چه کسانی توفیق تلاوت قرآن دارند؟

پیامبر اکرم (ص) در دومین روز از ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند: اَللّهُمَّ قَرِّبْنِی فِیهِ إِلَی مَرْضَاتِک وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مِنْ سَخَطِک وَ نَقِمَاتِک وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِقِرَاءَةِ آیاتِک بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ؛ خدایا مرا در این ماه به خشنودی‌ات نزدیک کن و از خشم و انتقامت برکنار داشته و به قرائت آیاتت موفق کن، ای مهربانترین مهربانان.

بسیاری از روزه داران و میهمانان ماه خدا با فرا رسیدن بهار قرآن خود را مصمم می کنند تا دست کم روزی یک جزء از کلام الهی را تلاوت کنند. چون می خواهند به ثواب این روایت رسول خدا (ص) برسند که فرمود هر کسی در ماه مبارک رمضان یک آیه از قرآن را تلاوت کند، پاداش کسی را خواهد داشت که در ماه های دیگر تمام قرآن را تلاوت کرده باشد و چه ثوابی بهتر از این. البته در آخرین از سوره مزمل به طور کلی توصیه شده است که فاقروا ما تیسر من القرآن یعنی هر آنچه می توانید قرآن بخوانید. به همین دلیل برنامه ریزی برای تلاوت منظم روزانه قرآن کریم توصیه شده است، به گونه ای که پیامبر اعظم (ص) به حضرت علی (ع) اینگونه سفارش کرد که علیک بتلاوة القرآن علی کل حال؛ در همه حال و در هر شرایطی قرآن را تلاوت کن.

با توجه به آیه پایانی سوره مزمل برخی مفسران معتقدند بسیاری از عبادت ها هنگام مریضی، مسافرت یا جهاد در راه خدا از انسان ساقط می‌شود و یا تخفیف پیدا می‌کند اما خدا اینگونه تاکید می‌کند به زودی گروهی از شما بیمار می‌شوند، گروهی دیگر برای بدست آوردن فضل الهی و کسب روزی به سفر می‌روند و گروهی دیگر در راه خدا جهاد می‌کنند و از تلاوت قرآن باز می‌مانند، پس به اندازه‌ای که ممکن است قرآن را تلاوت کنید.

به همین دلیل به قرائت روزانه قرآن تاکید شده تا قرآن در برنامه زندگی هر مسلمان قرار گیرد و سبک زندگی خود را بر اساس آن قرار دهد. به عبارت دیگر همانگونه که انسان برای انجام کارهای روزانه خود برنامه تهیه می‌کند و هر روز صبح به برنامه خود توجه می‌کند تا کارهای روزانه را مطابق آن انجام دهد، هر مسلمانی که می‌خواهد به قرآن عمل کند، لازم است به طور مستمر و روزانه به قرآن مراجعه کند تا در پرتو دستورات و راهنمایی‌های قرآن بهره مند شود.

امام صادق (ع) در روایتی که از قرآن به عنوان عهد خدا بر بندگانش یاد کردند، فرمود فقد ینبغی للمرء المسلم أن ینظر فی عهده و أن یقرأ منه فی کل یوم خمسین آیه؛ بسیار شایسته است که هر مسلمانی در این عهدنامه الهی‌ به دقت نظر کند و هر روز دست کم ۵۰ آیه را با تدبیر تلاوت کند و در روایتی دیگر درجه های بهشت را مساوی با آیات قرآن دانسته و فرمود در روز قیامت به قاری قرآن گفته می‌شود که بخوان و بالا برو و او هر آیه ای که می‌خواند، یک درجه بالا می‌رود.

رهبر معظم انقلاب که بارها بر تلاوت روزانه قرآن تاکید داشته اند، دیروز نیز در دیدار با جامعه قرآنی به مردم و به ویژه مسئولان کشوری و لشکری سفارش کردند که تلاوت روزانه قرآن همراه با تدبر را فراموش نکنند. ایشان فرمود: بنده همیشه به دوستان مختلف، از مسئولین و غیر مسئولین، جوان ها، [در مواقعی] که پیش می‌آید و راجع به قرآن صحبت می کنیم، می گویم شما هر روز حتماً قرآن بخوانید. حالا نمی گویم روزی مثلاً فرض کنید نیم جزء یا یک حزب بخوانید؛ [حتّی] روزی نیم صفحه، روزی یک صفحه بخوانید، امّا ترک نشود.

اگر در طول سال توفیق داریم که دست کم روزی یک صفحه از قرآن را تلاوت کنیم؛ در بهار قرآن سفارش شده که یک ختم قرآن داشته باشیم و برخی از بزرگان تلاش می کردند تا در هر سه روز از ماه رمضان یک ختم قرآن انجام دهند. البته همین بزرگان تاکید دارند که همراه با تلاوت، تدبر هم داشته باشیم. مثلا هنگام تلاوت یا شنیدن آیاتی که درباره انسان، نشانه های الهی و تذکرات قیامت است، به معانی آن نیز توجه کنیم. اگر هنگام تلاوت به آیات بهشت و رضوان الهی رسیدیم، امیدوار شویم و از درگاه الهی درخواست کنیم که بهشتش را نصیبمان کند و اگر به آیات عذاب رسیدیم، از آتش جهنم به خدا پناه ببریم.

استاد شهید مرتضی مطهری درباره تلاوت قرآن گفت: گروهی می پندارند منظور از تلاوت قرآن, تنها خواندن قرآن به قصد ثواب بردن است، بدون آنکه چیزی از معانی آن درک گردد. اینها دائما قرآن را دوره می کنند، اما اگر یک بار از ایشان سؤال شود که ایا معنی آنچه را می خوانید، می دانید, از پاسخگویی عاجز می مانند. خواندن قرآن از این جهت که مقدمه ای است برای درک معانی قرآن, لازم و خوب است و نه صرفاً به قصد کسب ثواب.

وی با استناد به آیه ۲۹ سوره ص افزود: درک معانی قرآن نیز ویژگی هایی دارد که باید به آن توجه داشت. در یادگیری بسیاری از کتاب ها, آنچه که برای خواننده حاصل می شود، یک سلسله اندیشه های تازه است که قبلاً در ذهن او وجود نداشت. در اینجا تنها عقل و قوه تفکر خواننده است که به فعالیت مشغول می شود. در مورد قرآن، بدون شک باید آن را به قصد آموختن و تعلیم یافتن مورد مطالعه قرار داد.