به گزارش خبرنگار ایرنا، این روزها با نزدیک شدن به فصل هزار رنگ پاییز، تب و تاب خرید لوازم مدرسه داغتر و پررنگ‌تر می شود و محصلان و کودکان و نوجوانان پا به پای والدین تلاش می‌کنند تا بهترین نوع آنها را مطابق با علاقه‌های خود انتخاب کنند.
در این میان نوشت افزارها جزء لاینفک اقلام مورد علاقه این گروه‌ها را تشکیل می‌دهد که ابزاری مناسب برای انتقال فرهنگ به شمار می رود و بی توجهی به آن چه بسا آثار ناخوشایندی را به دنبال داشته باشد.
با نگاهی به بازار نوشت افزارها می توان به این موضوع پی برد که استفاده از نمادها و الگوهای غربی بیشتر از الگوهای ایرانی فاخر در آنها به چشم می خورد و به عبارتی خلا بزرگی در این بخش خودنمایی می کند.
خبرنگار ایرنا با توجه به اهمیت این مساله با فریده ابوالفتحی تبار جامعه شناس و کارشناس رسانه گفت و گو کرده است.
ایرنا:علت افزایش استفاده از الگوها و نمادهای غربی در نوشت افزارها چیست؟
در ریشه یابی علل افزایش استفاده از الگوها و نمادهای غربی در نوشت افزارهای موجود، سطحی‌ترین و قابل مشاهده‌ترین دلیل، خلاء و کمبود ارائه نوشت افزار منطبق با نمادهای فرهنگی و ارزشی جامعه است.
طبیعی است که وقتی محصولی با استانداردهای محتوایی کشور و برخوردار از جذابیت های بصری تولید و ارائه نشود یا تولیدش اندک و ناکافی باشد، دانش آموز در طبیعی‌ترین حرکت به سمت محصولات مشابه با طراحی های غیر بومی هدایت می شود، در واقع این جامعه است که یک ذائقه مخرب را به دانش آموز و مصرف کننده تحمیل می کند.
در همین زمینه و در گستره‌ای وسیعتر باید به نبود یک نگاه کلان فرهنگی و اجتماعی با پشتوانه اقتصادی لازم و خلاء یک ارتباط بینامتنی بین سطوح مختلف فرهنگی، اجتماعی و مسئولان مرتبط اشاره کرد.
"بی توجهی مسئولان ارشد فرهنگی به این ضایعه عمیق فرهنگی"، "در منظر توجه نبودن تولیدکنندگان و نبود شاخصه یا بی توجهی به شاخصه های موجود تولیدات فرهنگی" و در نهایت به عنوان مهمترین رکن، "ناآگاهی خانواده‌ها از کارکردهای مخرب شخصیت‌ها، نشانه‌ها و نمادهای غربی در فرآیند تربیت کودک و نوجوانان" از نمودهای بارز و پیامدهای خلاء ارتباط بینامتنی بین سطوح مختلف فرهنگی - اجتماعی است.
ایرنا:با توجه به اینکه اغلب متقاضیان این نوشت افزارها از نسل جوان و نوجوان هستند، علت اقبال آنها به این نمادها چیست؟
وجود کشش بصری و ذهنی در رده سنی کودک و نوجوان به سمت قهرمان های فرابشری و انگاره های ذهنی اغراق آمیز که در این نوشت افزارها از آنها استفاده می شود، نبود یا ناکافی بودن رویکرد تربیتی مدرسه و خانواده برای شکل دهی و اقناع میل و نیاز کودک و نوجوان، استفاده از رنگ های جذاب و مهیج و طراحی های انتزاعی و مهمتر از همه، شمار ناکافی و حتی در برخی موارد کیفیت غیر جذاب همان اندک محصولات با رویکرد الگوی داخلی از دلایل اقبال اغلب جامعه هدف به نمادهای غیر ایرانی است.
ایرنا:چه کارکردهایی موجب بروز ترویج الگوها و نمادهای غربی در نوشت افزارها شده است؟
بی توجهی مسئولان فرهنگی به ارائه فیلم ها و انیمیشن های خارجی و قهرمان سازی های پوشالی از مبادی مختلف، بی توجهی و اهمال خانواده ها و نقض حریم کودک و نوجوان از طریق استفاده از ماهواره ها، در معرض دید بودن انواع شخصیت های انیمیشنی و فیلم های مختلف با رویکرد برجسته سازی قهرمان های تو خالی برای این رده سنی، نبود یا ضعف نظارت بر تولید نوشت افزار و آزادی تولید کننده برای بهره گیری از شخصیت های مورد توجه کودکان با سوء استفاده از میل کاذب آنها از جمله موارد عملی ایجاد و ترویج الگوهای غلط و مخرب ذهنی در کودکان و نوجوانان است.
ایرنا:با توجه به فرهنگ کهن و غنی ایرانی و اسلامی چرا آنگونه که باید و شاید از این نمادها استفاده نمی شود؟
برای پاسخ به این پرسش بسیار مهم باید به نبود ارتباط لازم بین ارکان مهم تربیتی - نظارتی و حمایتی در سطوح مختلف جامعه اشاره کرد.
کودک در خانه در معرض انواع محصولات فرهنگی و انیمیشن ها و فیلم های غیر بومی با شخصیت های راست و دروغ و اغراق آمیز غربی قرار دارد و میل و ذائقه‌اش بر نیاز واقعی روح و روانش مسلط می شود.
متاسفانه نظارت کارآمدی بر عرضه این محصولات نیست، شبکه خانگی و ماهواره تقریبا در آزادانه ترین حالت ممکن با هدف نابودی اندیشه و افکار کودک و نوجوان و با نگاه صرفا مادی و سود طلبی محض در مسیر تخریب و نابودی روح و روان فرزندان جامعه فعالیت می کنند.
در این فضای غالب، افکار و تمایلات بچه ها شکل می گیرد و متعاقب آن در انتخاب محصولات طبعا به سمت طراحی های موجود در حافظه خود گرایش دارند.
در این فضای غالب، افکار و تمایلات بچه ها شکل می گیرد و متعاقب آن در انتخاب محصولات طبعا به سمت طراحی های موجود در حافظه گرایش دارند. از دیگر سو محصولات داخلی با الگوهای قوی و معادل در اختیار کودکان و نوجانان نیست و اگر به کودک بگوییم این انیمیشن و فیلم را نبین، ما به ازای آن چه داریم که معرفی و پیشنهاد کنیم؟
بنابراین فضای غالب ذهن کودکان کاملا از پیش تعیین شده و تولید کننده هم به خوبی این را می داند و نتیجه آن ارائه نوشت افزار بر اساس انگاره های ذهنی مشتری و متعاقبا استقبال مشتری بر اساس همان انگاره های تحمیلی می شود که در نهایت نمادهای فرهنگ ایرانی و اسلامی به محاق فراموشی سپرده خواهد شد.
در مجموع قطعا تولیدات مناسب انیمیشن و فیلم در رده کودک و نوجوان در "رسانه ملی" و یا "نمایش خانگی" داشته ایم و همچنین تولیدکنندگان ارزش مدار و منصف در حیطه نوشت افزار کم نداریم اما آنچه واضح است ضمن تاکید بر موارد ضعف و لزوم رفع آنها، در موارد مثبت موجود هنوز با شرایط مطلوب بسیار فاصله داریم.
ایرنا: چه راهکارها و توصیه هایی برای ترویج الگوهای ایرانی پیشنهاد می کنید؟
به نظر می رسد برای برون رفت از وضعیت موجود باید هماهنگی کامل بین دستگاه ها و سطوح مختلف فرهنگی و اجتماعی با برخورداری از ظرفیت ویژه دولت مد نظر قرار گیرد.
پیشنهاد می شود وزارت آموزش و پروش به عنوان اصلی‌ترین سیستم مرتبط با این امر خطیر در این زمینه پیشگام شود و از ظرفیت دولت برای حمایت، فرهنگسازی، نهادینه کردن و در نهایت تولید محصولات مد نظر یاری بگیرد. به نظر می رسد برای برون رفت از وضعیت موجود باید هماهنگی کامل بین دستگاه ها و سطوح مختلف فرهنگی، اجتماعی با برخورداری از ظرفیت ویژه دولت مد نظر قرار گیرند.
برگزاری و توجه ویژه به جلسات توجیهی برای خانواده‌ها با حضور روانشناسان و کارشناسان جهت تبیین آسیب های شخصیت های خارجی بر روح و روان بچه ها نیز مد نظر قرار گیرد.
لازم است در یک تلاش جمعی میان مسئولان، فعالان اقتصادی، انجمن‌های اولیا و مربیان و خانواده‌ها به این آسیب فرهنگی در بازار نوشت افزارها واکنش لازم صورت گیرد تا ضمن حمایت از تولیدکنندگان ایرانی که به کارکردهای فرهنگی فعالیت اقتصادی خود توجه دارند، جلوی گسترش این آسیب گرفته شود.
الگوبرداری از بازی های رایانه ای داخلی و شخصیت های آن در حوزه تولیدات نوشت افزار، توجه ویژه وزارت ارشاد و صدا و سیما به تولید کیفی و کمی انیمیشن و فیلم در حوزه کودک و نوجوان و تقابل مقتضی با محصولات غربی و در تکمیل آن بهره گیری تولیدکنندگان از تصاویر شخصیت ها و قهرمانان وطنی در زمینه های نظامی، فرهنگی و علمی نیز مورد توجه قرار گیرد.
همچنین در همین زمینه، ضمن بهره گیری از رنگ و طرح های جذاب در تولیدات نوشت افزارها می توان با رویکرد عملی به ظرفیت های عالی فرهنگی دستگاه های مرتبط فرازهایی از وصایای "شهدای انقلاب"، "دفاع مقدس" و "مدافعان حرم" را در قالب عبارات ساده، کوتاه و تاثیرگذار به همراه تصویر نورانی شهدا بر روی جلد نوشت افزارهای تولیدی استفاده کرد.
عملیاتی کردن تناسب زمانی اکران انیمیشن ها و فیلم های کودک و عرضه نوشت افزار مرتبط با شخصیت های مزبور، فراهم کردن زمینه تولید انبوه نوشت افزار با طرح و تصویر شخصیت های مناسب و جذاب ذکر شده، ایجاد یک رقابت سالم و تنگاتنگ بین هنرمندان و طراحان برای ارائه بهترین طرح ها با توجه ویژه به رعایت جذابیت بصری و ایجاد اشتیاق در کودکان و نوجوانان و ارتقای اقبال آنها به محصولات مورد نظر نیز می تواند از راهکارهای دیگر باشد.
در نهایت باید در یک تجمیع راهبردی با شناخت کافی از "نیاز" و "مصلحتِ" جامعه هدف، میل آنها را در راستای پاسخ دهی مناسب و متناسب با نیاز و مصلحت آنها جهت دهی کرد.
باید به این مهم توجه داشت، در سال های اخیر رسانه ها و صدا و سیما به عنوان یکی از مهمترین متولیان فرهنگی جامعه اقداماتی را در زمینه تشویق و هدایت ذهنی خانواده ها و نوجوانان به سمت تهیه و مصرف نوشت افزارهای داخلی داشته اند که ضمن تشکر از این اقدامات به تلاش کمی و کیفی بیشتر و قویتر در این زمینه نیاز داریم.
نظر شما