به گزارش ایرنا، کارگری دیگر مفهوم گذشته خود را ندارد، در واقع واژه کارگری با استحاله ای مواجه شده که همه بخش ها و سیاست ها را به چالش می‌کشد، روایت نسل جدید از کارگری چیز دیگری است که با آنچه دهه شصتی‌ها یا قبل از آن از مفهوم کارگری دارند، متفاوت است و به چالشی جدی در جامعه دامن زده است.
نمی دانیم بخش تولید ما عقب مانده که نتوانسته به حدی از فناوری برسد که نیاز به نیروی انسانی در آن کاهش پیدا کند یا فناوری اطلاعات و ارتباطات و مشاغل جدید در فضای مجازی آنقدر توسعه یافته که جذابیتش برای نسل جوان امروز بیشتر از فعالیت در کارخانه یا کارگاه ساختمانی شده است، این حلقه مفقوده در هر جایی که شکل گرفته، واقعیت این است که کارخانه ها با کمبود شدید نیرو، حتی کارگر ساده مواجه هستند.
از یک سو نرخ بیکاری در استان رو به افزایش بوده و نشان می دهد که جویندگان کار در خراسان رضوی کاهش نیافته است از سوی دیگر کارخانه ها با کمبود کارگر مواجه هستند.نبود کارگر و عدم رغبت جوانان به فعالیت در بخش های مولد از چند جنبه قابل بررسی است، از یک سو نرخ بیکاری در استان رو به افزایش بوده و نشان می دهد که جویندگان کار در خراسان رضوی کاهش نیافته است، به گفته مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان، شمار جویندگان کار ثبت نام شده در سامانه جستجوی شغل در سال ۱۴۰۱، برابر با چهار هزار و ۹۵۰ نفر بوده که از این تعداد سه هزار و ۲۹۰ نفر مرد و هزار و ۶۶۰ نفر زن بوده اند.
محمدامین بابایی، نرخ بیکاری خراسان رضوی در زمستان سال ۱۴۰۱ را ۹.۴ درصد ذکر کرد، این در حالی است که نرخ بیکاری استان در پاییز همان سال ۴.۹ درصد بود و این آمار گویای افزایش ۴.۵ درصدی نرخ بیکاری است، پس جویای شغل رو به افزایش بوده است.
از دیگر سو کارخانه ها با کمبود نیروی انسانی حتی کارگر ساده مواجه هستند به طوری که "عبدالله یزدان‌بخش"، رییس کانون انجمن های صنفی کارفرمایی صنایع خراسان رضوی با اظهار نگرانی نسبت به این وضعیت، کمبود کارگر برای اغلب واحدهای تولیدی استان را یک مشکل جدی عنوان و بیان کرد: زمانی که ۶ میلیون شغل به سمت کار غیرمولدی مانند رانندگی در اسنپ می روند و در این گونه مشاغل غیرمولد کار می کنند؛ آینده بخش تولید با کاهش نیروی انسانی آن چه خواهد شد!؟
مشکل کجاست؟ کمی حقوق یا گران بودن مهارت‌آموزی
مشکل کمبود کارگر را از یک سو و افزایش نرخ بیکاری خراسان رضوی را از سوی دیگر در بین دست‌اندرکاران این حوزه به بحث و بررسی گذاشتیم، که آنان از دیدگاه های مختلف مساله را مورد بررسی قرار داده و هر کدام علتی را برای این موضوع مطرح نمودند.
عضو شورای عالی کار و رییس اتاق تعاون خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: هم اکنون عرضه و تقاضای کارگر برعکس شده است، کارفرمای ما دغدغه امنیت شغلی دارد چرا که نیروی متخصص بسیار کاهش یافته است و کارخانه ها و واحدهای تولیدی با کمبود نیروی متخصص مواجه هستند.
هادی ابوی با بیان اینکه باید واقعیتها را پذیرفت، افزود: فاصله بین حقوق و هزینه های زندگی کارگران زیاد است، دستمزدهای کارگران عادلانه نیست، اگر من هم به عنوان عضو شورای عالی کار، مبتنی بر اصل سه جانبه گرایی، امسال به افزایش ۲۷ درصدی دستمزد کارگران در شورا رضایت دادم، در واقع به عنوان نماینده کارگران رضایت کامل نداشتم، شورای عالی کار هم منافع کارگران و کارفرمایان را با هم در نظر گرفت.
وی اظهار داشت: به سبب وجود تشکل های متعدد کارگری، هم اکنون همه کارگران به حقوق قانونی خود آشنا هستند، در واقع تشکل های کارگری به وظایف خود عمل کرده اند و سطح اطلاعات و مطالبه گری کارگران را افزایش داده اند.
خراسان رضوی و رتبه دوم تشکل‌های کارگری
به گفته مدیر روابط کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی، هزار و ۲۵۹ تشکل کارگری و کارفرمایی فعال در این استان وجود دارد که از این تعداد هزار و ۷۱ مورد، معادل ۸۵ درصد از این تشکل ها کارگری و ۱۵ درصد باقیمانده کارفرمایی هستند.
ابراهیم رضازاده افزود: خراسان رضوی جزو استانهای موفق در حوزه تشکیل و فعالیت تشکل های کارگری و کارفرمایی و دارنده رتبه دوم کشور در این خصوص است و تشکل های آن هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی اثرگذاری خود را داشته اند.
حقوق و دستمزد ماهانه‌ای که برای کارگران و بازنشستگان بیمه تامین اجتماعی تعیین شده است، طبق برآوردها تنها کفاف ۹ روز آنان را در ماه می‌دهد.دبیر اجرایی خانه کارگر خراسان رضوی در تبیین علت کمبود کارگر در واحدهای تولیدی استان، مساله حقوق کارگران را مطرح کرد و گفت: حقوق و دستمزد ماهانه‌ای که برای کارگران و بازنشستگان بیمه تامین اجتماعی تعیین شده است، طبق برآوردها تنها کفاف گذران ۹ روز زندگی آنان را در ماه می‌دهد.
سیدحسین رسولی با بیان اینکه یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر کارگر به همراه خانواده های خود عضو خانه کارگر خراسان رضوی هستند، افزود: این کارگران کارتهای عضویت سه تا پنج ساله دارند، مهمترین مساله کارگران نیز در حال حاضر معیشت و دستمزد آنان است که معتقدیم قانون کار در کشور در خصوص دستمزد کارگران اجرا نمی شود، خواسته ما به عنوان یک تشکل کارگری، اجرای قانون در خصوص کارگران است، در صورتی که قانون اجرا شود همه مسائل کارگران حل می شود.
وی اظهار داشت: حقوق کارگران کارخانه های دولتی، برابر قانون داده می شود اما سایر کارخانه ها حقوق مکفی و قانونی به کارگر نمی دهند، اگر هم ۲۰ درصد به حقوق کارگر خود اضافه کنند، از سوی دیگر ۸۰ درصد به قیمت تمام شده کالایشان اضافه می نمایند، لذا کارگران از هر ۲ جهت ضرر می کنند.
رسولی بیان کرد: کارگران سهمی از پست های دولتی نیز ندارند، جای آنان در حکومت، وزارت، مجلس و ادارات کل و سازمانها خالی است، در حالی که بحث اصلی انقلاب اسلامی برقراری عدالت و دستگیری از فقرا است، کشوری که قشر کارگر در آن رضایت نداشته باشد، رشد نمی کند.
دبیر اجرایی خانه کارگر خراسان رضوی به معضل قراردادهای موقت کارگران اشاره کرد و گفت: ۹۵ درصد از کارگران دارای قرارداد موقت با کارفرما هستند و فقط پنج درصد از آنان قرارداد دائمی دارند، کارگر قرارداد موقتی نمی تواند معیشت خود را تامین کند، تشکل های کارگری تلاش بسیاری کرده اند تا قراردادهای کارگران دائم شود.
رییس هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان خراسان رضوی نیز مشکلات حوزه کارگری را بسیار زیاد و گسترده دانست و گفت: آمار دقیقی از تعداد کارگران در دست نیست.
مجتبی زارعی افزود: اغلب واحدهای تولیدی در خراسان رضوی فاقد شورای اسلامی کار یا به عبارتی بدون نماینده حوزه کارگران هستند، به طوری که از ۶۰۰ واحد صنعتی بزرگ در استان فقط ۱۲۰ واحد دارای شورای اسلامی کار هستند، وقتی واحد صنعتی یا تولیدی فاقد شورای اسلامی کار است، نمی توان مشکلات کارگران را احصا و برای رفع آنها تلاش منسجمی کرد.
مهارت آموزی گران شده یا سلایق تغییر کرده است؟
یکی از دلایل کمبود نیروی ماهر و متخصص برای کارخانه ها و واحدهای تولیدی را می توان ضعف آموزشهای فنی و حرفه ای در خراسان رضوی دانست، البته بررسی این موضوع از چند جهت قابل طرح است، اینکه با واگذاری آموزشهای فنی و حرفه ای به بخش خصوصی، پرداخت هزینه کارآموزی زیاد شده و برای کارگران سنگین تمام می شود یا فرهنگ کار تغییر کرده است؟
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: شاید دولت برخی از آموزش های فنی و حرفه ای را به بخش خصوصی واگذار کرده باشد اما از سوی دیگر حجم عملیات رایگان آموزشی خود را سالانه پنج تا ۱۰ درصد افزایش می دهد به طوری که این میزان افزایش در خراسان رضوی تا ۲۰ درصد هم بوده است، در حاشیه شهر مشهد مرکز فنی و حرفه ای ایجاد شده که ۲ برابر ظرفیت معمول، آموزش رایگان فنی و حرفه ای می دهد.
افشین رحیمی اظهار داشت: از سوی دیگر دولت برای جلوگیری از هدررفت منابع آموزشی از فعالیت در رشته هایی مانند تعمیر لوازم خانگی که به حد اشباع رسیده، خارج شده و آموزش در آن را به بخش خصوصی سپرده است اما یک عده از افراد در جامعه به دنبال شغل نیستند تا مهارت خود را افزایش دهند چرا که فرهنگ کار تغییر کرده است.
وی ادامه داد: اینکه عنوان می شود واحدهای تولیدی با کمبود کارگر مواجه هستند، صحبت درستی است، تقاضای نیروی کار ماهر در رشته های مختلف از سوی کارخانه های استان به اداره کل آموزش فنی و حرفه ای زیاد شده است، با اینکه برای ما بار حقوقی دارد اما از صاحبان کارخانه ها خواسته ایم که نیاز خود به نیروی ماهر را کتبا اعلام کنند تا از طریق خیریه ها و کمیته امداد امام خمینی (ره) و بهزیستی بتوان برای جویندگان کار پس از گذراندن دوره مهارت آموزی، به صورت تضمینی در کارخانه ها شغلی فراهم کرد.
فرهنگ کار در جامعه تغییر کرده یا آسیب دیده است، جوانان به دنبال کارهای لوکس با دوره زمانی کوتاه و آسانتر هستند، در کنار آن مشاغل کاذب زیادی بوجود آمده که درآمد بیشتری از کارگری در کارخانه ها دارد.به گفته رحیمی، فرهنگ کار در جامعه تغییر کرده یا آسیب دیده است، جوانان به دنبال کارهای لوکس با دوره زمانی کوتاه و آسانتر هستند، در کنار آن مشاغل کاذب زیادی به وجود آمده که درآمد بیشتری از کارگری در کارخانه ها دارد، به عنوان مثال خرید و فروش دلار درآمدش از کار کردن در یک کارخانه بیشتر است.
با این تفاسیر در کنار اینکه مراکز آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی با مشکل کاهش کارآموز مواجه هستند، کارآموزها هم با این حقوق و دستمزدها حاضر به کار نیستند، اگر قانون کار ماهانه هفت تا هشت میلیون تومان برای یک کارگر بیمه شده عایدی دارد، قطعا همان کارگر با رانندگی در تاکسی های اینترنتی یا استخراج رمزارز و خرید و فروش ارز و سایر مشاغل کاذب، درآمد بیشتری در ماه به دست می آورد. در هر صورت فرد در انتخاب شغل خود مختار است و نمی توان او را وادار به حرفه آموزی کرد.
مدیرکل آموزش فنی و حرفه ای خراسان رضوی در پاسخ به سوال ایرنا در این زمینه که کشورهای پیشرفته نیروی کار خود را در مشاغل سخت چگونه تامین می کنند، گفت: چند روش شناخته شده برای اقامت افراد مهاجر یا متقاضی سکونت در دیگر کشورها وجود دارد که شامل سرمایه گذاری، پذیرش دانشجو یا فرد نخبه در دانشگاه ها و داشتن گواهینامه های فنی و حرفه ای برای جذب در کارگاه های تولیدی و مولد است و از این طریق نیروی انسانی برای بخش های مولد را جذب می کنند.
ذائقه نسل جدید تغییر کرده است
کارگر نمونه امسال خراسان رضوی که حایز رتبه برتر در جشنواره امتنان استانی و ملی شده و در یکی از کارخانه های تولید قهوه مشهد، مشغول به کار است، در پاسخ به سوال ایرنا در خصوص کمبود نیروی کار گفت: به عقیده من این طور نیست که کارخانه ها حق و حقوق کارگر را پرداخت نکنند یا حقوقشان کفاف نیاز کارگر را ندهد، کارخانه ما به نیروی ماهر خود بیشتر از قانون کار حقوق و دستمزد می دهد و سخت به دنبال کارگر ماهر است.
هادی مهدویان اظهار داشت: با این حال باید بپذیریم که حقوق کارگری با توجه به تورم در کشور اقناع کننده نسل جدید نیست، هزینه ها بسیار زیاد شده است از سوی دیگر درآمد دلالی و بنگاه داری بسیار بیشتر از کارگری ساده در کارخانه یا کارگاه است و از سویی ذائقه ها، نسل به نسل تغییر کرده است.
علت دیگر کمبود کارگر را می توان در عقب افتادگی تولید کشورمان دانست، تحریم ها باعث شده که صنعتگر با فناوری قدیمی خود تولیدش را ادامه دهد و رقابتش صرفا داخلی باشد و نتواند رقابت جهانی با سایر تولیدکنندگان داشته باشد.وی ادامه داد: من دهه شصتی هستم و با تحصیل توانسته ام یک کارگر موفق باشم، اما نسل پدر و مادر من افرادی زحمتکش اما فاقد تحصیلات دانشگاهی بودند، نسل ما موفقیت خود را در درس خواندن پیدا کرد اما مفهوم درس خواندن برای نسل جدید تغییر کرده است، این موضوع ربطی به تن پروری یا فرار نسل جدید از کار سخت ندارد، بلکه نیازهای نسل جدید تغییر کرده و صنعت نمی تواند نیاز آنان را تامین کند.
این کارگر نمونه خراسان رضوی بیان کرد: بخشی از علت کمبود کارگر را می توان در عقب افتادگی تولید کشورمان دانست، تحریم ها باعث شده که صنعتگر با فناوری قدیمی خود تولیدش را ادامه دهد و رقابتش صرفا داخلی باشد و نتواند رقابت جهانی با سایر تولید کنندگان داشته باشد، شاید اگر تحریم ها نبود و ارتباط جهانی بخش تولید کشورمان با کشورهای دیگر بیشتر می شد، این چنین عقب افتادگی به وجود نمی آمد.
وی اضافه کرد: در مجموع ارتباط بین صنعت و دانشگاه در کشورمان مطلوب نبوده، همیشه دانشگاه جلوتر از صنعت حرکت کرده است و این موضوع خلاء نیروی انسانی را در واحدهای تولیدی بیشتر کرده که البته این وضعیت رو به بهبودی است.
مهدویان به عنوان کارگر کارخانه تولید قهوه موفق شده عصاره هسته خرما را استحصال و به صورت پودر فوری عصاره هسته عرضه کند، که این محصول دانش بنیان نیز شده و به عنوان یک اختراع به نام این کارگر به ثبت رسیده است.
ماندگاری نیروی کار در خراسان رضوی، کمتر از ۲ ماه
ماندگاری نیروی کار در خراسان رضوی رو به کاهش است و همه مواردی که در این گزارش از سوی دست اندرکاران مختلف مطرح شد را می توان علتی برای موضوع مزبور دانست، واقعیتی که باید برای آن چاره ای اندیشید در غیر این صورت خلاء نیروی انسانی در واحدهای تولیدی روز به روز بیشتر می شود.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: ماندگاری نیروی کار در استان بنا بر اعلام کارفرمایان به کمتر از ۶ ماه و حتی در برخی مشاغل به کمتر از ۲ ماه رسیده است، کارفرمایان اعلام می کنند که نیروی کار برای مدتی کار کرده و وقتی شرایط کار را می بیند، دیگر ادامه نداده و آن را ترک می کند، و این واقعیت غیرقابل انکاری است که نیروی بیکار یا متقاضی کار در استان زیاد است اما متقاضی کاری که اهل کار باشد، کم است.
محمدامین بابایی با بیان اینکه با ۲ چالش در حوزه کار و کارگری مواجه هستیم، گفت: از یک سو تعداد نیروهای کارگر ماهر برای کارگاه ها اندک است، از سوی دیگر با توجه به تورم و افزایش هزینه ها، به رغم افزایش حقوقی که برای کارگران در ابتدای سال جاری انجام گرفت، کارگری در کارگاه ها کفاف هزینه های زندگی را نمی دهد لذا آنان تمایل به رفتن به کارگاه ها و کارخانه ها را نداشته و ترجیح می دهند با کار کردن در شرایط آسان و فعالیت در مشاغل غیررسمی معادل حقوق قانون کار و حتی بیشتر از آن را حاصل کنند.
از کارفرمایان درخواست می شود که ارایه آموزشهای لازم برای نیروی کار خود را در نظر بگیرند، این آموزشها از طریق مراکز فنی و حرفه ای قابل ارایه است.وی اظهار داشت: از کارفرمایان درخواست می شود که ارایه آموزش های لازم برای نیروی کار خود را در نظر بگیرند، این آموزش ها از طریق مراکز فنی و حرفه ای قابل ارایه است، در این راستا می توان هم از کارگاه های آموزشی که در مراکز فنی و حرفه ای وجود دارد و هم از آموزشگاه های بخش خصوصی بهره گرفت.
بابایی گفت: یک دغدغه جدی برای خراسان رضوی، متناسب نبودن آموزشهای فنی و حرفه ای با نیاز بازار کار بود که در این راستا با اجرای طرح "مهارت آموزی در محیط واقعی کار" مشکل برطرف و خلاء کمبود مراکز آموزشی به صفر رسید، زیرا هر بنگاه اقتصادی می تواند یک مرکز آموزش باشد و با بهره گیری از استادکاران این بنگاه ها، نیروهای کار را آموزش داد بدون آنکه مشمول قانون کار باشند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی اضافه کرد: هر بنگاه اقتصادی که توانایی ارایه آموزش داشته باشد می تواند با مراجعه به مرکز فنی و حرفه ای و درخواست مشارکت در طرح مهارت آموزی در محیط واقعی کار، نیاز خود را اعلام کند، جوینده کار به وی معرفی شود و بعد از دریافت آموزشها، در همان بنگاه اقتصادی مشغول به کار شود.
به گزارش ایرنا، در سطح استان خراسان رضوی یک میلیون کارگر بیمه شده سازمان تامین اجتماعی وجود دارد که در بیش از ۹۰ هزار کارگاه و کارخانه دارای مجوز مشغول به کار هستند.
البته به ازای هر کارگاه تولیدی، یک تا ۲ واحد صنفی غیرمجاز نیز در استان وجود دارد که کارگران زیادی در آنها مشغول به فعالیت هستند و بر این اساس، آمار رسمی از تعداد کارگرانی که در این واحدها فعالیت دارند، در دست نیست.
نظر شما