به گزارش ایرنا، هر یک از این نمازگاه‌ها با معماری خیره‌کننده خود، زبان گویای فرهنگ و هنر اصفهان در عبور از قرن‌های متمادی است، از درخشش گُنبد و مُناره‌های نیلگون تا کاشی‌کاری‌های مُتحیرانه‌اش که در قاب ذوق و اندیشه، بر کالبد پیکره‌های معنوی نصف جهان نقش بسته است.
عبادتگاه‌های فاخر اصفهان همیشه مقصد گردشگران بسیاری بوده و اکنون در بهار پیش‌رو ،مقارن با ماه مبارک رمضان، حضور در جوار آنها می‌تواند بر طراوت جان‌ها نیز بیفزاید.
در بازدید از این مکان‌های تاریخی، حس آرامش در کنار فخر ناشی از رویت شکوه معماری اصیل ایرانی اسلامی در وجود انسان می‌تراود، تو گویی یکی پس از دیگری شکوفه‌های جاودانگیِ معبود از ساحت سجده‌گاه‌ها می‌روید و دریچه‌ای سرشار از نور با گذر از آجر به آجرِ تاریخ این سرزمین دیرپا، پیش روی چشمِ گردشگران می گشاید.
مسجد سید ، گنجینه کتیبه‌ها
مسجد سید، بزرگترین و مشهورترین مسجد اصفهان است که احداث ساختمان آن از سوی حجت‌الاسلام حاج سید محمدباقر شفتی از روحانیون اصفهان در نیمه نخست قرن سیزدهم آغاز شد و کاشی کاری‌هایش در پایان نیمه دوم آن قرن ادامه یافت.
مسجد سید که به شماره ۳۸۷ به ثبت تاریخی رسیده، جنب بازارچه بیدآباد واقع شده و یادگار برجسته معماری دوره قاجار و از نظر ویژگی‌های معماری و تزیینی بویژه کاشی‌کاریش مورد توجه است.
مسجد امام؛ انعکاس دعوت معبود
مسجد امام اصفهان واقع در ضلع میدان جنوبی نقش جهان، تنها مسجد در جهان است که در بنای آن هیچگونه تقارنی به چشم نمی‌آید که این ویژگی؛ زیبایی‌اش را دوچندان کرده است.
برخی بر این باورند که فلسفه نبود تقارن در مسجد امام به اصل اعتقادی توحید در اسلام بازمی‌گردد، به این معنا که خداوند یکتاست و همتا ندارد، اما برخی دیگر، این موضوع را به اصل معرفت نسبت می‌دهند و بر این عقیده‌اند که در یک طرف این مسجد با توجه به نقش نگاره‌هایش، زندگی آغاز می‌شود و طرف دیگرش، پایان زندگی و مرگ را بازتاب می‌دهد.
مسجد امام در زمان صفویان برای اقامه نماز جمعه توسط شاه، درباریان و مردم عامه ساخته شد. بر روی درِ ورودی مسجد، جای سه گلوله به چشم می‌خورد که گفته می‌شود در زمان جنگ با روس‌ها ایجاد شده است. دیگر ویژگی این مسجد انعکاس صدا به تعداد هفت مرتبه است که پژواک آن در تمام میدان امام می‌پیچید. در بدو ورود به سالن مسجد، یک قطعه سنگ با رنگی متفاوت و تیره جلب توجه می‌کند که آن را "سنگ شیطان" می‌نامند که در واقع محل ایستادن موذن بوده است.
مُقرنس‌های دلپذیر در مسجد شیخ لطف‌الله
مسجد شیخ لطف‌الله واقع در ضلع شرقی میدان نقش جهان را به محراب زیبای آن می‌شناسند که با کاشی‌کاری مُعرق و مُقرنس‌های بسیار دلپذیری مُزین شده است.
شیخ لطف‌الله از علمای بزرگ شیعه بوده است که به دعوت شاه عباس اول، اصفهان را محل اقامت خود قرار داد.
درون محراب مسجد ۲ لوح وجود دارد، در اطراف محراب نیز کتیبه‌هایی به خط علیرضا عباسی و خطاط دیگری به نام باقر، دیده می‌شود.
مسجد جامع عتیق، جورچینِ کاشی‌کاری‌های مُنقش
مسجد جامع عتیق در سال ۱۳۱۰ با شماره ۹۵ در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت. این شاهکار بی‌نظیر معماری اسلامی در سبزه میدان و خیابان هارونیه واقع شده است. کاوش‌ها قدمت این مسجد را به صدر اسلام نسبت داده‌اند. انواع کاشی‌کاری‌های مُنقش به اشعار نظامی و مُعرق پیش از اسلام، گچبُری‌های دوران ساسانی، انواع سُفال و شیشه با رنگ‌های آبی، زرد و قرمز با روکش طلا متاثر از هنر ساسانی در کَندوکاوهای این مسجد، بدست آمده است.
مسجد جامع محراب‌های متعددی دارد که مهمترین آن در ضلع شمالی ایوان غربی واقع است. این محراب نمونه نفیسی از تزیین گچبُری است که در اطراف تورفتگی تاق‌دار آن، ۲ ستون کوچک تعبیه شده و کمان نوک تیزی، بالای آنها را به هم متصل می‌کند.
صحن وسیع مسجد حکیم
بنای مسجد حکیم که به شماره ۲۲۳ به ثبت تاریخی رسیده، دارای سردر، صحن، ایوان، غرفه‌های دو طبقه، گُنبدخانه، شبستان و همچنین کاشی‌کاری و تزیینات زیبا و کتیبه‌های نفیس است. این مسجد در محله قدیمی اصفهان معروف به "باب‌الدشت"، در انتهای بازار رنگرزان واقع شده است.
سردر مسجد دارای تزیینات کاشی‌کاری و کتیبه تاریخی است، کتیبه سردر شمالی به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی لاجوردی مورخ ۱۰۷۳ هجری قمری است، صحن مسجد وسیع بوده و نماهای آن با کاشی‌کاری و خطوط بنایی آراسته شده است. بنای این مسجد طبق کتیبه‌های تاریخی آن، به هزینه "محمد داوود" معروف به "تقرب خان" از پزشکان شاه عباس دوم و شاه صفی ساخته شده است.
منبر نفیس مسجد لُنبان
این مسجد واقع در محله قدیمی لُنبان به شماره ۲۹۳ به ثبت تاریخی رسیده است، بنای کنونی آن از آثار دوره صفوی است که بر روی بقایای بنا از قرن هشتم هجری ایجاد شده است، در زیر تالار بزرگ مسجد، نهر آبی جریان دارد و سردابه‌ای بنا شده است، منبر مسجد معروف به "منبر صاحب‌الزمان" از نفیس‌ترین منبرهای عهد صفوی محسوب می‌شود.
مسجد مقصودبیک؛ آرامگاه خوش نویسِ پُرآوازه
این بنا به شماره ۱۲۱ به ثبت تاریخی رسیده است. مقصود بیک بدلیل واقع بودن در جوار تکیه ظلمات، به "مسجد ظلمات" معروف شده است. به نظر می رسد بنای مسجد در اصل بسیار وسیعتر از بنای کنونی بوده که به مرور زمان بخش‌های مختلف آن مورد تصرف قرار گرفته و در حال حاضر بصورت شبستانی گُنبددار با سردری کاشی کاری درآمده است. این مسجد در دوره شاه عباس اول توسط 'مقصود بیک' ساخته شده است .آرامگاه 'میرعماد قزوینی ' خوشنویس پُرآوازه زمان شاه نیز در صحن کوچک این مسجد قرار گرفته است.
مسجد علیقلی آقا؛ مجموعه‌ای تاریخی از چند بنا
کتیبه تاریخی سردر مسجد به تاریخ ۱۱۲۲ هجری قمری است که بر اساس متن آن، در زمان شاه سلطان حسین توسط علیقلی آقا از خواجگان حرم شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی، ساخته شده است.
سردر مسجد با کاشی کاری و مُقرنس کاری زیبا، کتیبه تاریخی، گُلدسته‌های فوقانی و غُرفه‌های جانبی، تزیین و نماسازی شده است.
این بنا در محله بیدآباد اصفهان واقع شده و نکته مهم این است که متشکل از مجموعه بناهایی مرکب مانند حمام، بازار، کاروانسرا و چهارسوست، بنای مسجد دارای سردر کاشی کاری، صحن، ایوان و شبستان است که با کاشی کاری زیبا آذین بسته شده است.
بلندای چشمنواز مُناره مسجد علی
در روزگار صفویه از این مسجد به نام مسجد 'سنجریه' نام برده شده است اما در زمان حاضر، غیر از مُناره هیچ اثری از بنای دوره سلجوقی مشهود نیست. بنای کنونی مسجد با نقشه چهار ایوانی ساخته شده و دارای سردر، صحن، ایوان، گُنبدخانه و شبستان تابستانی و زمستانی است که با تزیینات زیبای کاشی مُعرق، مُقرنس کاری و کتیبه‌های تاریخی مُزین شده‌اند.
صحن مسجد، مربع مستطیل و در وسط دارای یک حوض و در چهار ضلع، چهار ایوان است که ایوان جنوبی از دیگر ایوان‌ها وسیعتر است و در پشت آن، شبستان گُنبددار قرار گرفته است. گُنبد این مسجد با ساقه بلند از بیرون با کاشی کاری پوشش یافته و از درون دارای مُقرنس های گچی است. مُناره سلجوقی مسجد علی از شکیل‌ترین مُناره‌های دوره سلجوقی بشمار می‌رود که با تزیینات آجرکاری و کتیبه‌های متعدد مزین شده است.
مسجد جامع برسیان، یادگار اصیل معماری اصفهان
این بنا از آثار ارزشمند دوره سلجوقی در روستای "برسیان" در ۴۲ کیلومتری شمال بستر زاینده‌رود واقع شده است، این مسجد از نظر ساختار و تزیینات از گُنبد تاج‌الملک ِمسجد جامع اصفهان الگو گرفته است. مُنار مسجد یکی از قدیمی‌ترین و بهترین نمونه‌های مُنارسازی دوره سلجوقی در قرن پنجم هجری است که فاقد سکو یا پایه است و سطح آن با تزیینات زیبای آجرکاری ـ مشهور به هزارباف ـ پوشش یافته که به عقیده 'آندره گُدار' متخصص باستان شناسی، یکی از بهترین نمونه‌های مُناره دوره سلجوقی در قرن پنجم هجری است.
مسجد باباسوخته
این بنا تا اواخر قرن سیزدهم هجری کنار باغ قوشخانه واقع بوده که اکنون از آن تنها تک مُناری زیبا و باشکوه برجای مانده است، از این مسجد در منابع تاریخی با عنوان مسجد باباسوخته، مسجد عُمر و مسجد سلطان ابوسعید بهادرخان یاد کرده‌اند.
گُنبد و مُناره مسجد و تمام سطوحش از بالا تا پایین با کاشی پوشیده شده که البته در زمان حاضر آسیب دیده و آجر زیرِ کاشی‌هایش نیز از هر سو نمایان است.
مسجد حاج میرزا محمدصادق
این بنا در محله خواجو، نزدیک چهار سوی آجری واقع شده و بر اساس کتیبه کاشی کاری سردر آن، بین سال‌های ۱۲۳۷ تا ۱۲۴۲هجری قمری در زمان فتحعلی شاه قاجار توسط حاجی میرزا محمدصادق بنا شده است. این مسجد، بنای کوچکی است، با این حال دارای تزیینات جالب کاشی‌کاری است. بانی مسجد پس از وفات در ایوان کوچکی در شمال صحن مسجد دفن شده است.
مسجد رُکن‌الملک
این مسجد شامل گُنبدخانه، شبستان، صحن مرکزی و ایوان است و در قسمت دیگرش صحن کوچکی قرار دارد که در کنار آن آب انبار واقع شده و سردر ورودی که به این قسمت وصل می شود، در کنار خیابان فیض واقع است. آرامگاه بانی در اتاق بین صحن کوچک و مسجد قرار گرفته و بنای مسجد نیز متشکل از مسجد و مدرسه است.
مسجد ورکان
این بنا از آثار دوره ایلخانی در روستای "ورکان" در ۴۵ کیلومتری جنوب کاشان واقع شده و گُنبدش در اثر زلزله فرو ریخته، با این حال، حجم باقی مانده نشان از عظمت و مهارتی دارد که در ساخت مسجد بکار رفته است، مسجد ورکان با طرح مربع مستطیل، از خشت خام بنا شده است.
مسجد سرو شفادران
نام اصلی این مسجد "سروش آذران" بوده و محل یکی از آتشکده‌های معروف اصفهان است، کتیبه سردر مسجد که قسمتی از کاشی‌های انتهای آن از بین رفته، به خط ثلث با کاشی لاجوردی بر زمینه آجری آن نوشته شده است.
این مسجد بر اساس کتیبه‌اش در دوره شاه طهماسب اول در سال ۹۷۶ هجری بنا شده است و در روستایی در ۲۹ کیلومتری جنوب شرقی اصفهان و ساحل شمالی زاینده رود قرار دارد.
محراب الجاتیو
این محراب که در مسجد جامع اصفهان و در انتهای بازار بزرگ واقع است از شاهکارهای هنر گچبُری محسوب می شود که با کتیبه‌ای زیبا، نقوش متنوع گیاهی و سرستون نماها، به نماسازی و تزیین شده است.
مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان
مسجد و مدرسه آقابزرگ کاشان واقع در بافت تاریخی این شهر از بناهای تاریخی مذهبی دوره قاجار است که بدلیل شیوه‌های معماری سنتی یکی از بناهای باشکوه و ارزشمند ایران می‌شود.
این مسجد در دوره قاجار و در حدود سال ۱۲۵۰ هجری قمری با هزینه "حاج محمدتقی خانبان" برای برپایی نماز جماعت و محل تدریس دامادش مجتهد و عالم بزرگ کاشانی "ملامهدی نراقی" مُلقب به "آقابزرگ" ساخته شده است. همچنین مسجد جامع کاشان مربوط به دوره سلجوقیان از کهنسال ترین بناهای تاریخی این شهر به شمار می رود که با گُنبدی آجری با مقصوره و ایوان بلند، صحن بزرگ با سه شبستان و حوضخانه در سال ۱۳۱۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
به گزارش ایرنا؛ در مجموع ۴۷۱ اثر از جاذبه‌های گردشگری معنوی مانند مساجد تاریخی، امامزاده‌ها، حسینیه‌ها، آرامگاه‌ها، بُقاع مُتبرکه، زیارتگاه‌ها و کلیساها در استان اصفهان شناسایی شده و به ثبت ملی رسیده که معرفی آنها به گردشگران داخلی و خارجی، از سال گذشته در دستور کار قرار گرفته است.
نوروز ۱۴۰۲، شهرستان اصفهان با بیش از ۷۰۵ هزار گردشگر که دستِ کم به مدت یک شب اقامت داشته‌اند، رُتبه نخست را در ۲۸ شهرستان این استان به خود اختصاص داده است.
استقبال گردشگران از بناهای تاریخی و جاذبه‌های گردشگری استان در مقایسه با مدت مشابه در نوروز ۱۴۰۱، حدود ۳۵ درصد رشد داشته است.
نظر شما