چالش‌های همکاری دانشگاه و صنعت در هوش مصنوعی؛ اعتبارات، نیازها و زیرساخت‌ها

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دکتر احمد نیک آبادی در مراسم افتتاح مرکز پژوهشی سامانه‌های هوشمند دیجیتال دانشگاه صنعتی امیرکبیر اظهار داشت: کشور در رتبه بندی‌های حوزه هوش مصنوعی از نظر تولید علم در حدود رتبه ۱۶ قرار دارد ولی در استفاده از آن در رده ۷۰ تا ۸۰ جهانی قرار داریم.

وی ادامه داد: ما از استارتاپ‌ها در حوزه هوش مصنوعی حمایت می کنیم و محصولات خوبی نیز تولید می کنند؛ ولی از آنجا که بازار خوبی ندارند، تا این حمایت برقرار است، این شرکت ها و تولید آنها هست ولی به محض قطع شدن حمایت‌ها، شرکت‌ها منحل می‌شوند چون بازاری ندارند.

مدیر گروه هوش مصنوعی دانشگاه صنعتی امیرکبیر یادآور شد: ما با مجموعه‌های مختلفی در حوزه‌ هوش مصنوعی همکاری داشته و آسیب شناسی کردیم و راهکارهایی نیز برای آن ارائه دادیم ولی این مشکلات همچنان وجود دارند. هوش مصنوعی در جاهایی در دنیا، ارزش افزوده‌هایی را ایجاد می کند و اینکه این فناوری در برخی کاربردها به یک باره تحول بزرگی ایجاد کند، نگرانی‌ها و کنجکاوی‌هایی را ایجاد کرده است.

در زمانی هوش مصنوعی توانست قهرمان شطرنج را شکست دهد و بعدها عامل هوشمندی توسعه داده شد که بدون آنکه هیچ دانشی به جز قوانین بازی به آن داده شود، توانست در مدت زمان کوتاهی تمام فنون بازی را یاد بگیرد و قهرمان شطرنج را شکست دهد که شکل بازی جدیدی نیز ارائه می دهد.

وی با بیان اینکه این عامل موجب نگرانی جهانی شده است، افزود: اکنون بشر با این سوال روبرو است که اگر این تجربه هوش مصنوعی در کشف دارو و یا سلاح چطور تکرار شودف چه اتفاقی خواهد افتاد؟ نکته مهم دیگر این است کاربردهایی وجود دارد که چاره‌ای جز ورود هوش مصنوعی در آنها نیست. نمونه این کاربردها بازارهای مالی دنیا است که اکنون بخش عمده تعاملات در آنها با استفاده از هوش مصنوعی است.

مدیر گروه هوش مصنوعی دانشگاه صنعتی امیرکبیر کنترل برخی از دستگاه‌ها را از دیگر زمینه‌هایی دانست که هوش مصنوعی آن را تسخیر کرده است، یادآور شد: وقتی هوش مصنوعی موجب افزایش سرعت و دقت می شود عملا استفاده از توان انسان در این گونه موارد بی معنا خواهد شد. یکی از این کاربردها بینایی ماشین است. هر تصویری که از یک دوربین دریافت می‌شود، تحلیل محتوای آن می‌تواند در این حوزه مورد توجه باشد. عددی که از دوربین‌های فعال سطح شهر برخی کشورها گزارش‌ می کند، بیش از ۲۰۰ میلیون دوربین است که ظرفیت بالایی برای نظارت شهری فراهم می کند.

وی متن، کلام و صوت را از دیگر زمینه‌های کاربرد هوش مصنوعی ذکر کرد و گفت: این فناوری می تواند اصوات را تحلیل کند که از جمله کاربردهای متداول آن می‌توان به بازشناسی گوینده و گفتار اشاره کرد. چت‌بات ها به عنوان یکی دیگر از محصولات این حوزه در سال‌های اخیر سرو صدای زیادی پیدا کرده است.

نیک آبادی رباتیک و کنترل را از دیگر حوزه های کاربردی هوش مصنوعی عنوان کرد و ادامه داد: خودروهای خودران یکی از محصولات شاخص این حوزه در حال حاضر است؛ ولی کاربردهای بالقوه حوزه رباتیک بسیار بیشتر است که عمدتا به دلیل هزینه بر بودن ساخت و نگهداری ربات ها اجرایی نمی شوند.

نیک آبادی با اشاره به سابقه دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر در حوزه هوش مصنوعی گفت: این دانشکده بیش از ۴۰ دانش آموخته دکتری هوش مصنوعی داشته است که از این تعداد حدود ۲۴ نفر در دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور، عضو هیات علمی هستند.

مدیر گروه هوش مصنوعی دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر با اشاره به پروژه‌های هوش مصنوعی این دانشگاه گفت: تعیین هویت، نویسه خوان دست نوشته های فارسی، تحلیل فعالیت‌ها در ویدئو، پردازش تصاویر در حوزه های سنجش از دور، تصاویر راداری، متن و زبان طبیعی، انواع سیستم های پرسش و پاسخ، تشخیص اخبار جعلی، خلاصه‌سازی متن از جمله پروژه‌هایی است که در سطح دانشگاهی و صنعتی اجرایی شده است. سیستم‌های حمل و نقل هوشمند را از دیگر پروژه‌های اجرا شده در این دانشگاه است.

وی در پایان سه مانع اصلی اجرای پروژه‌های صنعتی در حوزه هوش مصنوعی را عدم تعریف مناسب پروژه‌ها، کمبود اعتبارات تخصیص داده شده و نبودن زیرساخت‌های پردازشی مناسب در این حوزه دانست و ابراز امیدواری کرد با جذب اعتبارات کافی، شناسایی و تعریف درست نیازمندی‌های مرتبط با هوش مصنوعی و توسعه زیرساخت های لازم بتوان پروژه های موفقی در این حوزه اجرا کرد.

جذب نیروهای جدید حوزه مهندسی کامپیوتر در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
رdیس دانشکده مهندسی رایانه دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز از جذب نیروی‌های جدید در این دانشکده خبر داد و گفت: در راستای توسعه این دانشکده امیدواریم به زودی کلنگ ساختمان جدید این دانشکده به زمین زده شود.

رضا صفا بخش افزود: این دانشکده در سال ۶۷ از دانشکده مهندسی برق جدا شد و به طور مستقل شروع به کار کرد. دوره‌های کارشناسی در حوزه‌های نرم افزار، سخت افزار و فناوری اطلاعات در آن توسعه یافت. در مقطع کارشناسی ارشد در حوزه‌های هوش مصنوعی، نرم افزار، معماری کامپیوتر، امنیت اطلاعات و شبکه‌های کامپیوتری گرایش‌هایی تعریف شده و این گرایش‌ها در دانشکده فعال است. در حال حاضر حدود ۷۰۰ دانشجوی کارشناسی، ۳۲۰ دانشجوی کارشناسی ارشد و ۱۳۰ دانشجوی دکتری در این دانشکده مشغول به تحصیل هستند.

صفابخش با بیان اینکه هر ساله بهترین ورودی‌های دانشگاه رشته مهندسی کامپیوتر را انتخاب می کنند، یادآور شد: در سال ۷۰ گرایش‌های نرم افزار و معماری کامپیوتر داشتیم و تصمیم گرفتیم گرایش هوش مصنوعی را دایر کنیم و برنامه هوش مصنوعی را تدوین کردیم که در وزارت علوم تصویب شد. همچنین برنامه‌های فناوری اطلاعات برای اولین بار در این دانشکده تدوین و توسعه یافت.

رییس دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر راه اندازی اولین دوره دکتری مهندسی کامپیوتر در کشور را مربوط به این دانشکده دانست و خاطرنشان کرد در سال ۷۴ دوره دکتری را ایجاد و اولین ورودی‌های این دوره را پذیرش کردیم. در سال ۹۲ در بازنگری برنامه‌ها توسط شورای عالی برنامه ریزی، دانشکده ما مسوول گرایش هوش مصنوعی شد و ما برنامه این رشته را بازبینی کردیم. امسال نیز مجدد در بازنگری برای برنامه‌های آموزشی و تهیه برنامه مرجع رشته‌ها، مسوولیت بازنگری برنامه هوش مصنوعی مجددا به دانشگاه صنعتی امیرکبیر واگذار شده است.

وی با بیان اینکه تدوین برنامه رشته امنیت اطلاعات نیز از سوی وزارت علوم به این دانشکده واگذار شده است، گفت: در وزارت علوم کارگروهی برای تعیین راهبردهای توسعه هوش مصنوعی در آموزش عالی راه اندازی شده است که دو نفر از اعضای این کارگروه از دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر هستند، ضمن آنکه یکی از اعضای اتاق فکر هوش مصنوعی فرهنگستان علوم نیز عضو هیات علمی گرایش هوش مصنوعی این دانشگاه است. برنامه بازبینی شده هوش مصنوعی از سوی ما در حال حاضر در بیش از۱۰ دانشگاه کشور اجرا می شود.

صفابخش یا اشاره به رتبه بندی‌ها ادامه داد: این دانشگاه در میان دانشگاه‌های صنعتی رتبه اول را از آن خود کرده است. در رتبه بندی‌های خارجی در رشته کامپیوتر نیز این دانشگاه در بین دانشگاه‌های کشور در رتبه اول قرار دارد.

وی با اشاره به برنامه های آینده این دانشکده گفت: تربیت دانش آموختگان باکیفیت، به روز نگهداشتن برنامه های آموزشی، تلاش برای حل مسائل کشور در قالب اجرای پروژه های صنعتی و تقویت زمینه های مهم رشته کامپیوتر همچون هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، امنیت سایبری، شبکه های کامپیوتری و محاسبات کوانتومی از برنامه های آتی ما به شمار می‌رود.