رهبران کشورهای آسیای میانه خواستار سیاست مشترک آبی شدند

به گزارش روز شنبه ایرنا، خبرگزاری فرانسه در این باره گزارش داد: رهبران کشورهای آسیای میانه روز گذشته (جمعه به وقت محلی) در قزاقستان به دنبال توافقی در زمینه سیاست مشترک مدیریت آبی در منطقه بودند؛ پهنه ای که کمبود منابع آب تاکنون مشاجرات منطقه ای را به همراه داشته است.

بنابراین گزارش پنج کشور قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان که ۸۰ درصد از قلمرو آنان بیابانی و استپ است با کمبود ذخایر آبی مواجه‌اند.

خبرگزاری فرانسه افزود: پس از سه سال تنش، کشورهای حوزه آسیای میانه اکنون در حال تلاش برای هماهنگ کردن فعالیت و اقدامات در زمینه های متعدد، به ویژه مدیریت آب، در بحبوحه تقاضای رو به رشد برای کشاورزی و تولید انرژی در منطقه ای با جمعیت حدود ۸۰ میلیون نفر هستند.

«قاسم جومارت توکایف» (President Kassym-Jomart Tokayev) رئیس جمهوری قزاقستان که میزبان این اجلاس بود، در مورد ضرورت اتخاذ سیاست مشترک آبی گفت که لازم است یک سیاست جدید تلفیقی آب، مبتنی بر استفاده برابر و منصفانه از این منابع و اجرای دقیق تعهدات ایجاد شود.

خبرگزاری فرانسه در ادامه به نقل از تارنمای ریاست جمهوری قزاقستان درباره این نشست اعلام کرد: دسترسی به سهم آبه در میان کشورهای حوزه آسیای میانه به همان میزان دوران اتحاد جماهیر شوروی سابق باقی مانده است.

قرقیزستان و تاجیکستان که نسبت به سایر کشورهای این حوزه بیشترین ذخایر آبی را دارند گاهی در زمینه کنترل این ذخایر آبی با یکدیگر اختلاف و درگیری دارند.

این گزارش می افزاید: «سادیر جپاروف» (Sadyr Japarov)، رئیس جمهوری قرقیزستان نیز در این نشست ایجاد یک مکانیزم سودمند اقتصادی متقابل برای همکاری آب و انرژی با در نظر گرفتن مقدار محدود منابع آبی و اهمیت آنها را برای کل منطقه خواستار شد.

«شوکت میرضیایف» (Shavkat Mirziyoyev)، رئیس جمهوری ازبکستان نیز بر لزوم اتخاذ راهبرد منطقه ای در مورد استفاده منطقی از منابع آبی رودخانه های مرزی تاکید کرد.

این گزارش حاکی است که به گفته کارشناسان کاهش سطح آب در رودخانه های مهم حوزه آسیای میانه مانند «آمو دریا» و «سیردریا» طی سال های آتی ادامه خواهد داشت.

خبرگزاری فرانسه افزود: یکی دیگر از نگرانی های کشورهای حوزه آسیای میانه، احداث کانال «قوش تپه» توسط طالبان در افغانستان است که می تواند تهدید بیشتری بر ذخایر آبی این کشورها باشد.

به گزارش ایرنا، کانال آبیاری در حال ساخت در افغانستان موسوم به قوش تپه با هدف دگرگونی چشم انداز کشاورزی، تامین آب برای میلیون ها شهروندی که از خشکسالی های مداوم رنج می برند، در حال احداث است؛ پس از تکمیل، این کانال به طول ۲۸۵ کیلومتر امتداد می یابد و به آبیاری استان های خشک شمالی کشور افغانستان کمک می کند.

با این حال، کشورهای همسایه، ازبکستان و ترکمنستان به شدت نگران تأثیر این طرح بر سیستم تامین آب خود هستند؛ این کانال منابع را از رودخانه آمودریا هدایت می کند و منابع را برای دو کشوری که از زمان شوروی از آب این منبع استفاده می کردند، کاهش می دهد. ازبکستان و ترکمنستان ممکن است تا ۱۵ درصد از آبراه فعلی را پس از تکمیل این آبراه در سال ۲۰۲۸ از دست بدهند.

رودخانه آمودریا ۸۰ درصد از کل منابع آبی قابل دسترس در منطقه را تامین می کند. برخی ارزیابی‌ها حاکی از آن است که در طول پنج یا ۶ سال، پس از تکمیل و بهره‌برداری این کانال، میانگین آب جاری در امتداد رودخانه به ترکمنستان و ازبکستان به ۵۰ درصد از ظرفیت کلی آن کاهش می‌یابد.

در ازبکستان، این به معنای کمبود منابع آب حیاتی برای آبیاری مزارع پنبه است که محصول اولیه کشاورزی حدود ۱۷ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) را تشکیل می دهد.

بر اساس گزارش کمیته آماری ازبکستان، مصرف سالانه آب این کشور به طور متوسط ۵۱ میلیارد متر مکعب و کشاورزی به تنهایی حدود ۹۰ درصد را به خود اختصاص داده که بیشتر برای آبیاری مزارع پنبه است. کشت پنبه در حال حاضر به بزرگترین فاجعه زیست محیطی منطقه یعنی خشک شدن دریای آرال کمک کرده است.

این مشکل در ترکمنستان به همان اندازه حاد است، جایی که آمودریا از کانال قره‌کوم تغذیه می‌کند و آبیاری و کشتی‌رانی را در طول یکهزار و ۳۰۰ کیلومتر آن امکان‌پذیر می‌سازد و حدود ۱.۲۵ میلیون هکتار زمین آبی را حفظ می‌کند. کشاورزی ۹۱ درصد کل منابع آبی این کشور را مصرف می کند.