کاهش مناسبات خویشاوندی، محصول تک فرزندی در جامعه

امید علی‌احمدی روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا درمورد آثار و نتایج تک فرزندی اظهار داشت: اکنون نرخ رشد جمعیت در کشور به ۱.۳ درصد کاهش یافته است. بر اساس این نرخ نیروی انسانی کشور به سمت سالخوردگی حرکت می کند و جمعیت جوان (فعال) جایگزین جمعیت سالخورده نیز نمی‌شود.

وی افزود: به عبارت دیگر در سطح کلان اجتماعی، کشور از نظر تامین نیروی انسانی فعال در عرصه اقتصاد و فرهنگ و... در ۲۰ سال آتی با دشواری روبرو می‌شود.

علی‌احمدی همچنین با بیان این که نیروی انسانی یکی از مهمترین ابعاد توسعه کشور است، ادامه داد: گاه تک فرزندان از نظر آموزشی بیش از دیگر کودکان و نوجوانان به موفقیت دست می‌یابند اما بی‌شک در هر جامعه علاوه بر کیفیت نیروی انسانی کمیت نیز مورد توجه قرار می‌گیرد.

این جامعه‌شناس تصریح کرد: در واقع خانواده به عنوان یک سازمان اجتماعی که روابط و تعاملات اجتماعی پایه و اساس آن را شکل می‌دهد، با تعدد فرزندان مفهوم می‌یابد و تک فرزندی ساختار سنتی این نهاد اجتماعی را متحول می‌کند.

وی افزود: در این خانواده، کودک در کانون مناسبات اجتماعی قرار می‌گیرد و هر یک از حمایت‌های اقتصادی، عاطفی و روانی (با هدف تحقق آرزوهای والدین) به وی اختصاص می‌یابد.

علی‌احمدی ادامه داد: حمایت و توجه بیش از اندازه و همچنین کنترل بی حد وحصر والدین بر تک فرزندان نیز گاه سبب استقلال (خودمختاری) بیش از اندازه در دوران نوجوانی و جوانی می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: به عبارت دیگر والدین با هدف برقراری روابط اجتماعی و کاهش و رفع احساس تنهایی فرزند به آزادی افراط‌گرایانه اقدام و این مساله گاه نوجوان را غیرقابل کنترل و خانواده‌گریز می‌کند.

علی‌احمدی یادآور شد: یکی دیگر از تبعات مخرب تک فرزندی کاهش مناسبات اجتماعی و محدودیت در شبکه ارتباطی خویشاوندی (جوامع سنتی) است. این مساله که به طور حتم بر رشد شخصیت و رفع نیازهای اجتماعی و روانی فرزند اثرگذار است، جایگاه خانواده را نیز تخریب می‌کند.

به گفته این تحلیلگر اجتماعی، عدم انعطاف‌پذیری و ناسازگاری هم گاه در تک فرزندان بروز و اطاعت در تربیت‌پذیری را کاهش می‌دهد.

تک فرزندان، نیازمند تقویت مهارت‌های اجتماعی

این استاد دانشگاه با اشاره به بازی‌های دوران کودکی با همسالان به عنوان یکی دیگر از عناصر تربیتی اظهار داشت: بازی‌های دوران کودکی با همسالان (به جهت عدم حضور خواهر و برادر) برای تک فرزندان با محدودیت روبرو شده و این امر نیز تربیت و پرورش کودک و نوجوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

به گفته علی‌احمدی، مدارس کشور هم بر آموزش متمرکز است و تربیت و پرورش در مراکز علمی - آموزشی مانع از بروز برخی آسیب‌های روانی در شخصیت کودک همچون انزواطلبی نمی‌شود.

وی تاکید کرد: بنابراین در سطح فردی نیز این کودکان با عدم رقابت و همکاری، احساس تنهایی،‌ دورافتادگی و فقدان برخی از مهارت‌های اجتماعی مواجه می‌شوند.