از کرمانشاه تا «باینگان» همراه با نوای دف‌نوازان

به گزارش ایرنا، در آئینی معنوی و به مناسبت عید سعید فطر جمع زیادی از دف نوازان کشور در شهر مرزی باینگان گردهم آمدند تا در این دیار زیبا از منطقه هورامان نوای رحمت را به صدا درآورده و گروه‌های عرفانی به اجرا بپردازند.

باینگان از بخش های مرزی تابعه شهرستان پاوه استان کرمانشاه با ۱۰ هزار نفر جمعیت و از مناطق دیدنی با طبیعیت بکر و زیبا است که در سال های اخیر به یکی از مقاصد گردشگری غرب کشور تبدیل شده است.

بخش باینگان یکی از بخش های سه گانه شهرستان پاوه استان کرمانشاه، از شمال به بخش مرکزی و بخش نوسود پاوه، از شرق به بخش شاهو شهرستان روانسر، از جنوب به بخش کلاشی شهرستان جوانرود و از غرب به کردستان عراق منتهی می شود که دارای 2 دهستان ماکوان و شیوه سر و دو نقطه شهری باینگان و بانه وره با ۱۶ روستای دارای سکنه است که در فاصله ۲۵ کیلومتری پاوه و ۱۲۰ کیلومتری کرمانشاه قرار دارد.

به همین مناسبت من هم بار سفر را بسته و صبح از شهر کرمانشاه بسوی شهر مرزی باینگان حرکت کردم پس از گذر از شهر زیبای روانسر با آن سراب شگفت انگیز و پرآبش به سمت شهرستان پاوه حرکت کردم نرسیده به شهر پاوه به یک دوراهی رسیدم که مسیر باینگان را از جاده اصلی جدا می کرد، وارد آن جاده شدم و پس از عبور از شهر «بانه وره» به باینگان رسیدم.

در نزدیکی شهر بانه وره به تابلویی در کنار جاده برخورد کردم که مسیر غار دست ساز «خالو حسین کوهکن» را مشخص می کرد غاری که توسط مرحوم حسین عثمانی ساخته شده و نامش همانند نام اساطیر بزرگی چون فرهاد کوهکن پرآوازه گشته بود، برای من دیدن این غار دست ساز از نزدیک بسیار هیجان انگیز بود از اینرو تصمیم گرفتم پس از بازگشت از باینگان حتما به دیدن این مکان هم بروم.

برای من که نخستین بار بود از جاده باینگان عبور می کردم طبیعت شگفت انگیر و رمزآلود آن که بیشتر شبیه به جاده چالوس بود مرا به تعجب واداشت سرزمینی که چین و گسل و دره و آب و زمین و شیب و رودخانه و سقوط سنگ و غار پیوندشان را را با جنگل حفظ کرده اند.

درختان بلوط در دو طرف جاده و سرسبزی کوهستان های زیبا تمام مسیر را پوشانده بودند و قطعات کوچک زمین های کشاورزی در لابلای درختان دیده می شود که به کشت گندم، نخود و محصولات صیفی اختصاص یافته بود همگی جلوه های خاص و زیبایی از طبیعت این منطقه زاگرس نشین را در معرض دید شما گذاشته بود.

در داخل دره نیز یک رودخانه زیبا جاری بود که زیبایی های این منطقه را دوچندان کرده و ظاهرا پس از گذشتن از شهر باینگان به داخل رودخانه سیروان می ریزد، برای حرکت در این جاده باید آرام و بادقت رانندگی کنید زیرا بخشی از جاده گارد ریل ندارد و بخشی از دیواره ها ریزشی اند و شانه خاکی کافی نیست.

بعد از حدود ۲۰ کیلومتر به نزدیکی های شهر باینگان رسیدم، ۲ کیلومتر مانده به شهر برای آنکه ازدحام خودروها موجب کندی تردد گردشگران و مسافران نشود پارکینگی در بستر رودخانه ایجاد شده بود تا گردشگران خودروهای خود را در این مکان پارک کرده و بقیه مسیر را با پای پیاده و یا با مینی بوس هایی که شهرداری باینگان برای انتقال گردشگران به داخل شهر تعبیه کرده بود طی مسیر کنند.

پس از پارک کردن خودرو در پارکینگ به جاده اصلی آمده و سوار بر یکی از مینی بوس ها بسوی شهر باینگان حرکت کردم، سرزمینی کوهستانی و خشن که مردمانی مهربان و خونگرم دارد، پس از پنج دقیقه در ورودی شهر پیاده شده و وارد باینگان شدم.

برای من که برای نخستین بار بود به شهر باینگان سفر می کردم همه چیز رنگ و بوی تازگی داشت از لباس های محلی رنگارنگ و زیبایی که شهروندان باینگانی از کوچک و بزرگ تا زن و مرد پوشیده بودند تا بافت معماری و پلکانی شهر همگی برای من از جذابیت بسیاری برخوردار بود.

به شهر که رسیدم با شمار زیادی از گردشگرانی مواجه شدم که از همه نقاط ایران از طریق خودرو شخصی و یا تورهای گردشگری خود را برای حضور در این مراسم به شهر باینگان رسانده بودند.

در ابتدای شهر نمایشگاه و جشنواره غذاهای محلی از سوی شهرداری باینگان در قالب غرفه هایی دایر شده بود که در همان ابتدای ورودت به آنجا شما را به بازدید و البته خوردن این غذاهای محلی خوشمزه و متنوع فرامی خواندند ، پس از خوردن چند نوع غذای محلی از جمله کلانه که با سبزیجات بهاری و روغن حیوانی درست شده بود به سمت مرکز شهر حرکت کردم .

در مسیر از نمایشگاه عکاسی گروهی از هنرمندان شهرهای مختلف که زیبایی های منطقه هورامانان را در قاب عکس به زیبایی به تصویر کشیده بودن نیز بازدید کرده و سپس به مسیرم به سمت محل برگزاری مراسم دف نوازی حرکت کردم.

شهر باینگان همانند بسیاری از شهرها و روستاهای منطقه هورامان در دامنه کوه قرار داشت و خانه‌های آن با سنگ و عموماً به حالت پلکانی ساخته شده بود یعنی پشت بام منزل پایین حیاط منزل بالا محسوب می‌شدند.

شهر باینگان در دامنه کوه قرار دارد که روبروی آن نیز ارتفاعات جنگلی است و وجود جنگل های انبوه بلوط و مزارع پلکانی زیبایی آن را دوچندان کرده است به طوری که ذهن هر بیینده را به سوی خود می کشاند.

این معماری زیبای پلکانی باینگان همه گردشگران را محو تماشای خود کرده و صدای دف نوازان که در جای جای روستا شنیده می شد، اشتیاق ها را برای رفتن به مکان برگزاری مراسم بیشتر می کرد.

آنچه که در یکساعت ورودم به شهر باینگان بیشتر از همه برایم جالب بود مهمان نوازی و همدلی و وفاقی بود که در نزد ساکنان این شهر بیشتر از همه به چشم می آمد؛ همه اهالی شهر با به تن کردن لباس های محلی ( کُردی) بسیج شده و هر کدام گوشه ای از کار را به دست گرفته بودند تا در چند ساعتی که گردشگران میهمان آنان هستند ساعات خوب و بانشاط و البته فراموش نشدنی را فراهم سازند.

در گوشه و کنار شهر به خصوص در باغات اطراف شهر صدای روح بخش دف گروه های مختلف دف نوازی از دختر و پسران جوان گرفته تا استادان و پیشکسوتان این رشته به گوش می رسید که در حال تمرین دف نوازی برای مراسم بودند.

حوالی ساعت ۲ بعدازظهر بود که به مکان اصلی برگزاری مراسم دف نوازی که در یکی از میادین شهر قرار داشت و شما باید یک سربالایی را طی می کردید تا به آن مکان می رسیدید چون هنوز یکساعتی به برگزاری مراسم زمان باقی بود این زمان فرصت خوبی بود تا برای صرف نهار به یکی از غذاخوری های شهر مراجعه کنم که از ازدحام زیادی از گردشگران برخوردار بود به طوری که بیش از نیم ساعت طول کشید تا نوبت به من برسد.

پس از صرف نهار به مکان برگزاری مراسم بازگشتم که لحظه به لحظه بر ازدحام گردشگران افزوده می شد و همه در تکاپو بودن تا مکان بهتری را برای نشست و دیدن مراسم پیدا کنند.

مکانی برگزاری این رویداد در جایی واقع بود که خانه های زیادی که به صورت پلکانی بودند در گرداگرد آن وجود داشت به همین دلیل قسمت اعظمی از مردم بر پشت بام خانه ها نشسته بودند تا این مراسم را مشاهده کنند.

من هم به همراه ۲ نفر دیگر از خبرنگاران ایرنا با راهنمایی یکی از شهروندان وارد یک خانه مسکونی شدیم تا از طریق پشت بام آن که توسط صاحباخانه با تعبیه صندلی هایی برای گردشگران آماده شده بود نظاره گر مراسم باشیم.

لطف و مهربانی ساکنان و اهالی این خانه که همگی با نهایت احترام میزبان ما بودند و با نهایت صفا و صمیمیت از ما پذیرایی می کردند از جمله نکته های بسیار جالبی بود که نشاندهنده خونگرمی و اخلاق والای مردم منطقه هورامان که همیشه زبانزد عام و خاص بوده و هست.

مراسم پس از خوش آمدگویی شهردار باینگان و سخنرانی و سرودن شعر توسط چند نفر از ادبای منطقه هورامان ادامه یافت تا به مرحله اصلی آن که همانا اجرای دسته جمعی دف نوازان بود رسید.

جمعیت زیادی که بیش از چند هزار نفر می شدند در این مراسم حضور داشتند و صدها نفر دختر و پسر جوان و میان سال با لباس های محلی (کُردی) بر روی بام خانه ها و حتی کوچه‌ها ایستاده و منتظر دستور رهبر گروه بودند تا دستور نواختن دف ها را بدهد.

بالاخره دستور نواختن دف ها از سوی رهبر گروه داده شد، و نوای عرفانی و روح بخش دف شهر زیبای باینگان را فراگرفته و فضای روحانی به این شهر بخشید فضایی که در کمتر مراسم و مکانی تاکنون تجربه کرده بودم به طوری که با تمام وجود در این فضای زیبا و فراموش نشدنی محو شده بودم.

دف نوازان در حالی که لباس های زیبا و محلی به تن داشتند و بر بالای خانه های پلکانی دورتا دور محل مراسم با هماهنگی مثال زدنی در حال نواختن دف بودند صحنه های زیبایی را از تمدن مردم کُرد منطقه هورامان برای حاضران به نمایش گذاشته بود آیینی که در کمتر نقطه ای از کشورمان تاکنون برگزار شده است.

دف یکی از سازهای عرفانی است که در میان مردم کًرد از جایگاه بالایی برخوردار است و این ساز در مراسم آیینی و عرفانی نواخته می‌شود .

در بین مردم کُرد زبان استان های آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه هنگام برگزاری آیین های مذهبی از جمله آیین های مولودی خوانی از ساز دف استفاده می شود و به همین خاطر دف به عنوان یک ساز دینی و مقدس در بین مردم این منطقه شناخته می شود.

طنین آهنگ روح نواز دف که در باینگان فضای جذاب و بی‌نظیری را برای گردشگران خلق کرده و همه حاضران را به وجد آورده بود به طوری که بیشتر آنان از طریق گوشی های همراه از این صحنه های زیبا و فراموش نشدنی که در تمدن کشورمان ایران عجین شده است عکس و فیلم می گرفتند.

خبرنگاران و عکاسان زیادی نیز از استان های مختلف برای پوشش خبری این رویداد خود را به باینگان رسانده بودند و با جنب و جوش خاصی در حال تهیه خبر و فیلم و مصاحبه بودند.

سرانجام پس از حدود یک ساعت برنامه دف نوازی که در ۲ بخش برگزار شد این مراسم باشکوه به پایان رسیده و رویدادی فراموش نشدنی را در تاریخ شهر باینگان از خود به یادگار گذاشت.

«منظر فرهنگی هورامان» در چهل‌ و چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (سه‌شنبه پنجم مرداد ۱۴۰۰ برابر با ۲۷ جولای ۲۰۲۱) در شهر فوجوی چین، با تصویب اعضای کمیته، به‌ عنوان بیست و ششمین میراث ملموس کشورمان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

منطقه هورامان با دارا بودن معماری پلکانی، آب و هوای مطبوع، آداب و رسوم سنتی، پوشش خاص، صنایع دستی و غذاهای محلی خود منحصربفرد است.

این منطقه، استان‌های کردستان، کرمانشاه و بخشی از اقلیم کردستان عراق را در برمی‌گیرد که در کردستان، بخش‌هایی از شهرستان سنندج، کامیاران و سروآباد و در کرمانشاه، شهرستان های جوانرود، پاوه، روانسر و ثلاث باباجانی را شامل می‌شود.

بر اساس بررسی‌های صورت گرفته هورامان بیش از ۷۰۰ روستا را در این ۲ استان غربی ایران شامل می‌شود شواهد باستان شناسی بدست آمده نشان می‌دهد که قدمت هورامان به دوران پارینه سنگی میانی و به حدود ۴۰ هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.