۱۵ خرداد، فرصتی برای بازخوانی نقش تاریخی اصفهان در انقلاب اسلامی

به گزارش ایرنا، ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ نقطه عطفی در نهضت اسلامی مردم ایران و نقطه آغازین شکل گیری انقلاب اسلامی به رهبری امام راحل(ره) است. کارشناسان تاریخ انقلاب اسلامی، ۱۵ خرداد را سالروز شکل‌گیری نهضت اسلامی و زمینه ساز انقلاب اسلامی می دانند.

مردم متدین، مذهبی و شهید پرور اصفهان نیز که در بزنگاه‌های تاریخی ایفاگر نقش‌های مهمی در عرصه تاریخ این کشور بوده‌اند در طول سال های نهضت اسلامی، همراه مبارزات انقلابی مردم سایر استان‌های کشور و از پیشگامان انقلاب اسلامی بودند.

در دهه ۴۰ هجری شمسی حوزه علمیه اصفهان که طبق گزارش های رسمی افزون بر سه هزار نفر طلبه داشت به محلی برای تبیین مکتب اسلام و نظریه های اسلامی تبدیل شده بود که زمینه های فکری شکل گیری نهضت اسلامی را فراهم می کرد.

علمایی از این خطه مانند شهید آیت الله دکتر بهشتی در این دوران مجموعه فعالیت‌هایی را شکل دادند است و با تلاش های علمی در زمینه تبیین مکتب و نظریه های اسلامی، اقدام به کادرسازی و تربیت نیروی انسانی انقلابی کردند.

در مورد تاثیر اصفهان بر نهضت اسلامی همین بس که بسیاری از کارشناسان تاریخ انقلاب اسلامی بر این باورند که آموزه های غنی مکتب فقهی و فرهنگی حوزه علمیه اصفهان توسط آیت الله بهشتی از طریق حوزه قم و نهضت امام(ره) سراسری و فراگیر شد و همه قشرهای مسلمان را تحت تاثیر قرار داد.

مردم اصفهان همیار نهضت اسلامی امام (ره) بودند

عضو هیات علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان در این پیوند به خبرنگار ایرنا اصفهان گفت: مردم اصفهان همواره یار امام (ره) و یاریگر انقلاب اسلامی در عرصه های مختلف بوده‌اند و هم اکنون در این مسیر در خط رهبری نظام هستند.

محسن نصری یاد آور شد: از آن جا که در طول تاریخ، اصفهان از محورهای تشیع در ایران بود و مردم این دیار دل در گرو محبت اهل بیت(ع) داشتند و در قرن ها و در طول سالیان دراز، مجالس زیادی با نام اهل بیت(ع) در این دیار برگزار می گردید، در دوران انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) که احیاگر اندیشه و تفکر اهل بیت(ع) بودند، مردم اُستان نقش مهم و سازنده ای در نهضت اسلامی امام(ره) ایفا کردند.

وی تاکید کرد: تعداد زیادی از مردم دیار نصف جهان با داشتن بصیرت دینی در دوران پهلوی با تاسیس مدارس مذهبی و تشکیل انجمن های اسلامی و صندوق های خیریه در برابر فرهنگ شاهنشاهی ایستادگی کردند و به اشاعه ارزش‌های دینی پرداختند.

وی یادآور شد: تعداد زیاد مجتهدان، مدرسان و طلاب حوزوی اصفهان در سال‌های آغازین دهه چهل و مصادف با قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ حضرت امام خمینی(ره)، طبق گزارش های رسمی افزون بر سه هزار نفر و اصفهان بعد از شهر قم، بزرگترین مرکز دینی و علوم مذهبی کشورمان بود.

عضو هیات علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: به همین دلایل وقتی در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ در قم و بعد از آن در تهران و ورامین اعتراضات به رژیم شاه اتفاق افتاد، در اصفهان نیز به‌ویژه در مسجد سید اصفهان، جلسات و برنامه‌هایی در بزرگداشت شهدای ۱۵ خرداد و در اعتراض به دستگیری و زندانی شدن حضرت امام(ره) برگزار شد که نقش مهمی در قوام نهضت اسلامی و شکل گیری انقلاب اسلامی داشت.

وی تاکید: در آن دوران مردم اصفهان با رهبری بزرگانی مانند آیت الله حسین خادمی که بعد از انقلاب اسلامی به رحمت خدا رفتند جلساتی زیادی در اصفهان برگزار می کنند و از همان زمان علما و روحانیون و عموم مردم از جمله کسبه، بازاریان و دانشجویان به نوعی در تبعیت از امام(ره)، نهضت اسلامی را در اصفهان و بسیاری از مناطق دیگر استان به پیش بردند.

وی یادآور شد: در آغاز شکل گیری نهضت اسلامی در اصفهان، خانه آیت الله حسین خادمی محل استقرار و مرکز تجمع انقلابیون بود و افرادی مانند حجت الاسلام فیروزیان و حاج آقا کمال فقیه ایمانی و افراد دیگر نیز در این زمینه تلاش های زیادی کردند.

وی خاطر نشان کرد: نقش اصفهان تنها محدود به آغاز نهضت اسلامی نیست و در سال‌های بعد اصفهان به نوعی میدان‌دار انقلاب اسلامی شد و اولین حکومت نظامی رژیم پهلوی در انقلاب علیه مردم اصفهان صورت گرفت و بیشترین تعداد شهید در کشور را مردم اصفهان در حماسه عظیم دفاع مقدس تقدیم نظام و انقلاب کردند.

نقش تاریخی اصفهان در پیروزی انقلاب اسلامی

نویسنده و پژوهشگر کتاب "تاریخ سیاسی انقلاب اسلامی در اصفهان" در کتاب خود به نقش تاریخی اصفهان در شکل گیری نهضت اسلامی و پیروزی انقلاب اسلامی می پردازد و وجود تشکل های متعدد مذهبی، هیات علمیه، وعاظ، مدارس و دبیران روحانی فرهنگی را مهمترین مراکز شکل گیری نهضت اسلامی در اصفهان معرفی می‌کند.

مرحوم "مهدی مهرعلیزاده" در کتاب "تاریخ سیاسی انقلاب اسلامی در اصفهان" که توسط مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل منتشر شده به اهمیت حضور و تلاش های آیت الله حسین خادمی در شکل گیری نهضت اسلامی در اصفهان می پردازد و اهمیت ایشان را تا آنجا می داند که امام خمینی(ره) به طور مستقیم به وی تلگراف نمودند تا مراتب دروغگویی رژیم را در جهت تنویر افکار عمومی افشا نماید و در تلگرافی دیگر از حمایت روحانیت متعهد اصفهان در نهضت اسلامی قدردانی کردند.

نویسنده کتاب "تاریخ سیاسی انقلاب اسلامی در اصفهان" معتقد است: علاوه بر فعالیت های روحانیون اصفهانی با محوریت مساجد، بازار و مراکز دینی، حتی بازاریان اصفهانی مقیم تهران نیز به عنوان یاوران امام خمینی(ره) در امتداد نهضت اسلامی نقش پررنگی داشتند.

مرحوم "مهدی مهرعلیزاده" معتقد است: موضوع اصلاحات ارضی و همه پرسی درباره آن و حوادث سال ۴۲ شمسی، تعطیلی بازار و بیانیه علما نقطه شروع نهضت اسلامی در اصفهان بود و بعد از قیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ و زمزمه محاکمه و حتی اعدام امام(ره)، آیت الله خادمی به همراه ۸۰ نفر از مجتهدان تلاش هایی را ترتیب می دهند و حتی روزنامه های حامی رژیم شاه نیز هر چند کمرنگ بخشی از این وقایع را پوشش می دهند.

وی در کتاب خود می نویسد: علمای اصفهان انتخابات آن سال را تحریم کردند و روزنامه اصفهان در این پیوند می نویسد: "در همه نقاط کشور به خصوص در اصفهان هر اندازه به مردم می گویند انتخابات آزاد است و هیچ کس را دولت به مردم تحمیل نمی کند، باز هم مغزها برای قبول این حرف آماده نیست و جنب و جوش واقعی درباره انتخابات مشاهده نمی شود."

در این کتاب اشاره شده: گزارش های سال های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ حکایت از دیدارهای مردم اصفهان با امام در قم و تهران دارد و مراسم سالگرد شهدای ۱۵ خرداد در محرم و عاشورا با وجود مخالفت شهربانی و ساواک در اصفهان برگزار می شود ولی رژیم شاهنشاهی با توسل به زور مردم را پراکنده می کند.

نویسنده کتاب "تاریخ سیاسی انقلاب اسلامی در اصفهان" معتقد است، اصفهان در مرحله دوم انقلاب اسلامی که از سال ۱۳۵۶ تا روز پیروزی انقلاب در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ادامه داشت میدان‌دار انقلاب بود.

در کتاب مرحوم "مهدی مهرعلیزاده" آمده: از میانه های تابستان سال ۵۶ اصفهان میدان‌دار انقلاب شد و اولین حکومت نظامی در بیستم مرداد ماه آن سال در این شهر اعلام شد.

مهرعلیزاده تاکید دارد: ابزار دیگر مخالفت با رژیم در اصفهان و در این دوران اعتصاب و تعطیلی عمومی اماکن تجاری و اعتراض های دانشجویی است و با شهادت سید مصطفی خمینی، برپایی مراسم ترحیم و بزرگداشت فرزند ارشد امام هم بهانه ای برای بیان اعتراض و شعار علیه حکومت در اصفهان می‌شود.

وی در کتابش تاکید دارد: زمانی که در روزنامه اطلاعات به قلم شخصی با عنوان احمد رشیدی مطلق" مقاله ای علیه امام(ره) منتشر می شود، واکنش های تند عمومی بویژه در اصفهان را به دنبال دارد و قیام ۱۹ دی مردم قم در آن سال روی می‌دهد و "شهید مرتضی شریفی" از اهالی رِهنان اصفهان، اولین نفری است که در مرحله دوم انقلاب به شهادت می رسد.

در کتاب "تاریخ سیاسی انقلاب اسلامی در اصفهان" آمده است: در این مرحله آیت الله طاهری که از عناصر مهم شکل گیری انقلاب در اصفهان بود، ممنوع المنبر می شود و اولین حادثه مهم تابستان ۱۳۵۷ در اصفهان، تحصن خانواده زندانیان سیاسی در منزل آیت الله حسین خادمی است و اوج گیری حوادث انقلاب اصفهان نیز از مرداد همان سال کلید می خورد، مردادی که اولین حکومت نظامی کشور در آن اتفاق می افتد.

در کتاب تاریخ انقلاب اشاره شده: روزنامه لیبراسیون در خصوص انقلاب در اصفهان می‌نویسد: "در اصفهان در روز جمعه ۲۰ مرداد ۱۳۵۷، ۱۵۰ نفر کشته شدند. هیچ کسی نمی تواند ابزار آزادی کند و هرگونه تظاهرات حتی برای تشییع جنازه ممنوع است و خانواده ها برای دریافت اجساد بستگانشان باید پول بدهند".

نویسنده کتاب "تاریخ سیاسی انقلاب اسلامی در اصفهان" در کتاب خود به گزارش خبرنگار لوموند پاریس در آذر ماه ۱۳۵۷ اشاره می کند که در گزارشش آورده: " قدرت در دومین شهر بزرگ ایران از دستی به دست دیگر منتقل شده است و در اصفهان پایتخت پیشین ایران، اکنون حاکمیت جدید وجود دارد. حاکمیت انقلاب اسلامی"

به گزارش ایرنا، کتاب "تاریخ سیاسی انقلاب اسلامی در اصفهان" در ۳۴۴ صفحه چاپ شده و نویسنده در انتشار آن از ۵۵۶ سند، منبع و کتاب بهره برده است.