به گزارش ایرنا ، روند رخداد بارش‌های حدی در سراسر جهان و همچنین در ایران موضوعی پیچیده و با ظرافت‌های خاص خود است ، شواهد علمی نشان می‌دهد که در اثر گرمایش زمین الگوهای بارشی در حال تغییر هستند و به سمت بارش‌های شدیدتر و با رخداد پایین‌تر سوق پیدا می‌کنند.
این به آن معناست که میزان بارش در یک دوره کوتاه (مثلاً چند ساعت) ممکن است به طور قابل توجهی افزایش یابد؛ این می‌تواند منجر به سیل، رانش زمین و سایر بلایای طبیعی شود. ضمناً، فواصل بین بارش‌های شدید ممکن است طولانی‌تر شود. خشکسالی، کمبود آب و سایر مشکلات مرتبط با کمبود آب از دیگر پیامدهای این پدیده است.
با این حال، این روند در همه جا یکسان نیست. در برخی مناطق ممکن است افزایش بارش‌های سالانه رخ دهد، در حالی که در برخی دیگر ممکن است شاهد کاهش بارش‌های سالانه باشیم.
علاوه بر این، تاثیرات گرمایش زمین بر بارش‌های حدی می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند موقعیت جغرافیایی، توپوگرافی و الگوهای گردش اتمسفر قرار بگیرد. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که در بیشتر مناطق ایران شاهد کاهش بارش سالانه هستیم؛ تعداد روزهای خشک در حال افزایش است ، بارش‌های شدید و سیل‌آسا در برخی مناطق افزایش یافته و روند تغییرات در مناطق مختلف کشور متفاوت است.
ارتباط بین افزایش دما و بارش‌های حدی، پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی است که دانشمندان در حال مطالعه و بررسی آن هستند. ولی می‌توان گفت که گرم شدن کره زمین، نقشی اساسی در افزایش بارش‌های حدی در سراسر جهان دارد. درک این ارتباط پیچیده، برای پیش‌بینی دقیق‌تر رویدادهای بارشی حدی و کاهش اثرات مخرب آنها ضروری است.
در اینجا به طور خلاصه به برخی از مکانیسم‌های کلیدی که این ارتباط را توضیح می‌دهند، اشاره می‌کنیم:
۱. افزایش ظرفیت نگهداری رطوبت هوا: با گرم شدن هوا، ظرفیت نگهداری رطوبت آن نیز افزایش می‌یابد. به این معنی که هر متر مکعب هوا می‌تواند بخار آب بیشتری را در خود نگه دارد. در یک توده هوای گرم‌تر، به طور بالقوه بخار آب بیشتری وجود دارد. هنگامی که این توده هوای گرم و مرطوب به نقطه اشباع برسد، بخار آب موجود در آن به قطرات باران تبدیل شده و بارش رخ می‌دهد.
۲. تشدید فرآیند تبخیر و تعرق: گرم شدن هوا منجر به افزایش نرخ تبخیر و تعرق از سطح زمین و آب‌ها می‌شود؛ گرمای بیشتر، باعث تبدیل آب مایع به بخار آب با سرعت بیشتری می‌شود. گیاهان نیز در هوای گرم‌تر برای خنک شدن خود، آب بیشتری از طریق تعرق از دست می‌دهند. در نهایت، این فرآیندها به ورود بخار آب بیشتر به جو و تشدید چرخه هیدرولوژیکی منجر می‌شود.
۳. تغییر الگوهای جوی: گرمایش زمین، الگوهای جوی را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. این تغییرات می‌توانند منجر به تمرکز بیشتر بخار آب در برخی مناطق و افزایش احتمال بارش‌های شدید در آن نواحی شوند.
۴. ناپایداری جوی: افزایش دما، ناپایداری جوی را نیز افزایش می‌دهد.در جو ناپایدار، احتمال تشکیل طوفان‌های شدیدتر با بارش‌های رگباری و سیل‌آسا افزایش می‌یابد. ناپایداری جوی می‌تواند منجر به تغییرات در الگوهای بارش و تمرکز بارش‌ها در دوره‌های کوتاه‌تر شود.
البته باید توجه داشت که ارتباط بین افزایش دما و بارش‌های حدی در همه جا یکسان نیست. میزان و نوع تاثیر در مناطق مختلف و در فصول مختلف سال می‌تواند متفاوت باشد. عوامل دیگری مانند توپوگرافی، پوشش گیاهی و الگوهای گردش اتمسفر نیز در این امر نقش دارند.
در نهایت با عنایت به اینکه حوادث مرتبط به اقلیم طی سال‌های آینده روند رو به رشدی خواهد داشت و کشور ما نیز بیشتر از سایر کشورهای منطقه در معرض این تهدیدات خواهد بود، لازم است ضمن سازگاری با تغییرات اقلیمی، برنامه‌ها و اقدامات استانی در مواجهه با بحران تهیه و تدوین شود.
انتظار می‌رود اقدامات ضروری برای سازگاری با تغییر اقلیم با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی هر استان به طور جداگانه تدوین و اجرا شود. همچنین برنامه‌های اقدام جامع اقلیمی متناسب با آسیب‌پذیری‌های خاص استان از جمله خشکسالی، سیل و موج گرما ایجاد شود.
*مدیرکل هواشناسی استان اردبیل
نظر شما