«قوم بنی اسد»؛ کهن ترین شیوه آیینی بندرگزی ها در سوگواری محرم

به گزارش ایرنا، عزاداری‌های ماه محرم از عناصر مهم تحکیم وحدت، وفاق همبستگی اقوام ساکن گلستان به شمار می‌رود که یکی از آن‌ها آیین «قوم بنی اسد» است.

عزاداران مراسم با پوشیدن لباس عزا و پیراهن‌های سیاه بلند بر تن جوانان و بستن چفیه یا کوفیه و عقال بر سر، به همراه پوشاندن صورت مردان، آغاز می‌شود.

به این افراد در گروه بنی‌اسد، "میر عرب" گفته می‌شود. آن‌ها با گرفتن بیل و کلنگ به‌روی شانه‌های خود در حیاط مسجد به دور شهدا می‌گردند و اشعاری را که مداح قرائت می‌کند تکرار می‌کنند تا مراسم اصلی شروع شود و تا پایان مراسم نیز حضور دارند.

در این آیین مذهبی چند نفر به عنوان نماد شهدای کربلا در وسط میدان مراسم کنار هم قرار می‌گیرند و فقط بدنی که نماد پیکر حضرت ابوالفضل(ع) است با کمی فاصله از شهدا قرار دارد.

پس از اجرای نوحه با مضمون دفن شهدای کربلا، تعزیه‌خوانان با ایفای نقش رییس قوم بنی اسد و امام سجاد (ع) در کنار پیکر شهدا به عزاداری می‌پردازند و عزاداران هیات هم از پرچم، علم و سنج در طول اجرای مراسم عزاداری استفاده می‌کنند.

بنی اسد نام قبیله‌ای سلحشور عرب از فرزندان اسد بن خزیمه بن مدرکه است. پس از واقعه عاشورا، زنان قوم بنی اسد با مشاهد پیکر شهدای کربلا بسیار متاثر شدند. زنان قوم، مردان خود را به دفن اجساد شهدا فراخواندند ولی مردها به دلیل ترس از بنی‌امیه، اقدامی نکردند به همین دلیل زنان بنی اسد با بیل و کلنگ به‌طرف صحرای کربلا به راه افتادند و وقتی‌که مردان قبیله، آنان را چنین در تصمیمشان راسخ دیدند، به میدان جنگ آمده و اجساد را دفن کردند.

حسینعلی کلاگر یکی از پژوهشگران و محققان این آیین در گفت و گو با ایرنا گفت: پس از واقعه عاشورا تا یازدهم محرم شهدای کربلا پیکرشان چند روزی بر روی زمین مانده و از آنجا که یکی از زنان پیامبر از قوم بنی اسد بود، بانوان این قوم همگی مهریه های خود را برای دفن شهدای کربلا بخشیدند، به غیرت مردان این قوم برخورد و همزمان آنها هم برای دفت پیکر شهدا همراه شدند.

این پژوهشگر که در راستای ثبت ملی این اثر بسیار تلاش کرده افزود: بعد دفن پیکر شهدای دشت کربلا قوم بنی اسد بسیار مورد آزار و اذیت قرار می گرفتند و بنا به سفارش حضرت زین العابدین (ع) از آنجا مهاجرت کرده و بنا شد به مکانی که بیشتر شترهای کاروان آنجا نشستند بروند و بنا به پیش بینی در این منطقه از زیر زانوان شترها چشمه آبی روان و وارد ایران می شوند.

وی اظهار داشت: مراسم تعزیه قوم بنی اسد از مسجد شهدای روستای گز غربی آغاز شده و در مساجدولیعصر (ع)، امام حسین(ع) و پایان مراسم در مسجد حاج یعقوب در روستای گز شرقی برگزار می‌شود.

وی بیان کرد: از آنجا که دفن شهدای کربلا نیمه شب بوده این تعزیه را برخی در نقش شهدا و عده ای هم در نقش نوحه خوان در نیمه شب این مراسم را اجرا می کنند.

کلاگر افزود: نوحه خوان در این مراسم با لباس بلند سیاه از حاضرین سوال می کند «این پیکر کیه؟» و این نشان از آن روزی داشته که پیکرهای شهدا قابل شناسایی نبوده و با نشانه هایی که از ائمه داشتند احتمال داده این پیکر برای چه فردی است.

وی اظهار داشت: در گذشته های دور آیین قوم بنی اسد را بانوان اجرا می کردند ولی به مرور زمان مردان این تعزیه را اجرا می کنند.

محمد خواجوی رییس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بندرگز هم در این ارتباط گفت: بنی اسد نام قبیله‌ای بزرگ و سلحشور عرب از فرزندان اسد بن خزیمه بن مدرکه است، مراسم تدفین شهدا اولین جنبش بر ضد امویان به‌حساب می‌آید چون یزیدیان می‌خواستند این اجساد در آن بیابان از بین برود و بنی اسد برخلاف نظر آنان عمل کردند.

وی افزود: امروزه برای حفظ و زنده نگه‌داشتن چنین قیام شجاعانه‌ای در یاد و خاطره مردم، هرساله مراسمی نمادین و به شکل تعزیه در روستای گز غربی و شرقی شهرستان بندر گز بعد از اذان مغرب و عشا روز یازدهم محرم برگزار می‌شود.
وی بیان کرد: نوجوانان روستاگز غربی نقش شهدا را با کشیدن پارچه‌ای سفید بر روی خود در بخش مرکزی حیاط مسجد ایفا می‌کنند. برای اجرای این مراسم تعداد هشت بدن شهید باید در وسط میدان مراسم قرار بگیرد که تمامی پیکر شهدا در کنار هم هستند و فقط بدن حضرت ابوالفضل (ع) کمی بافاصله از مابقی شهدا قرار دارد. آن نیز به این دلیل است که در کربلای معلا بدن مطهر حضرت ابوالفضل (ع) در کنار نهر علقه و جدای از مابقی شهدا به خاک سپرده‌شده است.

خواجوی گفت: پس از اجرای نوحه از زبان میران عرب با مضمون دفن شهدای کربلا، تعزیه‌خوانان با ایفای نقش رئیس قوم بنی اسد و امام سجاد (ع) در کنار پیکر شهدا به عزاداری می‌پردازند.

وی افزود: در این مراسم میران عرب لباسی سیاه و بلند، به همراه چفیه و عقال بر تن کرده و بیل به دست می‌گیرند. پیکر شهدای مراسم را نیز با پارچه‌ای سفید به‌عنوان نمادی از کفن شهیدان کربلا می‌پوشانند. عزاداران هیئت هم از عناصری چون پرچم، علم، سنج و مانند آن در طول اجرای مراسم عزاداری استفاده می‌کنند.

وی بیان کرد: آیین عزاداری قوم بنی اسد شهرستان بندر گز یکی از هفت آیین عزاداری ثبت ملی شده استان گلستان است که با شماره ۱۴۰۵ در سال ۱۳۹۶ در فهرست آثار ملی میراث ناملموس به ثبت رسیده است.

به گزارش ایرنا، امام حسین(ع) سومین اختر تابناک امامت و ولایت در سوم شعبان سال چهارم هجری قمری در خانه حضرت امیرالمومنین (ع) پیشوای اول شیعیان و حضرت فاطمه زهرا (س) یگانه دختر رسول اکرم(ص) در مدینه دیده به جهان گشود.

آن حضرت در مکتب نورانی حضرت محمد (ص) و پدرش مولای اول شیعیان(ع) و مادری چون حضرت زهرا(س) درس آزادی، ایستادگی و جوانمردی را آموخت و پس از شهادت پدرش، همدوش با برادرش امام حسن مجتبی(ع) در راه تبلیغ دین اسلام و آموزه‌های آن گام برداشت، هنگامی‌که امام دوم شیعیان در سال ۵۰ هجری قمری به شهادت رسیدند، رسالت سنگین امامت و هدایت مردم بر دوش امام حسین(ع) واگذار و آن حضرت به مدت ۱۱ سال عهده‌دار این امر مهم شدند.

سرانجام در روز دهم محرم (عاشورا) سال ۶۱ هجری قمری، امام حسین (ع) و یارانش باوفایش در راه دین اسلام و ترویج آموزه‌های آن، احیای احکام دین و زدودن انواع انحراف‌های دینی به شهادت رسیدند و درس آزادی و ولایتمداری را در تاریخ ماندگار کردند.