به گزارش روز شنبه ایرنا، روز جمعه هند در مراسم سالانه موسوم به «روز جمهوری» (سالگرد اجرای قانون اساسی هند مستقل) همانند هر سال یک رژه نظامی برگزار و نارندرا مودی نخست وزیر این کشور، امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه را به‌عنوان میهمان افتخاری این مراسم که هفتادوپنجمین سالگرد آن است، دعوت کرد. این دعوت که به نوعی پاسخ به دعوت خاص پاریس محسوب می‌شود از سوی الیزه «نشانه‌ای از اعتماد بسیار ویژه و مهم هند نسبت به طرف فرانسوی» قلمداد و هدف رسمی از این سفر نیز «تعمیق روابط دو کشور» اعلام شد.
پیشینه
شش ماه پس از دعوت مکرون از مودی برای شرکت در مراسم روز ملی فرانسه (۱۴ ژوئیه/۲۳ تیر) این بار مکرون برای حضور در جشنی ملی در هند میهمان مودی شد؛ همانطور که مودی در میدان کونکورد پاریس مراسم روز ملی را تماشا کرد، مکرون نیز در جایگاه رسمی برای حضور در مراسم هندی قرار گرفت. در مراسم پاریس، ۲۴۰ نیروی نظامی در خیابان شانزه لیزه رژه رفتند واین بار نیز گروه ۱۴۰ نفری از نظامیان نیروی زمینی فرانسوی به همراه دو فروند جنگنده رافال و یک فروند هواپیمای سوخت‌رسان در مراسم رژه نظامی هند حضور یافتند.
هرچند رسانه‌های فرانسه دعوت از رئیس جمهوری فرانسه برای این مراسم را «نشانه‌ای از پویایی شراکت دو کشور» می‌خوانند، رسانه‌های هندی نوشتند که مکرون انتخاب اول مودی نبوده و وی نخست، جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا را دعوت کرده بود که پاسخی برای آن دریافت نکرد.
نشریه «لکسپرس» فرانسه نیز در این باره نوشت: مکرون با پذیرش این دعوت، پذیرفت که انتخاب دوم هند باشد. رئیس‌جمهور آمریکا سرانجام در دسامبر ۲۰۲۳، در فضای تنش میان دو کشور، دعوت هند برای حضور در مراسم ملی را بی پاسخ گذاشت. ایالات متحده به تازگی یک سوء‌قصد علیه یک جدایی‌طلب سیک در خاک خود را به سرویس‌های مخفی هند نسبت داده بود. بنابراین، سفر رئیس دولت فرانسه به هند تنها در چهل روز سازماندهی شد.
به هر ترتیب، سفر دو روزه مکرون به حضور در جشن قانون اساسی که اجرای آن، نخستین بار سه سال پس از استقلال هند در سال ۱۹۴۷ جشن گرفته شده، خلاصه نشد. مکرون روز پنجشنبه در جیپور (سرزمین پادشاهان) مرکز ایالت راجستان در ۲۰۰ کیلومتری جنوب دهلی‌نو مورد استقبال قرار گرفت.
رئیس جمهوری فرانسه برای تاکید بر اهمیت این سفر، گروهی از وزرا همچون استفان سژورنه (Stéphane Séjourné) وزیر امور خارجه، رشیده داتی (Rachida Dati) وزیر فرهنگ و سباستین لوکرونو (Sébastien Lecornu) وزیر دفاع را با خود همراه کرد. در این سفر علاوه بر هیات دولت، روسای شرکت‌های کوچک و متوسط و نیز شرکت‌های بسیار کوچک، همچنین روسای شرکت‌های بزرگی چون شرکت برق (EDF)، گروه هواپیماسازی داسو (Dassault Aviation)، گروه کشتی‌سازی و صنایع دفاعی دریایی ناوال (Naval Group) و شرکت فناوری اطلاعات کا ژمینی (Cap Gemini) به همراه توما پسکه (Thomas Pesquet) فضانورد فرانسوی، مکرون را همراهی کردند.
اهمیت مساله
به نوشته هفته‌نامه فرانسوی «لو پوئن»، هرچند که پیشتر دیگر روسای جمهوری فرانسه همچون ژاک شیراک، نیکلا سارکوزی و فرانسوآ اولاند به هند سفر کرده بودند اما این بار سفر رئیس جمهوری فرانسه به این کشور که قدرتی اقتصادی و هسته‌ای محسوب می‌شود با توجه به وزن استراتژیک فزاینده دهلی‌نو و جاه‌طلبی‌های فرانسه در مورد این منطقه، اهمیت ویژه‌ای می‌یابد.
به نوشته این رسانه، هند در خط مقدم مقابله با چین، رقیب شماره یک آمریکا، قرار دارد و در عین حالا روابط پیچیده‌ای هم با آن دارد. هند همچنین به روسیه نزدیک است. این غول آسیایی از تحریم مسکو در جریان جنگ اوکراین سرباززد و حتی نفتی را که اروپا تصمیم به تحریم آن گرفت، خریداری کرد. هند همچنین تامین‌کننده اصلی سلاح برای روسیه محسوب می‌شود.
مکرون که در این سفر قرار بود در مورد جنگ اوکراین، خاورمیانه و چین با نخست وزیر هند گفت‌وگو کند، اعلام کرده است: هند، در شرایط کنونی، شریک کلیدی در کمک به برقراری صلح و امنیت بین‌المللی است.
با توجه به سابقه همکاری‌های دفاعی هند و فرانسه، پیش‌بینی می‌شود که در این سفر تکلیف چند طرح مشخص شود که یکی از آنها فروش ۲۶ فروند جنگده رافال اضافه به هند است. این هواپیمای جنگی که برای نیروی دریایی در نظر گرفته شده است به ۳۶ فروند سفارش قبلی و سه فروند زیردریایی اسکورپن (Scorpène) برای هند افزوده می‌شود. البته قرار نیست اعلام رسمی در مورد این قرارداد در پایان سفر، منتشر شود.
در اوایل آبان ماه دولت هند با تغییر رویکرد در مسیر تامین جنگنده‌های مورد نیاز و خرید تسلیحات خارجی، درخواست خود برای خرید ۲۶ فروند هواپیمای جنگنده رافال را به فرانسه ارائه کرد. نسخه دریایی جت های «رافال داسو» برای اولین ناو هواپیمابر بومی هند به نام ویکرانت در نظر گرفته شده است که سال گذشته به بهره برداری رسید.
سفر مکرون همچنین فرصتی برای فروش شش رآکتور تحت فشار اروپایی (EPR) به هند برای نیروگاه جایتاپور در ایالت ماهاراشترا محسوب می‌شود. این طرح که از ۱۵ سال پیش تاکنون در جریان است ممکن است با توافقی که رسانه‌های هندی پیش‌بینی می‌کنند در همین روزها صورت گیرد، به سرانجام برسد.
در سفر مکرون به هند که بازدید از یک رصدخانه مربوط به قرن هجدهم در آن گنجانده شده بود، دو طرف برنامه‌های متعدد خود را در حوزه نجوم و فضا به ویژه در مورد ماهواره‌ها به اشتراک گذاشتند.
اما مدافعان حقوق بشر نگاه مثبتی به سفر مکرون به هند نداشتند. چندین سازمان غیردولتی و همچنین سازمان ملل، نارندرا مودی را به افراط و تفریط اقتدارگرایانه و سرکوب اقلیت‌های قومی و مذهبی متهم می‌کنند.
دیده بان حقوق بشر همچنین از امانوئل ماکرون خواست که «سرکوب وحشتناک اقلیت های مذهبی، رسانه‌های مستقل، مخالفان سیاسی و سازمان‌های حقوق بشری را که در حال حاضر در هند» را نادیده نگیرد. او همچنین از رئیس دولت فرانسه خواسته بود در این سفر به این مسائل رسیدگی کند.
یکی از مشاوران رئیس جمهوری فرانسه می‌گوید: موضوع تابویی وجود ندارد، اما باید با احترام و با هدف دستیابی به نتایج مشخص در مورد مسائل بحث کنیم.
سیک‌ها هم که دولت هند را به اعمل فشار بر فعالان استقلال متهم می‌کنند امیدوار بودند مکرون در مراسم روز جمهوری حضور نیابد. دابیندرجیت سینگ، فعال در لندن، تصریح کرد: مکرون در صورت تحریم این مراسم، «همبستگی» خود را با دولت‌های آمریکا و کانادا که به مسئولیت هند در حمله به سیک‌ها در خارج از کشور اشاره کرده اند، نشان می‌داد.
سفر روز پنجشنبه مکرون به هند در حالی صورت گرفت که یک روزنامه‌نگار فرانسوی با احتمال اخراج از این کشور مواجه است. ونسا دوگناک (Vanessa Dougnac) با سابقه همکاری برای چندین نشریه فرانسوی‌زبان از جمله «لو پوئن»، ۲۲ سال است که در هند مشغول فعالیت است. دهلی نو او را به تهیه گزارش هایی که «بدخواهانه و انتقادی» توصیف شده، متهم می‌کند. به گفته وزارت کشور هند، فعالیت این خبرنگار را «مخالف» با منافع ملی و در جهت ایجاد «ادراکی مغرضانه از هند» برآورد می‌کند که می‌تواند باعث «آرامش و برهم زدن صلح» شود.
ونسا داگناک در بیانیه‌ای با رد همه این «اتهامات»، عنوان کرد: هند خانه من است، کشوری که عمیقاً آن را دوست دارم و به آن احترام می‌گذارم و هرگز به هیچ اقدامی که به منافع هند آسیب برساند، دست نزده‌ام.
نشریه لکسپرس «کسب‌وکار» و «سیاست واقع‌گرا» را مهم‌ترین عناصر سفر مکرون به هند خواند و نوشت: رئیس جمهوری فرانسه با سفر به هند، منافع سیاسی و استراتژیک کشورش را به هشدارهای نهادهای مدنی در مورد فشارهای دولت هند بر اقلیت‌های مذهبی و قومی برتری داده است.
ارزیابی
کاترین بروس (Catherine Bros) استاد اقتصاد دانشگاه تور فرانسه در گفت‌وگو با تلویزیون «فرانس اینتر» گفت: از آنجا فرانسه و هند بزرگترین و اصلی‌ترین شرکای تجاری یکدیگر محسوب نمی‌شوند، روابط دو کشور بیشتر از منظر راهبردی قابل بررسی است که بیشتر حوزه‌های هسته‌ای، دفاعی و هوانوردی را دربرمی‌گیرد.
به گفته این کارشناس، هند چهاردهمین مشتری فرانسه و این کشور شانزدهمین تامین‌کننده هند به شمار می‌آید. به این ترتیب صرف‌نظر از حجم مراودات تجاری، آنچه دهلی نو را برای پاریس حائز اهمیت می‌کند، استراتژی حضور در منطقه هند و اقیانوسیه است.
نشریه «لوپینیون» فرانسه نیز در گزارشی آورد: سفر رئیس جمهوری فرانسه به دهلی‌نو می‌تواند به مذاکرات در حال انجام برای توافق تجاری جامع بین هند و اتحادیه اروپا کمک کند. فرانسه به عنوان هشتمین شریک تجاری هند، قصد دارد روابط تجاری و سرمایه گذاری با این کشور را تقویت کند. به این ترتیب دو کشور می‌توانند از این فرصت برای پیشبرد توافقنامه تجارت آزاد هند و اروپایی استفاده کنند.
این رسانه افزود: روابط خوب با هند، چشم‌اندازهایی را برای فرانسه به‌منظور تحقق جاه‌طلبی‌هایش در اقیانوس هند و اقیانوس آرام می‌گشاید.
در حقیقت هند در مسیر گذرگاه شمال و جنوب، دسترسی فرانسه و دیگر هم‌پیمانانش را به سایر مناطق آسیا به ویژه آسیای میانه، امکان‌پذیر خواهد کرد. رئیس جمهوری فرانسه می‌خواهد از کریدور شمال و جنوب بیشترین منافع ممکن را دریافت و علاوه بر دسترسی به منابع آسیای میانه کشورش را به بازیگری مهم در منطقه آسیا و اقیانوسیه تبدیل کند، در مسیر تحقق این هدف، دهلی‌نو یک گذرگاه ناگزیر محسوب می‌شود.
نظر شما