، ایده جدا کردن جشنواره تئاتر شهرستانها از تئاتر مشهد را بدترین نوع از یک جشنواره دانست و گفت: گروه نمایش شهرستانی اگر بخواهد سطح کارش از گروه نمایش مشهدی بالاتر برود، باید تلاش بیشتری کند تا کاری با قدرت تر ارایه دهد.

حسینی اضافه کرد: من سالهای سال در عرصه تئاتر شهرستان فعالیت داشتم و سطح کارم را از مشهد بالاتر بردم و به عنوان نماینده استان به جشنواره ملی نیز رفته ام، این توفیق نتیجه هشت ماه فعالیت و تمرین مستمر قبل از برگزاری جشنواره است، در جشنواره تئاتر خراسان رضوی سالهای قبل آثار نمایشی خیلی خوبی از شهرستان های سبزوار یا کاشمر ارایه شد، گلایه مندی آقایان باید براساس اصول و منطق باشد.

وی تاکید کرد: ما به عنوان داوران جشنواره تئاتر خراسان رضوی اصلا توجهی به اینکه آثار نمایشی مربوط به مشهد یا یکی از شهرستانها است، نمی کنیم بلکه انتخاب اثر براساس شاخص هایی انجام می گیرد که ملاک کار است و شهرستان یا مشهد نمی شناسد.

عدم تغییر در جشنواره، عقبگرد است

عضو هیات بازبین سی و دومین جشنواره تئاتر خراسان رضوی درباره سطح کیفی و کمی این دوره از جشنواره گفت: اگر قرار باشد این رویداد مانند سال گذشته برگزار شود، یک عقبگرد است، باید شاخص هایی به جشنواره اضافه شود که ایجاد پویایی کند، امسال هم بخشهایی به جشنواره اضافه شده که به ارتقای سطح کیفی آن کمک کرده است.

حسینی افزود: در مجموع تئاتر خراسان رضوی نسبت به استانهای دیگر وضعیت بهتری دارد، شاید اگر به دبیرخانه جشنواره داخلی برخی استانها ۱۰ اثر رسیده باشد اما به دبیرخانه جشنواره استانی خراسان رضوی بیش از ۱۰۰ اثر رسیده که درخور توجه است اما همین کار زیاد استان در تئاتر می تواند نقطه ضعفش هم تلقی شود.

وی اظهار داشت: فعالیت زیاد گروه های نمایشی در خراسان رضوی، سرمایه گذاری در این عرصه را ضروری می سازد، این سرمایه گذاری و برنامه ریزی و طرح مبتنی بر آن باید در عرصه قشر دانشگاهی و تحصیلکرده استان باشد، باید برای این بخشها اندیشید، آینده نگری داشت تا پویاتر از گذشته باشد.

تئاتر در شهرستانها صرفا برای جشنواره تولید می شود

دبیر سی و دومین جشنواره استانی تئاتر خراسان رضوی نیز در گفتگو با خبرنگار ما به ضعف اجرای عمومی تئاتر در شهرستانها اشاره کرد و گفت: وضعیت تئاتر در شهر مشهد مطلوب است و به صورت مستمر اجرای عمومی تئاتر انجام می شود و تولیدات قابل قبول و مطلوبی در این عرصه روی صحنه می رود اما شرایط در شهرستانها متفاوت است.

محمد جهان‌پا اظهار داشت: در شهرستانها غالبا تئاتر برای شرکت در جشنواره تولید می شود و کمتر اجرای عمومی دارد، در شهرهای کوچکتر هنوز خرید بلیت برای تماشای تئاتر و اجرای عمومی جا نیفتاده است و در صورت اجرا هم گروه تولید فقط ۲ تا سه شب می توانند امید به فروش بلیت داشته باشند.

وی بیان کرد: امسال تلاش کردیم در قالب سی و دومین جشنواره تئاتر استان خراسان رضوی کمک بیشتری به شهرستانها صورت گیرد تا ورودی بیشتری به عرصه رقابتها و دریافت جوایز داشته باشند.

تفاوتهای جشنواره سی و دوم با سالهای قبل

دبیر سی و دومین جشنواره استانی تئاتر خراسان رضوی به روند این رویداد و تفاوتهای بین این جشنواره با مشابه آن در سالهای قبل اشاره کرد و گفت: از زمان فراخوان این جشنواره در ۲ ماه اخیر ۱۰۱ اثر نمایشی به دبیرخانه ارسال شده که از این تعداد ۵۳ اثر برای بازبینی انتخاب شده است.

محمد جهان‌پا افزود: از ۵۳ نمایشی که برای بازبینی انتخاب شده اند، ۳۰ نمایش مربوط به شهر مشهد، چهار اثر مربوط به سبزوار، چهار اثر مربوط به تربت حیدریه و باقی آنها مربوط به شهرستانهای کاشمر، خلیل آباد، خواف، چناران، قوچان و درگز است.

وی بیان کرد: بازبینی این آثار از ابتدای آبانماه توسط سه داور این جشنواره شامل "رضا حسینی، امیر بشیری، محمد مداح حسینی" آغاز شده است که تا ۱۷ آبانماه همه آثار بازبینی می شوند.

دبیر سی و دومین جشنواره استانی تئاتر خراسان رضوی گفت: شهرداری مشهد بویژه معاونت فرهنگی شهرداری در این جشنواره همراهی زیادی داشته است و مقدمات انعقاد یک تفاهم نامه نیز بین بخش تئاتر استان با شهرداری فراهم شده است تا بخش مالی و هماهنگی های تحقیقاتی تئاتر حمایت شده و سی و دومین جشنواره تئاتر فجر به خوبی اجرا شود.

جهان پا اظهار داشت: پیشکسوتان عرصه تئاتر در شورای اجرایی جشنواره حضور دارند و پیشنهاد دادند که شهدا یا پیشکسوتان عرصه نمایش که تاکنون معرفی آنان مورد غفلت قرار گرفته و کمتر به آنها پرداخته شده است، با دقت بیشتری شناسایی و به آنان در جشنواره پرداخته شود به نحوی که به عنوان مثال هر روز از روزهای برگزاری این جشنواره به نام یک شهید یا پیشکسوت که سال گذشته درگذشته اند، نامگذاری شود

دبیر سی و دومین جشنواره استانی تئاتر خراسان رضوی اضافه کرد: اجرای نمایشهای مرحله رقابتی جشنواره در چهار سالن تئاتر شهر، بهار، اشراق و حوزه هنری انجام می گیرد و در روز پایانی، مراسم اختتامیه این جشنواره ۹ آذرماه همزمان با سالروز میلاد حضرت زینب (س) در مشهد برگزار می شود.

وی اضافه کرد: تلاش شده است که سه نمایش از خراسان رضوی به عنوان منتخبان سی و دومین جشنواره استانی به جشنواره تئاتر فجر در تهران ارسال شود اما اگر این مهم میسر نشد در نهایت خراسان رضوی ۲ نماینده در جشنواره تئاتر فجر امسال خواهد داشت.

دبیر سی و دومین جشنواره استانی تئاتر خراسان رضوی گفت: به جشنواره امسال بخش مهمی مربوط به مسابقه منتقدان اضافه شده است تا تمام نمایشها در بوته نقد و بررسی قرار گیرند، داورهای بخش منتقدان جدا از تیم داوری اصلی هستند و به بهترین های هر رشته شامل پنج نفر هدیه ای اعطا می شود.

جهان پا به اضافه شدن بخش مسابقه پژوهشی به جشنواره امسال تئاتر خراسان رضوی اشاره و بیان کرد: این مسابقه در ساحت پژوهش و مقاله نویسی است که به آیین ها، اصول و سنن خراسان مربوط می شود، تاکنون مقاله ۱۰ نفر پذیرفته شده که در حال نگارش نهایی مقالات خود هستند.

وی داوران مسابقه پژوهشی رضوان را در قالب سی و دومین جشنواره تئاتر خراسان رضوی مهدی سیم ریز و محمد مهدی مداح حسینی ذکر کرد.

جهان پا اضافه کرد: مشکلات در حوزه تئاتر شهرستانها بسیار زیاد است، نمایشنامه خوب کم است و اهالی تئاتر در عرصه بازیگری آموزش های مناسب دریافت نکرده اند، این کار در ۲ یا سه ماه شدنی نیست بلکه دوره ای سه ساله ای را می طلبد تا تئاتر در شهرستانها دیده و تقویت شود.

وی اظهار امیدواری کرد که در اختتامیه سی و دومین جشنواره تئاتر خراسان رضوی، دبیر سال آینده این جشنواره تعیین شود تا دبیرخانه فرصتی یک ساله برای رصد گروه های مختلف نمایشی، تقویت آنها و برگزاری دوره های آموزشی را داشته باشد.