دستاورد جدید محققان دانشگاه امیرکبیر در حوزه سیستم‌های دارورسانی بر پایه نانوساختارها

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، دکتر سارا یزدانی دانش آموخته دکترای دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مجری طرح «بارگذاری آمفوتریسین بی روی نانولوله های تک دیواره پگیله و بررسی نقش پارامترهای ترمودینامیکی در پایداری سیستم دارورسان» در مورد طرح خود توضیح داد: آمفوتریسین بی، مدت ها است که به عنوان موثرترین داروی ضدقارچ در خط اول درمان عفونت های قارچی سیستماتیک و موضعی از نوع متوسط تا شدید توسط متخصصان تجویز می شود. ولی عواملی مانند عوارض جانبی جدی، فراهمی زیستی پائین، وقوع واکنش های حاد در هنگام انفوزیون وریدی و سمیت کلیوی وابسته به دوز، سبب محدود شدن کاربرد آن به خصوص در بیماران با وضعیت وخیم شده است.

به گفته وی، محققان علت عمده موارد نامبرده شده را حلالیت آبی بسیار پائین آمفوتریسین بی و توده ای شدن آن در محیط درون تن دانسته اند. برای غلبه بر این مشکلات اصلاح و بازنگری فرمولاسیون های حاوی آمفوتریسین بی امری ضروری است.

یزدانی با بیان اینکه یکی از راهکارهای غلبه بر این مشکلات، استفاده از سیستم های دارورسانی نوین برای این دارو است، اظهار داشت: نانولوله های کربنی یکی از انواع نانوساختارها هستند که پس از عامل دار شدن می توانند به عنوان گزینه مناسبی برای دارورسانی آمفوتریسین بی مطرح شوند.

به گفته محقق دانشگاه صنعتی امیرکبیر، علاوه بر این، مطالعه ای مبنی بر کاهش سمیت سلولی و بهبود حلالیت آبی یا زیست سازگاری آن ها وجود نداشت. در این مطالعه از نانولوله های کربنی تک لایه عامل دار شده با مشتقات فسفولیپید پلی اتیلن گلیکول که حلالیت و سازگاری آن ها در مقایسه با نانولوله کربنی خالص ارتقا داده شده است، استفاده شد.

وی ادامه داد: از اهداف مهم مورد نظر در این پژوهش می توان به طراحی و ارزیابی سیستم های دارورسانی بر پایه ی نانولوله کربنی با ظرفیت بارگذاری بالا، دارورسانی سیستمیک آمفوتریسین بی برای عفونت های قارچی، کنترل سرعت آزاد سازی دارو از نانولوله های کربنی عامل دار شده به منظور کاهش عوارض و سمیت دارویی آمفوتریسین بی و محاسبه پارامتر حلالیت و پارامتر فلوری هاگینز به منظور بررسی پایداری سیستم اشاره کرد.

یزدانی اظهار داشت: نتایج این پژوهش در مقیاس آزمایشگاهی به نتیجه خوب و امید بخشی رسید و امید است که با فراهم آوردن امکانات و تجهیزات لازم، قدمی در راستای انجام آزمون های حیوانی برداشت.

محقق دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: نتایج حاصل از این پژوهش، یکی از کاربردهای نانوتکنولوژی در صنعت دارورسانی و زیست پزشکی را نشان می دهد که از اهمیت بالایی برخوردار است.

به گفته وی، در صورت وجود امکانات کافی و سرمایه گذاری می توان آزمون های مربوط به بخش حیوانی و سپس بالینی را انجام داده و با ارزیابی و مطالعه نتایج حاصل از این بخش به طراحی واحد تولید محصول در مقیاس نیمه صنعتی اقدام کرد.

وی با اشاره به ویژگی های طرح گفت: از خصوصیات این طرح پژوهشی می توان به سنتز نانوحامل پایدار حداقل به مدت چهارماه و بارگیری داروی آمفوتریسین بی بر روی سطح نانولوله کربنی، کاهش سطح سمیت نانولوله کربنی از طریق عامل‌دار کردن با فسفولیپید زیست سازگار DSPE-PEG-COOH، افزایش حلالیت و پراکندگی نانولوله کربنی بعد از عامل دار شدن و جلوگیری از تشکیل رسوب و آگلومر شدن، کاهش سطح سمیت آمفوتریسین بی بارگذاری شده بر روی نانولوله کربنی نسبت به آمفوتریسین بی خالص، رهایش پایدارتر و آهسته تر آمفوتریسین بی از نانولوله کربنی و پایدار بودن سیستم دارورسان و امتزاج پذیری خوب بین اجزاء اشاره کرد.

این طرح طبق اعلام دانشگاه امیرکبیر در قالب رساله دکتری حدود سه سال زمان برده و حدود ۷۰ درصد این پروژه در خارج از ایران در دانشگاه Universidad del Pais Vasco زیر نظر اساتید متخصص در این حوزه (پروفسور خوزه لوئیس پدراز و گوستاو پوراس) و همچنین تحت راهنمایی دکتر مهرداد مظفریان و دکتر غلامرضا پازوکی از اعضای هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و با استاد مشاور دکتر نغمه حدیدی از اعضای هیات علمی انستیتو پاستور ایران انجام شده است.