به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، «نظام پذیرش و بررسی پیشنهادهای کارکنان» به عنوان یک ابزار اجرایی مدیریت مشارکتی، نظام همکاری فکری و عملی کلیه اعضای یک سازمان با سطوح مختلف مدیریتی محسوب می شود و این نظام که مبتنی بر اصل انسان مداری است، برای افکار و خلاقیت های کلیه اعضای سازمان ارزش قائل است و به عنوان یک نظام مطلوب و کارآمد مدیریتی هم از لحاظ نظری و هم از لحاظ عملی آزمون‌های موفق خود را طی کرده است.
طبق گزارش ها نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها به عنوان یک روش مدیریتی در افزایش کارایی و سود سازمان در ایالات متحده مرسوم بوده است و بعد از جنگ جهانی دوم، ژاپنی‌ها با این سیستم در صنایع آمریکا آشنا شدند و به تدریج آن را در صنایع خود ترویج دادند. این نظام به طور فراگیر از دهه ۱۹۵۰ در شرکت‌های تولیدی- خدماتی ژاپن به کار گرفته شد و سپس از سوی شرکت‌ها و سازمان های دیگر کشورهای جهان مورد پذیرش قرار گرفت.
نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها همچنین از دهه ۱۳۶۰ در تعدادی از شرکت‌های صنعتی ایران نیز به اجرا گذاشته شد و با توجه به موفقیت های حاصله در شرکت‌ها، مورد استقبال دیگر شرکت‌ها و سازمان‌های صنعتی، تولیدی و خدماتی قرار گرفت.
بر اساس این گزارش، نظام پیشنهادها برای نخستین بار در اوایل سال ۱۳۶۷ در یکی از شرکت های تحت پوشش سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (شرکت ایران رادیاتور) اجرایی شد و از آن پس شرکت های دیگر نیز به اجرای نظام پیشنهادها پرداختند که امروزه در بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های داخلی، این نظام پیاده سازی شده است.
در پی آن در روز ۲۸ مرداد سال ۱۳۷۷ دولت وقت، در نشست شورای عالی اداری و با توجه به آثار مثبت و سودمندی که اجرای این نظام در بخش قابل توجهی از شرکت‌ها و سازمان‌های داخلی و خارجی به دنبال داشت، با توجه به ضرورت نقش مشارکت کارکنان در افزایش کارایی و اثربخشی دستگاه‌های دولتی و افزایش رضایت و توان کاری کارکنان، استقرار نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها در وزارتخانه‌ها، مؤسسات، شرکت‌ها، بانک‌ها و تمام دستگاه‌ها را تصویب کرد.
در ادامه نیز شورای عالی اداری دولت هشتم در هشتاد و هشتمین جلسه خود در اسفندماه ۱۳۷۹ و با توجه به بند چهار مصوبه سال ۱۳۷۷ با درنظرگرفتن نتایج حاصله از اجرای آزمایشی و ارزشیابی انجام شده، بنا به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی وقت کشور نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها را تصویب کرد.
در حالی که اجرای نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها به خوبی مورد استقبال دستگاه ها و شرکت های دولتی قرار گرفته بود، دولت نهم نیز در مهرماه سال ۱۳۹۰ شیوه نامه این نظام به استناد دستورالعمل ماده ۲ آیین نامه اجرایی موضوع ماده ۲۰ قانون مدیریت خدمات کشوری در خصوص استقرار نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها را تدوین کرد تا با استفاده از سیستم پیشنهادها فرصت لازم به منظور ارائه فکر، دانش و تجربیات سازنده همه کارکنان در تمام سطوح به شکل سازمان یافته برای اجرا فراهم شود. با این وجود و با گذشت چندین سال از تصویب و حتی تهیه شیوه نامه نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها، توجه به این موضوع بسیار مهم که از نقش بسیار ارزنده ای در توسعه و افزایش بهره وری سازمانی برخوردار است، مورد غفلت واقع شد.
اما در دولت سیزدهم در روز چهارشنبه ۲۶ بهمن ماه جاری "هفدهمین همایش ملی و یازدهمین جشنواره نظام پیشنهادها" به همت پژوهشکده مطالعات توسعه سازمان جهاد دانشگاهی تهران در پارک طبیعت پردیسان سازمان حفاظت محیط زیست و با هدف "بازنگری و توسعه اثربخشی رویکرد نظام پیشنهادها در کشور" و با همکاری وزارت نفت، سازمان محیط زیست کشور، شرکت پالایش نفت اصفهان و سایر دانشگاه ها و مراکز علمی و تحقیقاتی، سازمان ها و دستگاه های اجرایی دولتی و خصوصی برگزار شد.
پایداری نظام پیشنهادها و توسعه سازمان، تأثیر سیاست ها، رویه ها و قوانین در اثربخشی نظام پیشنهادها، تأثیر شایستگی کارکنان در بهبود اثربخشی نظام پیشنهادها و تأثیر سبک های تفکر در ارتقای اثربخشی نظام پیشنهادها، تاثیر مدیریت استعداد در توسعه نظام پیشنهادها، استراتژی توسعه نظام پیشنهادها و کارکرد آن در توسعه سازمان و نظام پیشنهادها و الگوی حل مسئله از محورهای اصلی این همایش بود.
اجرای «نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها» سود و صرفه جویی مناسبی به دنبال خواهد داشت
مهدی مقیمی ابیانه مدیر اسبق منابع انسانی شرکت مهندسی و توسعه گاز که در حال حاضر بازنشسته دولت است و هم اکنون دبیری اجرایی نظام پیشنهادهای شرکت عملیات اکتشاف نفت را بر عهده دارد، در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اینکه، دارای تجربیات موفقی از اجرای نظام پیشنهادها در شرکت گاز استان تهران و شرکت مهندسی توسعه گاز است، افزود: در طول سال‌هایی که مشغول به کار بودم، علاوه بر مدیریت منابع انسانی، دبیری اجرایی نظام پیشنهادها را هم برعهده داشتم. طی آن سال ها موفق شدیم در هر دو بخش به خصوص در گاز استان تهران به جهت نوع عملیات و کار، سیستم هایی را با استفاده از طرح و پیشنهادات مناسب همکاران راه اندازی کنیم و بکار بگیریم که واقعا علاوه بر اثربخشی، سود و صرفه جویی مناسبی را نیز به دنبال داشت.
مدیر اسبق منابع انسانی شرکت مهندسی و توسعه گاز، نصب دستگاهی برای جلوگیری از سروصدای ایستگاه های گاز شهری را که مخل آسایش شهروندان بود، به عنوان یکی از دستاوردهای نظام پیشنهادها ذکر کرد و افزود: همکاران ما پیشنهاد ساخت دستگاهی را ارائه کردند که ساخته شد و روی این ایستگاه ها نصب و مشکل موجود را مرتفع کرد، از این دست اقدامات که با پیشنهادات همکاران به ثمر نشست بسیار می توانم نام ببرم و مستندات و مدارک آن نیز موجود است.
وی همچنین افزود: در شرکت های گاز استانی و پالایشی واقعا اتفاقات خوبی با بهره گیری از نظام پیشنهادها رقم خورد حتی اثر آن در خانواده های کارکنان نیز دیده می شد؛ در بین بسیاری از کارکنان مجموعه همچون پالایشگاه سرخس مشهد حتی هنگام صرف غذا در سالن غذاخوری که دور یکدیگر جمع بودند، بحث ها و پیشنهادهای سازنده و سودمند آنان برای مجموعه کاری خود شکل جدی به خود گرفته بود.
مدیر اسبق منابع انسانی شرکت مهندسی و توسعه گاز، خاطرنشان کرد: در آن سال ها در بخش مهندسی نیز اقدامات و پایه گذاری های بسیار خوبی شکل گرفت که با تغییرات مدیریتی این اقدامات به دلایلی از جمله بازنگری در دستورالعمل های ایجاد انگیزه در کارکنان به حالت تعلیق درآمد.
مقیمی ابیانه افزود: البته در حال حاضر مجددا نگاه جدیدی به نظام پیشنهادها به خصوص در شرکت گاز شده، دستورالعمل دیگری برای آن تهیه شده و هیات مدیره این شرکت نیز برای اجرا آن را تصویب کرده که امیداوریم با سرعت بیشتری به مرحله اجرا درآید.
اعتقاد مدیران به «نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها» در اجرا بسیار اثرگذار است
این مدیر اسبق حوزه گاز کشورمان در پاسخ به سوالی، نقش مدیران در نهادینه کردن «نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها» بسیار اثرگذار و مهم دانست و اذعان کرد: با تغییر مدیریت ها و اعتقاد یا نبود اعتقاد یک مدیر به نظام پیشنهادها، این ابزار مدیریتی را خود به خود دچار نوسان می کند.
مقیمی ابیانه می گوید: به دلیل اینکه درحال حاضر اجرای نظام پیشنهادها به سلایق مدیران مرتبط است، اجرای آن در برخی مجموعه ها تعلیق یا کند شده است و این خود ضربات سنگینی را به نظام پیشنهادها وارد می کند.
وی معتقد است که نظام پیشنهادها به صورت کلان، نظام بسیار مناسبی است که برآورد و حاصل تفکر خرد جمعی است و می‌تواند بسیار یاری رسان مجموعه مدیریتی به خصوص در بخش صنعت کشور باشد.
جهاد دانشگاهی برای رفع مشکل عدم شکل‌گیری صحیح «نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها» کار مطالعاتی انجام دهد
مقیمی ابیانه همچنین با تاکید بر اینکه، پس از گذشت سال ها محاسن و معایب «نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها» مشخص شده است، افزود: بر اساس گزارش مدیرانی که در کشورمان سابقه مدیریتی داشته اند و همچنین برآیندهایی که از سوی کمیته های ارزیاب انجام شده، محاسن و معایب نظام پیشنهادها مشخص شده است.
وی تاکید کرد: با توجه به گذشت چندین سال از اجرای ناقص نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها، یک سازمانی قوی همچون جهاد دانشگاهی که از سابقه درخشانی در حوزه تحقیق برخوردار است، می تواند به عنوان متولی، دلایل افت وضعیت نظام پیشنهادها در کشور را که در دوره ای به سرعت درحال اوج گیری بود و پیش می رفت، مشخص کند.
مدیران به نظام پیشنهادها و شایسته سالاری توجه ویژه داشته باشند
این مدیر اسبق کشورمان معتقد است اگر مدیران به همه مباحث مدیریتی از جمله بهره وری، نظام پیشنهادها و شایسته سالاری معتقد باشند، به طورحتم اثرات بسیار سازنده ای را در خروجی سازمان های خود شاهد خواهند بود.
مقیمی ابیانه در ادامه اظهار کرد: با سه دهه سابقه و تجربه به این نتیجه رسیده ام که اگر مدیر ارشد یک مجموعه دولتی یا خصوصی اعتقادی به نظام پیشنهادها نداشته باشد، اجرای آن نیز بی فایده خواهد بود.
وی با اشاره به اجرای نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها از سال ۱۳۷۷ در کشور، خاطرنشان کرد: از همان سال این نظام شکل خوبی به خود گرفت به طوری که خود وزارتخانه ها و سازمان ها برای خود دستورالعمل تدوین کردند و هر سازمان مانند وزارت نفت دستورالعمل اجرایی و فرمول مختص خود را اعم از پیشنهاددهنده، ارزیاب، مجری و همچنین میزان پاداش ها را تعیین می کرد و این رویکرد به سیستم هم تبدیل شده بود.
افزایش تعلق و دلبستگی کارکنان با اجرای «نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها»
مجید کرد رستمی بازنشسته و دکترای مدیریت منابع انسانی که درحال حاضر مشاور مدیر منابع انسانی سازمان حفاظت محیط زیست است نیز با بیان اینکه، در زمینه نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها نزدیک به بیش از ۳۰ سال تجربه دارد، افزود: به نظرم مجموعه مپنا، پالایشگاه شهید هاشمی نژاد سرخس مشهد، پالایشگاه نفت کارون اهواز و شرکت برق منطقه ای مازندران در این زمینه عالی کار کردند و آنها جزو تجارب مفید نظام پیشنهادها هستند.
وی که دبیری علمی "هفدهمین همایش ملی و یازدهمین جشنواره نظام پیشنهادها" را نیز برعهده داشت، در گفت وگو با ایرنا با تاکید بر اجرایی شدن نظام پیشنهادها در تمام سطوح کارکنان دستگاه ها و مجموعه های دولتی و غیردولتی اظهار داشت: به طورحتم مدیر ارشد یک سازمان و مجموعه خود باید پیشقراول اجرای نظام پیشنهادها باشد. چراکه این کار تعلق و دلبستگی کارکنان نسبت به سازمان مربوطه را به دنبال خواهد داشت.
مشاور مدیر منابع انسانی سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است: تقسیم کار و سهیم کردن کارکنان در تصمیم گیری های سازمانی توسط مدیر ارشد سازمان، به طورحتم در شکوفایی ذهنی مجموعه و در ادامه پویایی هرچه بیشتر سازمان و مجموعه مدیریتی بسیار اثرگذار خواهد بود.
افزایش وفاداری و مسوولیت‌پذیری کارکنان با «نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها»
کرد رستمی درادامه، افزایش وفاداری کارکنان را یکی از دستاوردهای مثبت اجرای صحیح نظام پیشنهادها در سازمان ها و دستگاه ها و بخش خصوصی عنوان کرد و گفت: با اجرای نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها کارکنان تعلق خاطر زیادی به سازمان متبوع خود خواهند داشت و حتی در صورتی که پیشنهاد حقوق و مزایای بیشتری در جایی دیگر به آنها داده شود، آنها سازمان خود را رها نمی کنند.
وی، افزایش مسوولیت پذیری کارکنان و همچنین پاسخگویی را از دیگر مزایای پیاده سازی نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها در دستگاه های اجرایی و بخش خصوصی بیان کرد و افزود: استقرار نظام پیشنهادها در سازمان ها به طور حتم باعث افزایش کارایی عملکرد کارکنان خواهد شد.
نقش ۹۰ درصدی مدیران در موفقیت و عدم موفقیت «نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها»
مشاور مدیر منابع انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با یادآوری اینکه شروع حرکت اجرای نظام پیشنهادها در سال ۱۳۷۷ بوده است، افزود: بنده در آن دوره یکی از مجریان این برنامه بودم به طوری که اجرای این نظام در چهار وزارتخانه آن زمان شامل وزارتخانه های دفاع و امور پشتیبانی نیروهای مسلح، جهاد کشاورزی، بهداشت و درمان و همچنین ارتباطات و فناوری اطلاعات، در چهار استانداری شامل کرمان، یزد، خراسان و آذربایجان شرقی آزمایش شد.
کرد رستمی افزود: پس از گذشت چهار سال ارزیابی ها نشان داد که باور و حمایت مدیر ارشد یک مجموعه و دستگاه و پشتیبانی لازم در اجرای موفق یا ناموفق نظام پیشنهادها دارای سهم ۹۰ درصدی خواهد بود.
وی همچنین نقش رضایت شغلی کارکنان، سواد شغلی، اعتماد بین مدیران و کارکنان و همچنین تدوین برنامه های تحول سازمانی را در اجرای صحیح و اثربخش بودن نظام پیشنهادها در مراحل بعدی موفقیت یا عدم موفقیت اجرای نظام پیشنهادها عنوان کرد.
کرد رستمی با بیان اینکه، نظام پیشنهادها یکی از آموزه های نوین مدیریتی در تحول سازمانی و اداری محسوب می شود و در جامعه تئوری پردازان مدیریت نیز مخالفی ندارد، افزود: هیچ کس نمی گوید با مشارکت کارکنان در تصمیم گیری ها مخالف است و همه موافق هستند اما در نگرش و اجرا باید این باور برای حمایت و پشتیبانی وجود داشته باشد.
وی بیان کرد: مدیرانی که از مشارکت کارکنان حمایت می کنند، این یک قوت قلب برای کارکنان سازمان محسوب می شود و آنها از اینکه در سازمان خود نقش موثری دارند، احساس غرور می کنند.
سازمان برنامه و بودجه باید «نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها» را به قانون تبدیل کند
اما مشاور مدیر منابع انسانی سازمان حفاظت محیط زیست یکی از راهکارهای اساسی در توجه سازمان ها به نظام پیشنهادها را، قانومند کردن آن توسط سازمان برنامه و بودجه و ابلاغ رسمی این نظام به دستگاه ها از سوی دولت دانست و افزود: در این صورت است که نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها در بدنه برنامه ریزی استراتژیک هر دستگاه و سازمان دولتی نهادینه خواهد شد.
کرد رستمی افزود: در غیر این صورت و در شرایط فعلی یک مدیر مجموعه ای که به نظام پیشنهادها باور دارد، آن را اجرا می کند و مدیر دیگری که آن را باور ندارد اجرا نمی کند؛ بنابراین معتقدم تنها راه نهادینه کردن نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها در سازمان ها این است که باید این نظام در ساختار برنامه ریزی استراتژی دیده شود تا در مدیریت مجموعه ها موفق شویم.
وی در پاسخ به این سوال که وضعیت نظام پیشنهادها در سایر کشورهای دنیا چگونه است نیز گفت: درحال حاضر ژاپن در حوزه مشارکت کارکنان در اداره سازمان بسیار عالی عمل کرده است و حتی شرکت تویوتای این کشور در این زمینه به یک الگو تبدیل شده است، ضمن اینکه برخی کشورهای آسیای شرقی از جمله کره جنوبی و مالزی نیز دارای تجربیات عمیق و موفقی در حوزه نظام پیشنهادها هستند.
کرد رستمی همچنین با بیان اینکه، در زمینه نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها اقدامات وسیع و گسترده ای انجام داده ایم، افزود: در هفتمین همایش ملی نظام پیشنهادها که ۲۶ بهمن جاری برگزار شد، شرکت هایی حضور داشتند که در این زمینه عملکرد قابل قبولی ارائه داده بودند.
نظر شما