به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، مقتل‌خوانی یکی از آیین‌های مذهبی است که در ایام محرم برای روایت آن چه که در کربلا و روز عاشورا گذشته است استفاده می‌شود و در واقع یکی از شیوه‌های عزاداری و روضه‌خوانی است.
مقتل‌خوانی حتی از روضه هم پیشینه طولانی‌تری دارد و می‌توان گفت به قدمت تاریخ واقعه عاشورا است. تفاوت آن با روضه در این است که مقتل مستقیما به سراغ واقعه عاشورا می‌رود و با جزییات دقیق بیان می‌گردد. در جامعه امروز که هیئت‌های مختلفی در ایام محرم وجود دارند تا عزاداران حسینی در آن شرکت کنند و در میان انبوه روضه‌ها و مداحی‌ها، این سنت دیرینه کمرنگ شده است. حال آن که می‌توان گفت تاثیرگذارترین و نزدیک‌ترین روایت‌ها، روایت از طریق مقتل‌های معتبر است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران قصد دارد در گفت وگو با کارشناسان این حوزه به بررسی اهمیت و جایگاه مقتل‌خوانی در تاریخ شیعه و همچنین روش‌های ترویج این مهم، بپردازد.
در اولین گفتگو به سراغ حجت‌الاسلام سیدعباس موسوی مطلق رفته‌ایم.
این کارشناس مذهبی با اشاره به معنای لغوی مقتل در مورد اهمیت آن به خبرنگار ایرنا گفت: «مقتل» در لغت به معنای محل قتل و در اصطلاح شیعی محل شهید شدن در راه خدا و محلی که مقتول در خون خود غلطیده باشد می‌گویند و به روایت خوانی نحوه قتل نیز مقتل‌خوانی گفته می‌شود. البته عموما مقتل‌خوانی به نحوه شهادت حضرت اباعبدالله(ع) و یاران با وفایش اختصاص دارد. مقتل‌خوانی از آن جهت دارای اهمیت است که حادثه مورد نظر که مقصود وقایع روز عاشورا است را زنده نگه می‌دارد و از واقعه در برابر تحریف محافظت می‌کند. اهمیت روضه‌خوانی به حدی است که همچون ناموس شیعه از آن یاد می‌کنیم و جزو خطوط قرمز ما است.
حجت الاسلام موسوی مطلق با بیان این که روایت عاشورا از چند طریق به ما رسیده است، عنوان کرد: نخست از بازماندگان واقعه عاشورا نقل شده است. دوم این که آن روز در لشکر مقابل، گزارشگران و خبرنگارانی برای گزارش به یزید و ابن زیاد در کربلا حضور داشتند و به آنان ماجرا را بازگو کردند. سوم روایت حضار و شرکت کنندگان در جنگ بودند. چهارم اهل بیت عصمت و طهارت به علم امامت ماجراها را نقل کرده‌اند و یا امام سجاد(ع)و زینب کبری(س) آن چه که دیده‌اند را روایت کردند و پنجم دشمنانی که قصد به انحراف کشیدن واقعه را داشته‌اند.
این روحانی افزود: مقتل‌خوانی به صورت کتابِ مقتل به عصر معصومین(ع)می‌رسد و در ایران نیز با هنرهایی چون شبیه‌خوانی، پرده‌خوانی و سپس روضه‌خوانی که با خوانش کتاب روضه الشهدا است، سابقه‌ای طولانی دارد. در واقع سابق بر این روضه‌خوانی همان مقتل‌خوانی بود و این کار در تهییج قلوب بسیار اثربخش بود.
وی به افرادی که برای مقتل‌خوانی تربیت شده‌اند اشاره کرد و گفت: امروزه تعداد زیادی از فضلا با تسلط کافی و هنر وافی در ارائه مقاتل تربیت شده‌اند و به این امر اشتغال دارند. اگر دلسوزان فرهنگی و رسانه‌ها پای کار بیایند حتما مقتل‌خوانی ترویج خواهد شد. توقع از رسانه ملی که در این سال‌های اخیر نهایت اهتمام را به ترویج فرهنگ ناب شیعی را داشته هم همین است که نسبت به امر مقتل‌خوانی توجه بیشتری داشته باشند. به تجربه ثابت شده که اگر رسانه ملی خود پای هر کاری بیاید تبدیل به یک فرهنگ می‌شود. در جلسات مذهبی هم اگر بخشی از جلسه به مقتل‌خوانی بپردازند حتما مطلب جا خواهد افتاد.
حجت‌الاسلام موسوی مطلق به تاثیر فضای مجازی بر ترویج مقتل‌خوانی اشاره و بیان کرد: اگر فضای مجازی در خدمت امر مقتل‌خوانی قرار بگیرد حتما این امر ترویج خواهد شد و بسیاری از افراد که با این موضوع بیگانه هستند، آشنا خواهند شد. استفاده نکردن از این گونه رسانه‌ها جز خشک مغزی و نشناختن مقتضیات زمانه چیزی را به دنبال ندارد.
این کارشناس مذهبی در مورد آسیب شناسی که در این حوزه صورت گرفته است، اظهار داشت: مقاتلی که نوشته شده است در سال‌های اخیر از ناحیه متخصصین و بزرگان اهل فن بسیار مورد نقد و دقت قرار گرفته، اعتبار سنجی شده و مقالات، مصاحبه‌ها و پایان‌نامه‌های خوبی صورت گرفته است اما مقتل‌خوانی که مرحله بعدی است یک امر دیگری است که اگر از مقتل معتبر استفاده شود آسیب خاصی ندارد. چون در مقتل‌خوانی نیازمند به صحیح خوانی است و لازمه آن شناخت مقتل است. الحمدلله تا کنون دست هر کسی که صدای خوب یا نیمه خوب یا تیم رسانه‌ای، نفوذ و یا پول دارند نیفتاده است. پس در نتیجه آسیب آن نسبت به سایر حوزه‌ها کمتر است.
وی در پایان به برخی از مقاتل معتبر اشاره کرد و گفت: به نظر بنده، مقتل علامه شیخ مفید، مقتل علامه مجلسی و مقتل لهوف از سیدبن طاووس در عین اختصار بسیار پر معناست. همچنین مقتل مقرم، مقتل قمقام که مورد سفارش آیت‌الله العظمی قاضی هم بوده است و مقتلی که در منتهی‌لآمال آمده است هم مفید است. علاوه بر آن اخیرا هم دوجلد مقتل جامع بسیار مفید چاپ شده است و قابل استفاده همگان است.
نظر شما