خدایا! عیب‌هایم را پاک کن

پیامبر اکرم (ص) در بیست و سومین روز از ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند: اَللّهُمَّ اغْسِلْنِی فِیهِ مِنَ الذُّنُوبِ وَ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الْعُیوبِ وَ امْتَحِنْ قَلْبِی فِیهِ بِتَقْوَی الْقُلُوبِ یا مُقِیلَ عَثَرَاتِ الْمُذْنِبِینَ.  خدایا در این ماه از گناهانم شست و شویم ده و از عیب‌ها پاکم کن و دلم را به پرهیزکاری دل ها آزمایش کن. ای نادیده گیرنده لغزش‌های اهل گناه.

حجت الاسلام حسن عامری استاد حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم (ع) به خبرنگار معارف ایرنا گفت: فراز پایانی دعای روز بیست و دوم که می فرماید یا مجیبت دعوه المضطرین (ای اجابت کننده خواهش درماندگان)، آغازی برای دعاهای روزهای بیست و سوم و بیست و چهارم است، تا ببینیم دعوت چه کسانی پذیرفته می شود. در دنیای پرتلاطم امروز بسیاری از افراد و خانواده ها را می بینیم که گرفتاری های متعددی از نظر اجتماعی، اخلاقی، سیاسی و فرهنگی دارند ولی این موضوع مهم است که دعای ما چه زمانی به اجابت الهی می رسد.

وی افزود: در ابتدای دعای امروز به درگاه الهی می گوییم خدایا مرا پاک ساز. زمانی که انسان آلوده به گناه است و به مردم ظلم می کند، باید بدانیم که دعای یک ظالم مستجاب نخواهد شد. این ستم ممکن است به همسر، فرزند، همسایه، پدر و مادر، دوست، زیردست یا بالادست باشد که مانع از استجابت دعاست. برخی افراد می گویند که در شب های قدر دعاهای بسیاری می کنند ولی هیچکدام از این دعاها مستجاب نمی شود. یکی از دلایل مستجاب نشدن دعا این است که به دیگران ظلم می کنیم و دعای یک انسان ظالم هیچ زمانی مستجاب نمی شود.

این استاد حوزه یکی از موانع استجابت دعا را عیب های انسان خواند و اضافه کرد: گاهی برخی مسائل به مرز گناه نمی رسد. مانند خساست یا بخل ولی همین مساله مانع اجابت دعاست. چون ممکن است بخل، انسان را به جایی برساند که نه تنها خودش بخششی نداشته باشد، بلکه حتی راضی نیست که دیگران از مال خود بخششی داشته باشند. چنین عیبی باعث می شود تا انسان برای دیگران نیز دعا نکند.

ماه رمضان بهترین زمینه برای پاک شدن انسان از گناهان است. حجت الاسلام علی‌رضا شاه‌فضل قمصری استاد معارف دانشگاه علوم پزشکی کاشان گفت: در اولین فراز از خدا می خواهیم گناهان ما را پاک کند. گناه به غبار و آلودگی تشبیه شده است که روی بدن انسان می نشیند. حقیقت این است که گناهان، روح انسان را آلوده می کند و پر واضح است آثار شوم آلودگی روح از آلودگی جسم بسی بیشتر است. انسان با ارتکاب هر گناهی، نوعی آلودگی متناسب با گناه بر روح خود می نشاند که اگر آلودگی با توبه و عمل صالح پاک نشود، روح انسان را خبیث می کند و ارتکاب گناه در این حالت برای انسان جذاب و لذت بخش می شود. ماه رمضان که همراه با دعا،  تلاوت قرآن و روزه داری است، بهترین زمینه برای پاک شدن روح انسان است.

این حافظ قرآن اضافه کرد: انجام اعمال صالح و توجه به مستحبات در آراستگی روح انسان تاثیر فراوانی دارد و اگر روزه دار بتواند در ماه رمضان علاوه بر پرهیز از مبطلات روزه از گناهان دیگر نیز دوری کند، در پایان ماه مبارک به شرایط برتری دست پیدا می کند. او را می توان به نوزادی تشبیه کرد که از مادر متولد شده است؛  نوزادی که گناهی ندارد و روحی آماده برای پذیرش حق دارد.

وی افزود: در دومین فراز از خدا می خواهیم عیوب ما را پاک بگرداند. اگر انسان با نظر دقیق به خودش نگاه کند، در می یابد که عیوب فراوانی در روح او وجود دارد. عیوبی مانند بد اخلاقی، حسد، غرور، عجب، تکبر، کینه توزی و امثال آن. این عیوب گاهی اوقات از گناهان بزرگ مهلک تر است و می تواند انسان را به سقوط بکشاند. همانگونه که غرور باعث شد شیطان نسبت به خدا نافرمانی کند و از درگاه او رانده شود و همانگونه که حسد بر قابیل غلبه کرد و برادرش هابیل را به قتل رساند و با این کار اولین قتل را در جهان مرتکب شد و نیز حرصی که بر آدم غلبه کرد و او را از بهشت بیرون کرد.

شاه فضل افزود: بر طرف کردن عیوب یکی از بزرگترین اهدافی است که بشر باید در طول زندگی خود دنبال کند و همواره همت خود را مصروف آن بدارد. اصلاح عیوب یکی از سخت ترین کارهایی است که انسان باید انجام دهد و اگر کسی با توفیق الهی در ماه رمضان بتواند عیوب خود را اصلاح کند،  بالاترین پاداش ها را ز خدا دریافت کرده است. روزه داری و تعبد به درگاه الهی می تواند به این امر کمک کند و راه اصلاح را برای انسان آسان سازد.

حجت الاسلام عامری درباره فراز سوم دعای روز بیستم و سوم گفت: در دعای امروز از خدا می خواهیم که قلب ما را از تقوا پر کند. چون همه عیوب و گناهان از قلب نشات می گیرد. یعنی اگر انسان حسادت یا کنیه داشته باشد، یک بی تقوایی قلبی دارد. بی تقوایی قلبی حتی ممکن است اینگونه باشد که انسان محبت افراد خوب را در دل نداشته باشد یا از افراد بد، خوشش بیاید. بخشی دیگر از بی تقوایی قلبی این است که به ظلم دیگران راضی باشیم. به همین دلیل از خدا  می خواهیم که تقوای قلب به ما عنایت کند. تمام گناهان به دلیل آلودگی های قلبی انسان است مانند دست آلوده که به هر جایی بزنیم، آلوده می شود. لذا از خدا می خواهیم که اگر در جایی دست و زبان ما می لغزد، از ما درگذرد.

حجت الاسلام شاه فضل نیز گفت: در این دعا از خدا می خواهیم که قلب ما را در زمینه تقوی امتحان کند. امتحان قلب به تقوی به این معنی است که خدا زمینه ای را به وجود آورد تا ما بفهمیم میزان تقوای ما چقدر است. عدم امتحان تقوی باعث غفلت می‌شود و فردی که قلبش به تقوی امتحان نشود، گرفتار بی خبری از خود که ممکن است به مرور زمان گرفتار توهم تقوی شود و گمان کند انسان پرهیزکاری است.

استاد معارف دانشگاه علوم پزشکی کاشان با اشاره به آیه ۱۵۵ سوره بقره گفت: در قرآن کریم می خوانیم یکی از اقدامات خدا برای بندگانش امتحان است  «و لنبلونکم بشیئ من الخوف و الجوع و نقص من الاموال و الانفس و الثمرات»  در این آیه امتحان به عنوان یک سنت الهی مطرح می شود.

این پژوهشگر مذهبی افزود: بندگان خاص الهی نه تنها از امتحانات الهی فرار نمی کنند بلکه آن را فرصتی برای خودشناسی می دانند. بلاهایی که برای انسان مومن پیش می آید، گاهی برای مجازات رفتارهای آلوده، گاهی برای امتحان و گاهی برای ترفیع درجه است. هر چه امتحانات الهی برای انسان، بیشتر باشد و فرد آگاهانه با آن امتحانات روبرو شود، رشد بیشتری خواهد داشت. روزه داری ماه رمضان یکی از نمونه های امتحان تقوی است. فرد روزه دار، فقط از ترس خدا مبطلات روزه را ترک می کند و این خود نوعی تمرین تقوی است که می تواند بعد از ماه رمضان نیز ادامه یابد.
وی افزود: در پایان، خدا به عنوان کسی که گناهان انسان را نادیده می گیرد، مورد خطاب قرار می گیرد؛ خدایی که با لطف خود نسبت به بسیاری از گناهان انسان چشم پوشی می کند و زمینه را برای جذب بنده و توبه او فراهم می نماید.