تك درناي سيبري معماي فريدونكنار

حضور تك درناي سيبري در ميانكاله خوشحالي دوستداران محيط زيست و حيات وحش را به همراه دارد اما اينكه 5 سال است اين درنا به تنهايي از سيبري به ايران و تالاب ميانكاله مي آيد به گفته اسماعيل كهرم پرنده شناس و مشاور رييس سازمان حفاظت محيط زيست، يك معما است.
كهرم در اين باره به خبرنگار علمي ايرنا گفت: حدود 35 سال پيش تعداد درناهايي كه وارد ميانكاله مي شدند 12 تا بود كه به مرور جمعيتشان كاهش يافت و اكنون 5 سال است كه فقط يك درناي نر مي آيد.
وي افزود: درناها معمولا در 6 سالگي بالغ مي شوند و زماني كه جفتي انتخاب مي كنند تا آخر عمرشان با همان يك جفت به سر مي برند اما اگر يكي از آنها تلف شد ديگري سراغ جفت جديد مي رود اما اين درناي نر5 سال است كه تنها به ايران مي آيد.
كهرم ادامه داد: درناها تا دو سال فرزندانشان را به همراه دارند تا مهاجرت را بياموزند، تخم گذاري آنها در سيبري است و براي زمستان گذراني به جاهاي گرمتر از جمله ايران مي آيند، اينكه اين درنا تنها مي آيد احتمال دارد كه در سيبري هم تنها باشد.
وي تاكيد كرد: علاقه زيادي داريم تا در مورد وضعيت اين درنا در سيبري و مسير مهاجرتش به ايران مطالعه و تحقيق كنيم اما به بنا به دلايلي اين كار فعلا امكان پذير نيست.
كهرم گفت: يك گروه 400 تايي از درنا ها در سيبري به سر مي برند كه براي زمستان گذراني گروهي به هندوستان و گروهي به چين مي روند و فقط اين تك درنا به ايران مي آيد كه براي خود معمايي شده است.
وي با بيان اينكه درنا به طور طبيعي 16 سال عمر مي كند، اظهار كرد: تخريب زيستگاه ها و شكار دو عامل تهديد اين پرنده در خطر انقراض است كه برخورد كردن با سيم هاي برق در مسير پرواز ، استفاده از آبهاي آغشته به سموم شيميايي و طعمه شدن براي حيواناتي مانند روباه نيز از ديگر عوامل تهديد است كه اگر از تمام اين موارد سالم عبور كنند، 16 سال عمر خواهند كرد.
همچنين علي تيموري مديركل حفاظت و مديريت شكار و صيد سازمان حفاظت محيط زيست به خبرنگار علمي ايرنا گفت: اين درنا هر سال آبان ماه وارد ميانكاله مي شود و تا بهمن ماه دوباره به سمت سيبري حركت مي كند.
از 12 سال پيش پروژه حفاظت از درناي سيبري در كشور آغاز شد و به مدت 7 سال فعاليت كرد كه در زمان خود مشكلات خاص خودش را داشت و برخي معتقدند كه اين پروژه ناموفق بوده زيرا اكنون درنايي در كشور نداريم. اما برخي از مسولان سازمان محيط زيست معتقدند هنوز خط پروازي درناي سيبري به تالاب فريدونكنار به صفر نرسيده است و سالانه يك درنا به اين تالاب وارد مي شود. تيموري درباره احياي اين پروژه و اينكه برنامه اي در اين زمينه در دست دارند، گفت: پروژه حفاظت از درناي سيبري بستر را براي حضور درنا در ميانكاله فراهم كرد و اكنون كه هنوز يك درنا وارد اين تالاب مي شود نتيجه بستر سازي اين پروژه است اما فعلا در اين زمينه برنامه اي نداريم.
12 آبان كه درناي سيبري وارد ميانكاله شد ميلاد بهرامي سرپرست روابط عمومي اداره كل حفاظت محيط زيست مازندران گفت: تنها بازمانده گله غربي درناي سيبري منطقه فريدونكنار مازندران وارد و موجب خوشحالي اهالي شهرستان، علاقه مندان به محيط زيست و حيات وحش شد.
وي افزود: تك درناي سيبري از زيستگاه زادآوري سيبري از مسير روسيه، قزاقستان و آذربايجان به فريدونكنار مازندران مهاجرت و حدود چهار ماه از سال را با تغذيه در محدوده دامگاه هاي سنتي ' ازباران ' ، ' سرخ رود ' و ' فريدونكنار ' زمستان گذراني مي كند. درناي سيبري از انواع گونه در معرض خطر درناها است و داراي سه جمعيت مستقل چين، هند و ايران است.
زيستگاه زادآوري درناهاي سيبري در نواحي شرق سيبري، نواحي غرب سيبري است كه براي زمستان گذراني به چين و ايران و بعضا هند مهاجرت مي كنند.
اداره كل حفاظت محيط زيست استان مازندران با كمك جوامع محلي و بوميان منطقه و باتوجه به اهميت اين پرنده به عنوان پرنده اي در خطرانقراض با انجام اقدامات مختلفي از اين پرنده زيبا و با ارزش حفاظت مي كند.
تالاب پنج هزار و ‎ 400هكتاري فريدونكنار علاوه بر تنها قطعه درناي سفيد، پذيراي ساير پرندگان مهاجر نيز هست كه همچون سال هاي گذشته اين تالاب را براي زمستان گذراني خود انتخاب كرده اند.
مهاجرت پرندگان به پناهگاه هاي حيات وحش مازندران به خصوص به تالاب بين المللي ميانكاله و تالاب فريدونكنار آغاز شده و هر ساله افزون بر يك ميليون و ‎ 500هزار پرنده تالاب هاي مازندران را براي زمستان گذراني انتخاب مي كنند.
*** درناي سيبري
درناي سيبري با نام علمي Grus leucogeranus پرنده اي از خانواده درنايان است. اين پرنده ظاهر خاصي دارد كه آن را از ديگر پرندگان متمايز مي كند.
درناي سيبري پرنده اي بزرگ با قدي نزديك به يك و نيم متر و فاصله دو بال بيش از 2 متر و بدني يكدست سفيد است كه پاهاي بلند سرخ رنگ دارد و منقار بلند سياهي روي صورت قرمز رنگ آن نشسته است.
درناي سيبري به سه جمعيت اصلي شرقي، غربي و مركزي تقسيم مي شود. جمعيت شرقي تابستان در شرق سيبري زاد آوري كرده و براي زمستان گذراني به شرق چين مي آيند، از اعضاي اين گروه بيش از 3 هزار درنا باقيمانده كه زيستگاه زمستاني تقريبا تمام آنها در درياچه پويانگ و اطراف آن است.
جمعيت غربي و مركزي تابستان ها را در سواحل رود اوب واقع در غرب سيبري و ياقوتستان گذرانده و سپس گروه مركزي براي زمستان گذراني به هند و گروه غربي به شمال ايران مي آمدند. از گروه مركزي در سال 1992 فقط يك جفت باقيمانده بود و آخرين آنها آخرين بار در سال 2002 ديده شده و احتمالا اين گروه منقرض شده است.
از جمعيت غربي آن نيز كه تابستان به شمال ايران مي آمدند از زمستان 2007 تاكنون فقط يك پرنده باقيمانده است كه زمستان ها به تالاب فريدونكنار مي آيد.
مسير مهاجرت اين يك پرنده از فريدونكنار به سوي سواحل غربي درياي خزر ادامه پيدا كرده و پس از گذشتن از استان گيلان، جمهوري آذربايجان، داغستان، و منطقه آستراخان روسيه به سوي شمال قزاقستان رفته و سپس تا رودخانه اوب در نزديكي اقيانوس منجمد شمالي ادامه مي يابد. احتمال انقراض درناي سيبري به شدت بالاست، چرا كه جمعيت آن در چند نسل اخير كاهش شديدي داشته است.
تقريبا تمام درناهاي سيبري باقيمانده در حيات وحش، زمستان را در درياچه پويانگ چين گذرانده و تابستان نيز به شرق سيبري مي روند و جمعيت آنها در اين درياچه در سال 2008 حدود 3750 و در سال 2012 حدود 3400 بال برآورد شده است.
طول اين پرنده 135 سانتي متر و صداي آن آرام، آهنگين و رسا شبيه كروك كروك است. درناي سيبري در مناطق تالابي، شاليزارها، نيزارها و درياچه ها به سر مي برد.
پراكندگي درناي سيبري بيشتر در جنوب چين، هند و سيبري روسيه است. درناهاي گروه شمال روسيه زمستان ها به مناطق پارك ملي بوجاق كياشهر در گيلان و فريدونكنار مازندران كوچ مي كردند ولي امروزه نسل آنها در ايران تقريبا منقرض شده است.
علمي 9014**1440/1654