به گزارش خبرنگار ایرنا، امید و امیدواری لازمه حیات آدمی است و بدون آن، بنیان حیات مادی و معنوی بشر فرو می‌ریزد.
اگر امید به پاداش مادی یا معنوی از زندگی انسان‌ها رخت بربندد، انگیزه فعالیت‌های فردی و اجتماعی آنها از بین می‌رود، در این حالت انجام هرگونه فعالیت مثبت از ساده‌ترین تا تخصصی‌ترین شکل آن، کاملا دور از انتظار است.
امروزه رسانه های جمعی با گسترش فناوری ها از ابزارهای اصلی و اثرگذار بر نگرش ها، ارزشها، هنجارها و رفتار مردم در جامعه هستند.
با توجه به عصر ارتباطات و فناوری های نوین همه روزه اخبار متعدد و متنوعی منتشر می شود که نقش موثری در شکل گیری ذهنیت و فضای فکری جامعه ایفا می کند.
خبرنگار ایرنا زنجان برای بررسی بیشتر این موضوع، میزگردی را با حضور یوسف ناصر مدیرعامل خانه مطبوعات استان، جعفر محمدی فعال فرهنگی و سردبیر روزنامه مردم نو، احمد اسدی مسوول پایگاه خبری و تحلیلی همدلی زنجان و علی ذوالقدر جامعه شناس برگزار کرد.
کارشناسان امر معتقدند، ارائه گزارش های شفاف، ارتباط تنگاتنگ بین مردم و مسوولان، حرفه ای بودن کار رسانه ای، بیان واقعیت اجتماعی، همگام بودن با مشکلات مردم و بازگویی آنها از مولفه های امیدآفرینی در جامعه است.
طبق آمارهای ارائه شده در زمان حاضر استان زنجان ۸۲ رسانه دارد که از این تعداد ۳۵ مورد آن به صورت چاپی، ۲۹ مورد الکترونیک برخط و ۱۸ مورد الکترونیک غیر برخط است.
ایرنا: تحلیل شما از ضرورت امیدآفرینی رسانه های جمعی چیست؟
ناصر: به طور کلی عموم مردم تمایل دارند امیدآفرینی را به طور ملموس و عینی در زندگی روزمره خود مشاهده کنند و به عبارتی دیگر امیدوار باشند، در غیر این صورت زندگی آنها چندان رو به رشد و تعالی نخواهد بود، از طرفی رسانه که این وظیفه را بر عهده دارد، جزیی از مردم است و در بین آنها حضور دارد و به نوعی با چالش ها و مشکلات مردم آشناست و باید آنها را نیز منعکس کند.
امروزه متاسفانه برخی از مسائل موجب شده مردم از رسانه های جمعی فاصله بگیرند و به نوعی بی اعتمادی نسبت به آنها شکل بگیرد و مرجع رسانه ای را شبکه های بیگانه با اتکا به منابع و تجهیزات خود به دست بگیرند و به تبلیغات منفی خود علیه کشورمان ادامه دهند.
به عنوان مثال امسال انتخابات مجلس شورای اسلامی برگزار خواهد شد و رسانه ها برای مشارکت حداکثری در انتخابات نقش آفرین هستند و می توانند با ایجاد ساز و کارهایی مردم را به مشارکت حداکثری و امیدواری نسبت به آینده ترغیب و تشویق کنند.
در زمان حاضر برخی مدیران هم درک درستی از سواد رسانه ای ندارند.متاسفانه در زمان حاضر مدیران هم درک درستی از سواد رسانه ای ندارند و فقدان ارتباط صحیح آنها با رسانه ها موجب شده موضوع امیدآفرینی برای مردم معنا و مفهومی نداشته باشد.
همین شکاف ایجاد شده بین مردم و مسوولان موجب شده شبکه های معاند با مشاهده بسترها و خلاهای لازم به تبلیغات گسترده خود ادامه دهند.
انتظار بر این است مدیران دستگاه های اجرایی به مطالب مردمی توجه کنند و پاسخگویی بیشتری در موضوعات مختلف داشته باشند تا فاصله و شکاف موجود کمرنگتر و کوچکتر شود.
ایرنا:نقش رسانه های گروهی در راستای امید آفرینی در جامعه چیست؟
محمدی: در خصوص نقش رسانه در خصوص امیدآفرینی در جامعه غلو می شود و انتظارات بیش از حد توان آنها در جامعه وجود دارد، اغلب مسوولان فکر می کنند به صرف اینکه موضوعی از سوی رسانه ها مطرح شود مخاطب به راحتی آن را می پذیرد.
با نگاهی به گذشته می توان سه دوره ارتباطات اجتماعی و تاثیر رسانه را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد به عنوان مثال از دهه ۷۰ میلادی دوره جدیدی از تاثیر رسانه ایجاد شد که نشان داد رسانه وقتی اثر می گذارد که زمینه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه هم مستعد تاثیر باشد.
متاسفانه پارادایم رسانه ای جامعه ما در بین مسوولان به ویژه مدیران هنوز همان نظریه های سوزن تزریقی و جادویی است و فکر می کنند گزارش و عملکرد خود را منتشر کنند به طور قطع باید تاثیر خود را بر مخاطب بگذارد.
با این تفاسیر امیدآفرینی زمانی از سوی رسانه ها می تواند موثر واقع شود که زمینه های امید در جامعه وجود داشته باشد؛ معتقدم در زمان حاضر یک دوره چهارمی برای نظریه ارتباطات در حال شکل گیری است که با دوره های گذشته تفاوت دارد.
امروزه افراد جای نهاد را گرفته اند به این معنی که سلبریتی هایی وجود دارند که مخاطبان آنان و تاثیرگذاریشان زیادست و شرایطی در عرصه رسانه در حال شکل گیری است که رسانه های سنتی در حال از دست دادن مشروعیت خود هستند.
در دوره چهارم ارتباطات حتی مخاطب دیگر مخاطب دوران سوم نیست، مرز بین مخاطب و رسانه در حال از بین رفتن است، اکنون مخاطب خود به یک تولید کننده تبدیل شده است. در دوره چهارم ارتباطات حتی مخاطب دیگر مخاطب دوران سوم نیست، مرز بین مخاطب و رسانه در حال از بین رفتن است و اکنون مخاطب خود به یک تولیدکننده محتوا تبدیل شده است.
اکنون رسانه های مجوز دار رسمی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با طیف مخاطبان مختلف روزانه میلیون ها تولید محتوا انجام می دهند.
هنوز غالب فرم ذهنی سیاست گذاران ما ناظر بر ارتباطات سنتی است در صورتی که چنین چیزی نیست و باید محیط جدید را که با شتاب در حال تغییر و تحول است، درک کنیم تا موثر واقع شویم.
در زمان حاضر اغلب رسانه های رسمی مجوز دار عمومی استان از بودجه های دولتی استفاده می کنند که بخش بزرگی از انتشار خبرها توسط آنها انجام می گیرد، بنابراین نباید انتظار کار مستقل داشت متاسفانه اغلب خبرهای منتشر شده دارای ارزش شهرت است و از سایر ارزش های خبری استفاده نمی شود.
ایرنا. نقش رسانه شما در این زمینه چیست؟
روزنامه "مردم نو" به عنوان قدیمیترین روزنامه استان تلاش می کند در حوزه خبرهای سخت ورود پیدا نکند و بیشتر در قالب تیمی از نویسندگان دست به قلم، مسائل بعد از خبر را تحلیل کند.
متاسفانه رسانه ها بیشتر در نقش روابط عمومی دولت کار می کنند و پوشش خبری داده می شود، اما بعد از آن هیچ تبیین و تحلیل مساله ای وجود ندارد.
نگاه روزنامه ما بیشتر حرفه ای بوده و به دنیال سیاهنمایی مطلق هم نیست.
از طرفی پدیده تکرار خبر هم بیش از گذشته در رسانه ها نمود دارد هر چند در راستای امیدآفرینی است اما باید به حوزه های دیگری هم پرداخته شود و رسانه ها باید به دنبال سوژه های مردمی بروند.
مردم رسانه ها را به مثابه کالا نگاه می کنند، بنابراین باید جذابیت لازم را داشته باشند، اگر رسانه به دغدغه های مردمی هرچند بی اهمیت توجه کند علاوه بر تاثیر لازم، نوعی امید را در جامعه ایجاد خواهند کرد.
بر این اساس رسانه ها به همان میزانی که دستاوردهای دولت و نظام را پوشش می دهند به همان میزان باید در دل جامعه باشند که خود تاثیرات شگرفی را به دنبال خواهد داشت.
رسانه باید آیینه جامعه باشد؛ دشمنان ضعف ما را شناخته و از آنها بهره برداری می کنند و اگر می خواهیم مرجعیت رسانه ای به کشورمان باز گردد باید اعتمادسازی شود که این مقوله هم نیاز به زمان دارد و همچنین باید تغییرات اساسی در سیاست های خودمان ایجاد کنیم.
ایرنا: نقش پایگاه های خبری در امیدآفرینی چیست؟
اسدی: امیدآفرینی واژه متغیر کیفی است، با توجه به گسترش فناوری های نوین تولید محتواهای خبری نسبت به گذشته تغییراتی یافته است و هم اکنون رسانه هایی که از سوی دولت مجوز گرفته اند در چارچوب خاصی فعالیت می کنند و نظارت ها هم بر آنها وجود دارد.
بر فرض اینکه زمینه امیدآفرینی در جامعه وجود داشته باشد در این ارتباط ساختار اقتصاد و دولتی یا خصوصی بودن رسانه مورد توجه است.
در گذشته شمار رسانه های دیداری و نوشتاری کم بود و آنها کارکرد بهتری داشتند، اما اکنون این روند تغییر یافته به طوری که با تولید محتواهای انبوه، مخاطب قدرت انتخاب بیشتری دارد که از جمله مزیت های مثبت به شمار می رود اما از طرفی تعدد صدور مجوزهای رسانه نیز موجب شده هر فردی مدیریت یک رسانه را عهده دار باشد که متاسفانه اصول ابتدایی کار رسانه را نمی دانند پس بهتر است در این خصوص یک تجدید نظر صورت گیرد.
برای امید آفرینی در جامه باید رسانه پیام و داده را به شکل صحیح به مخاطب انتقال دهد.معتقدم برای امید آفرینی در جامه باید رسانه پیام و داده را به شکل صحیحی به مخاطب انتقال دهد همچنین برای تحقق این مولفه مهم باید به صورت حرفه ای فعالیت کند که البته لازمه تحقق آن در گرو تربیت نیروی انسانی کارآمد و اقتصاد خوب است.
در زمان حاضر رسانه های متعددی با ایجاد کانال های مختلف در فضای مجازی حضوری مستمر دارند و برای اینکه به نقطه امید آفرینی برسیم باید در بین مردم حضور داشته باشیم و در واقع دیالوگ ۲ طرفه ای میان رسانه و مردم برقرار شود که پایگاه خبری ما در کنار کانال خبری سعی کرده پای درد دل مشکلات مردمی باشد و آنها را انعکاس دهد.
ایرنا: تحلیل شما به عنوان یک جامه شناس از فعالیت رسانه های استانی و کشوری در زمینه امید آفرینی چیست؟
ذوالقدر: در خصوص امیدآفرینی باید به موضوع سرمایه های اجتماعی توجه داشته باشیم، هم اکنون متاسفانه بیشتر خبرهای منفی تولید و منتشر می شود که باید دلایل آن را بررسی کرد.
اگر بخواهیم امید را در بخش فردی بنگریم به این معنی است که فرد انتظار یا نگاه مثبت را به آینده دارد که خود عزت نفس را به دنبال دارد و وقتی وارد جامعه می شود به رفتارهای ناخوشایند دست نمی زند.
البته باید توجه داشت با توجه به گسترش رسانه ها و همچنین افزایش سواد رسانه ای و فعال شدن مخاطب در برابر اخبار تا چه میزان این اخبار می تواند در او تاثیر بگذارد که در این ارتباط بحث مدیریت و حرفه ای بودن رسانه ها مطرح می شود.
همچنین موضوع دیگر که مهم است و باید بررسی شود این است که تا چه میزان به رسانه ها اجازه داده شده است تا استقلال داشته باشند و واقعیت های اجتماعی را آنچنان که هست بروز دهند؟ چون تا زمانی که رسانه نتواند به وظیفه خود در این حوزه به درستی عمل کند نمی توان از آن انتظار امیدآفرینی داشت.
اگر واقعیت های اجتماعی و آن چیزی که مردم می بینند توسط رسانه ها گفته نشود، نمی توان به امید آفرینی امیدوار بود.اگر واقعیت های اجتماعی و آن چیزی که مردم می بینند توسط رسانه ها گفته نشود، نمی توان به امید آفرینی امیدوار بود، در مقابل اگر رسانه از تمام ابعاد اجازه انتشار خبر را داشته باشد در حوزه امیدآفرینی هم موفق خواهد بود.