به گزارش ایرنا، بحث ساختن سد النهضه بر روی نیل آبی از سال ها پیش مطرح بود اما زمانی كه اتیوپی ساخت آن را آغاز كرد جهان عرب و از جمله مصر مشغول امور داخلی و حوادث بهار عربی بود.
خبرگزاری رسمی اتیوپی روز گذشته اعلام كرد در هفتمین سالروز شروع به ساخت این سد، این طرح بزرگ، 64 درصد پیشرفت داشته است.
كارشناسان می گویند بسیاری از كشورها با مشكل كم آبی مواجه اند و جنگ های آینده در جهان ، بر سر آب خواهد بود. سد النهضه هم از همان ابتدا باعث اختلاف میان اتیوپی و مصر شده است و حتی برخی گفته اند اگر مصر احساس كند آینده اش در خطر است، ممكن است برای متوقف كردن ساخت این سد، به گزینه نظامی روی بیاورد.
**مشخصات سد النهضه
ارتفاع سد النهضه یا همان سد بزرگ هزاره، به 170 متر می رسد كه بزرگترین سد آبی برقی آفریقا و دهمین سد بزرگ جهان از نوع خود خواهد بود.
هزینه ساخت این سد 4.7 میلیارد دلار بر آورد شده است كه اتیوپی هزینه های ساخت این سد را به طور كامل از داخل تامین می كند. مساحت این طرح ، یك هزار و 800 كیلومتر مربع است.
مخزن این سد با طراحی كنونی اش، گنجایش 74 میلیارد متر مكعب آب را دارد و به گونه ای است كه می تواند كل آب رود نیل را در مدت یك سال در خود نگه دارد و به همین دلیل پر شدن مخزن این سد به ویژه در زمان خشكسالی ، قطعا بر آب رود نیل تاثیر خواهد گذاشت و البته مدت زمان آب گیری این سد هم یكی از مهم ترین موضوعاتی است كه مقام های اتیوپی، مصر و سودان در حال مذاكره در مورد آن هستند. مقام های اتیوپیایی گفته اند زمان آبگیری این سد برای كامل شدن ظرفیت آن، بیش از پنج سال خواهد بود.
گفته می شود 8 هزار و 500 نفر به صورت شبانه روزی برای ساخت این سد كار می كنند.
این سد در صورت تكمیل شدن، توان تولید 6 هزار مگاوات برق یعنی سه برابر برق تولیدی سد اسوان مصر را دارد.
قرار بود این سد در سال 2017 تكمیل شود اما هنوز مشكلات زیادی وجود دارد و زمان نهایی بهره برداری از این سد اعلام نشده است.
**اهمیت سد النهضه برای اتیوپی
این سد برنامه ریزی شده است سالانه 6 هزار مگاوات انرژی برقی آبی تولید كند و با صادرات برق به كشورهای همسایه مانند سودان و جیبوتی، درآمدی برابر با یك میلیارد دلار در سال برای اتیوپی به ارمغان آورد و به همین دلیل این سد تبدیل به یك اولویت ملی شده است.
«سیلیشی بیكیلی » وزیر آب و برق اتیوپی گفته است كه این یكی از بزرگترین طرح ها برای اتیوپی وبرای توسعه این كشور ضروری است.
مقام های اتیوپیایی می گویند هدف از ساخت سد النهضه، به دست گرفتن كنترل آب های رود نیل نیست بلكه این فرصتی برای توسعه كشورشان است.
**اهمیت رود نیل برای مصر
مصر طی هزاران سال گذشته نفوذ سیاسی زیادی بر روی رود نیل داشته و نام رود نیل تقریبا با مصر گره خورده است، فراعنه می گفتند مصر هدیه این رود است و حتی آن را به عنوان یك الهه عبادت می كردند. 85 درصد آب رود نیل از اتیوپی سرچشمه می گیرد وقاهره بیم آن دارد آدیس ابابا كنترل آن را به دست گیرد.
قاهره از ابتدا در پی متوقف كردن ساخت این سد بود اما با توجه به این كه اتیوپی در این خصوص دست بالا را دارد، سیاست امروز و فردا كردن را در توافق بر سر آن در پیش گرفت و شاید با این كار می خواست به نوعی سودان را همراه خود كند .
پیش بینی می شود مصر تا سال 2025 با مشكل جدی كمبود آب مواجه شود و به همین دلیل مردم این كشور شدیدا نگران هرگونه اقدامی در خصوص رود نیل هستند.
«محمد عبدالعاطی » وزیر آب مصر گفته است: ما مسئول اداره كشوری با جمعیت حدود 100 میلیون نفر هستیم. اگر آب هایی كه به مصر می رسد حتی به اندازه 2 درصد كاهش یابد، 200هزار فدان (هر فدان برابر با 2 هزار و 400 متر است) از زمین های كشاورزی خود را از دست می دهد .
وی افزود: از هر یك فدان، حداقل یك خانواده كسب روزی می كند و متوسط جمعیت هر خانوار مصری 5 نفر است؛ در نتیجه یك میلیون نفر شغل خود را از دست می دهند. در نتیجه این مساله امنیت ملی است.
**موضع گیری سودان در خصوص سد النهضه
سودان به طور كلی از ساختن این سد استقبال می كند زیرا با ساخته شدن آن، آب ها به صورت كنترل شده وارد خاك این كشور می شود . نكته مهم این است كه تفاوت سطح آب ها در برخی مناطق سودان در فصول مختلف هشت متر است و این اداره طرح های آبیاری را دشوار می كند. با كامل شدن این سد، تفاوت سطح آب ها به دو متر می رسد و این رود در تمام طول سال، جاری خواهد بود و آب خواهد داشت و در نتیجه سودان بیشتر می تواند از آب رود نیل استفاده كند. این در حالی است كه هم اكنون مقادیر زیادی از آب رود نیل بدون این كه سودان بتواند از آن استفاده كند، از این كشور خارج می شود.
«اسامه داود عبداللطیف» مالك شركت «دال» فعال در حوزه كشاورزی و آبیاری می گوید، این طرح برای سودان عالی است و بهترین اتفاقی است كه می تواند برایش روی دهد .
مقام های مصری، به صورت تلویحی ، سودان را به همدستی با اتیوپی در خصوص ساخت این سد متهم می كنند وان را اهرم فشار خارطوم بر قاهره می دانند. گفته می شود مساله سد النهضه یكی از دلایلی است كه قاهره را مجبور می كند روابطش را با سودان حفظ كند زیرا اگر این كشور را با خود همراه نماید می تواند آدیس آبابا را بیشتر در تنگنا قرار دهد.
** همكاری اتیوپی، مصر و سودان در زمینه منابع آبی
وزیران آبیاری سه كشور در سال 2015میلادی، سندی 10 ماده ای در خصوص استفاده از منابع آبی را به امضا رساندند كه بر موضوعاتی مانند همكاری، تلاش برای توسعه و تكامل اقتصادی منطقه ، تعهد به زیان وارد نكردن به هیچ یك از سه كشور، استفاده منصفانه و عادلانه از آب ها، همكاری برای پركردن نخستین مخزن سد ، اصل های اعتماد سازی، تبادل اطلاعات، امنیت، احترام به حاكمیت و یكپارچگی كشورها، حل مسالمت آمیز درگیری ها و همچنین ایجاد سازوكاری دائمی برای هماهنگی میان سه كشور تاكید دارد اما بحث ساخته شدن این سد و مشخصات فنی آن همچنان از موضوعات مورد اختلاف به ویژه میان مصر و اتیوپی است.
**اختلاف نظر اتیوپی و مصر در مورد سد النهضه
مصر از ابتدا بر ضرورت حفظ سهمیه آبی اش از رود نیل تاكید كرد وآن را بخشی از امنیت ملی خود دانست. مصر پیشنهاد داده است بانك جهانی به دلیل تجربیاتش در حل و فصل بسیاری از پرونده ها ، در خصوص مساله سد النهضه میان دو كشور داوری كند اما «هایلی مریان دیسالین» ، نخست وزیر وقت اتیوپی با این پیشنهاد مخالفت كرد.
چند ماه پیش گفته می شد مذاكرات میان در خصوص این سد به بن بست رسیده است . هر چند طرفین بر ضرورت ادامه مذاكرات تاكید دارند اما هر یك بر پیشبرد طرح های خود اصرار دارند. اتیوپی می گوید ساخت این سد تاثیری در سهمیه آبی هیچ یك از كشورهای همسایه نخواهد داشت.
«عبدالفتاح السیسی »رئیس جمهوری مصر چند ماه پیش گفت، 'هیچ كس نمی تواند به سهمیه آبی مصر آسیب وارد كند، این برای ما ، مساله مرگ و زندگی است.
«آبی احمد علی » نخست وزیر جدید اتیوپی كه روز یگشنبه سوگند یاد كرد، گفت، طرح سد النهضه باعث ایجاد نوعی اجماع میان مردم اتیوپی شده است، و برای توسعه اقتصادی اتیوپی اهمیت زیادی دارد.
سد النهضه یكی از مهم ترین پرونده هایی است كه می تواند تنش میان سه كشور اتیوپی، سودان و مصر را افزایش دهد و حتی بعید نیست در صورت عدم متوافق در این خصوص ، كار در آینده به گزینه نظامی هم كشیده شود.
خاورم **2041** 1049
الجزیره-ایرنا- اتیوپی از هفت سال پیش ساخت سد بزرگی به نام 'سد النهضه' را بر روی رود نیل آغاز كرد كه از همان ابتدا باعث اختلاف میان این كشور ومصر شد تا جایی كه گفته می شود قاهره در صورت احساس خطر، ممكن است برای متوقف كردن ساخت آن، به گزینه نظامی متوسل شود.
