حضرت محمد (ص) در پنجمین روز از ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند: اَللّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ عِبَادِک الصَّالِحِینَ الْقَانِتِینَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنْ أَوْلِیائِک الْمُقَرَّبِینَ بِرَأْفَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ؛ خدایا مرا در این ماه از آمرزش‌جویان و از بندگان شایسته فرمانبردار و اولیای مقرّبت قرار ده، به رأفتت ای مهربانترین مهربانان.
واژه قانت یعنی اطاعت و معنای دیگر آن دعا کردن در حالت ایستاده در نماز است که یک عمل مستحب محسوب می شود. البته معنای اصلی آن، اطاعت است ولی به هرگونه درستی و راستی در دین قنوت گفته می شود؛ چنان‌که به قیام طولانی در نماز و نیز به سکوت در نماز و توجه خاص قنوت گفته‌اند. بنابر این معنای قنوت ادامه یافتن اطاعت خاضعانه است.
کلمه قنوت با تعابیر مختلف ۱۳ بار در قرآن ذکر شده که در تمام موارد معنای خضوع، طاعت و فرمانبرداری منظور است ولی قنوت به معنای اصطلاح فقهی در قرآن بیان نشده است. مرحوم علامه سیدمحمدحسین طباطبایی در تفسیر المیزان می نویسد قنوت استمرار بر اطاعت خاضعانه است و معنای وَ قُومُوا لِلّهِ قَانِتِینَ این است که به انجام اطاعت خاضعانه الهی بپردازید، درحالی‌که فقط برای خدا باشد.
واژه های پیروی، اطاعت و حرف شنوی را می توان معادل فرمانبرداری دانست و در آیه 32 سوره آل عمران تصریح شده اگر خدا را دوست دارید، باید فرمانبردار او باشید. کسی که حرف شنوی دارد و فرمانبردار خداست، نمی تواند به صورت گزینشی عمل کند؛ به این صورت که فرمان هایی را که به نفعمان است اجرا کنیم ولی دستورهایی که طبع میل ما نیست را نادیده بگیریم. مثلا اگر روزه گرفتن در روزهای گرم برای یک جوان سخت و طاقت فرسا باشد و عذر و بهانه ای هم نداشته باشد، نمی تواند روزه خواری کند و اگر عذر و بهانه ای دارد، نمی تواند در کوچه و خیابان تظاهر به روزه خواری کند.
جهاد نیز یکی از دستورهای الهی است و در دوران دفاع مقدس صدها هزار رزمنده با نثار جان خود فرمان الهی را گوش کردند که در این راه برخی به شهادت رسیده، برخی جانباز شدند و برخی به اسارت دشمن درآمدند. امر به معروف نیز یکی از فروع دین است و اگر انسان شرایط آن را بداند و احتمال تاثیر بدهد، باید به تکلیف خود عمل کند و نمی تواند به این بهانه که ممکن است آبرویش برود یا جانش در خطر باشد، از این فریضه الهی چشم پوشی کند.
برخی می گویند اهل نماز و روزه هستند و واجبات را انجام می دهند ولی وقتی مسائل مالی مطرح می شود، فرمانبرداریشان رنگ می بازد و با بهانه تراشی به دنبال فرار از اجرای دستورهای الهی هستند. این افراد حاضرند در ماه مبارک رمضان صدها رکعت نماز بخوانند و ساعت ها به درگاه الهی سر به سجده بگذارند ولی پرداخت خمس را برنمی تابند و بهانه آن ها هم وضعیت اقتصادی و تورم و سایر مسائل روز جامعه است.
برخی از بانوان منتظر ماه مبارک هستند تا هم به راز و نیاز با خدا بپردازند و هم با زبان روزه نمازهای مستحبی بخوانند ولی همین افراد حاضر نیستند زینت خود را از نامحرم بپوشانند. عده ای از آنان حتی افراد فامیل یا دکتر و همسایه را نامحرم نمی دانند و گروهی هم حاضر نیستند بدون آرایش پا در خیابان بگذارند. اگر کسی هم به آنان یادآوری کنند که چرا فرمان الهی را زیر پا می گذارید، ناراحت شده و قیافه حق به جانبی گرفته و می گویند موسی به دین خود و عیسی به دین خود. از طرف دیگر کسانی را می بینیم که حاضر نیستند به دستور الهی برای امر به معروف عمل کرده و به دیگران تذکر دهند تا مبادا آبرویشان برود یا به بهانه تاثیر نداشتن تذکرشان لب فرو می بندند.
گاهی دیده می شود روزه و نماز برخی افراد ترک نمی شود ولی به راحتی غیبت دیگران را می کنند و پشت سر دوستان و برادران ایمانی خود سخن می گویند یا شاید دروغ گفتن به شوخی یا جدی برایشان سخت نباشد. اگر دین را مجموعه ای از دستورهای الهی بدانیم که خدا تکلیف کرده چه کارهایی را انجام دهیم و چه کارهایی را انجام ندهیم، زمانی فرمانبردار و دوستدار خدا خواهیم بود که تن به همه دستورهای الهی بدهیم.
نظر شما