خبر و خبرنگاری، حکایت باران بی امان

ولی واقعیت سخت‌تر و پیچیده تر از این است و راست این است که این حرفه مضاعف بر دغدغه‌هایی که عموم مردم در زندگی روزمره خود دارند و وقت ناشناسی و دوندگی‌هایی که لازمه آن است، همیشه این احتمال وجود دارد که قلمت و کلماتت به مذاق برخی خوش نیاید.

"خبرنگاری"شغلی سخت و پراسترس حتی اگر این استرس در حد احتیاط و سنجیدن حرف به حرف کلماتی است که قرار است نوشته شوند، شاید حکایت این حرفه با وجود تمام سختی‌هایش و همچنان اصرار به ماندن در آن بقول شمس لنگرودی حکایت بارانِ بی امان است، این گونه که من دوستت می‌دارم، شوریده وار و پریشان باریدن بر خزه ها و خیزاب‌ها، به بی‌راهه و راه‌ها تاختن، بی‌تاب، بی‌قرار، دریایی جستن، و به سنگچین باغ بسته دری سر نهادن...

"هر که را افزون خبر، جانش فزون" در نگاه مولوی دانستن خبر، وجه امتیار و تمایز انسان است. بر پایه این پندار هر چه خبردانی آدمی افرون‌تر باشد، جان او بیشتر و از افق حیوانیت دورتر است؛ جان نباشد جز خبر در آزمون، هر که را افزون خبر، جانش فزون، جان ما از جان حیوان بیشتر، از چه، ‌زان‌رو که فزون دارد خبر (مثنوی/ دفتر دوم).

روز خبرنگار یادآور خدمات ارزشمند اصحاب رسانه و تلاشگران راست‌گفتار و امانتداری است که رسالت خطیر آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی را به انجام می‌رسانند؛ همچون آینه‌ای زلال، بازتابنده حقایق و وقایع‌اند و بسان ناصحانی امین و مشفق چشم بینا، گوش شنوا و زبان گویای جامعه‌اند.

بی‌گمان بدون حضور خبرنگارانی که افزون بر تخصص در ثبت و همرسانی اخبار به اخلاق حرفه‌ای نیز آراسته باشند، واقعیت‌ها و حقایق به شکل دقیق و اطمینان‌بخش بازتاب نمی‌یابد و حرکت جامعه در جهت رشد و توسعه، دچار بحران می‌شود.

در دنیای امروز که به عصر انفجار اطلاعات نامبردار شده است، اهمیت مطبوعات به‌مثابه محمل نشر خبر و ثبت اطلاعات چندان است که رکن چهارم دموکراسی لقب گرفته است و در کنار سرانه مطالعه یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی به شمار می‌رود.

پرپیداست که با وجود تعدد و تنوع رسانه‌های ارتباطی نوین از تارنماهای خبری تا گوشی‌های هوشمند و ماهواره‌ها، اهمیت خبرنگار و کار کارستان او در گزینش و پردازش اخبار، همچنان از اعتباری ویژه برخوردار است؛ چرا که موضوع مهم در وضعیت بغرنج حاضر بیش از آن که خبردانی باشد، دسترسی به اخبار دقیق و اطمینان‌بخش است.

در آشفته‌بازار خبری جهان پرهیاهوی امروز دانستن اخبار درست و معتبر و تمایز نهادن میان خبرهای راست و دروغ یا آنچه ضدخبر و ضد اطلاعات گفت می‌شود، مهم‌ترین مهارت خبرنگاران خبره و کارآزموده است، اهمیت این مسئله بیش از همه از آن‌روست که نشر اخبار دقیق و درست، مخاطبانی را پدید می‌آورد که در مصاف با اخبار معتبر و مطمئن شم خبری خود را پرورش می‌دهند و به خبرخوانان و خبردانانی زبده تبدیل می‌شوند، همچنان که مواجه طولانی‌مدت با اخبار سست و نادرست، قوه تمیز و شناخت را تضعیف می‌کند و ضد خبر و ضد اطلاعات را بر جای اخبار و اطلاعات دقیق و روشن می‌نشاند.

خبرنگاری، تلاش برای همرسانی اخبار تلخ و شیرین جامعه با آحاد مختلف اجتماع است، گفتن ندارد که بدون داشتن خبرنگاران خبره و روزآمد از یک‌سو و به رسمیت شناختن جریان آزاد اطلاعات که شرط پویایی و کارآمدی حرفه خبرنگاری است، جامعه دچار نادانی خبری می‌شود و جهل و سوءظن بر آگاهی و اطمینان چیره می‌شود. مردمانی ناآگاه که به علت انباشته شدن مغزهایشان از خبرهای نادرست، دچار توهم آگاهی‌اند که به‌راستی نادانی مضاعف است.

در غیاب جریان آزاد اطلاعات که از درخشان‌ترین دستاوردهای دموکراسی است، آگاهی‌بخشی و روشنگری از حرفه خبرنگاری رخت برمی‌بندد و آن را از حرفه‌ای درهم‌تنیده با زندگی پرکشاکش امروز و متعهد به انسان و رنج‌های او، به شغلی بی‌جان و بی‌هیجان فرو می‌کاهد، حرفه‌ای معزول و منزوی که بود و نبودش یکی است و جای خالی‌اش را با خیلی چیزهای دیگر می‌توان پر کرد.

۱۷ مرداد روز پاسداشت کنشگران پرشور جامعه مدنی است، پویندگان حقیقت و جویندگان راستی. غربالگران راست از دروغ و تحلیلگران هر آنچه باید در قالب خبر با مردم به‌مثابه شهروندان و باشندگان نظام اجتماعی در میان نهاده شود، اگر مطبوعات عامل پویایی نظام اجتماعی‌ هستند و جامعه بدون آن‌ها دچار تنگی نفس و خفگی می‌شود، خبرنگاران دیده بان‌های بیدار و بیدارگرند که با کاویدن خبرها و تحلیل حوادث، اطلاعاتی معتبر و داده هایی دقیق را با شهروندان همرسانی می کنند.
خبرنگار از آن‌رو که خود را نسبت به سرنوشت جامعه و شهروندان متعهد می داند، به اخلاق حرفه ای آراسته است و از آنجا که دغدغه مند تشخیص خبر از شبه خبر و اطلاعات از ضد اطلاعات است، کنشگری کنجکاو است که با پیش نهادن پرسه‌ها و به دست دادن روایتی دقیق از چالش‌های پیدا و پنهان، به آحاد شهروندان آگاهی می بخشد و به مسوولان در مواجه با مسائل و مشکلات یاری می رساند.
خبرنگاری در جوامعی که گردش و جریان آزاد اطلاعات به رسمیت شناخته شده است، یک فرصت است و در جوامعی که گردش اطلاعات نباشد یک تهدید به حساب خواهد آمد؛ ازاین رو چنان که پیش‌تر گفته آمد در دنیای امروز وضعیت خبرنگاران از حیث آزادی فعالیت و دسترسی به منابع خبری یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه‌ سیاسی است.