سال گذشته روبروی غرفه ای در بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم که در گوشه ای از شبستان مصلی برپا شده بود، تعدادی از بازدیدکنندگان با حس و حالی کنجکاوانه به دنبال آن بودند تا ببینند این غرفه ای که بر بالای آن نوشته شده «طرح بشری» قرار است چه کاری انجام دهد تا فرزندانشان را با کلام الهی آشنا کند. چند نفر از اساتید خواهر با استقبال از سوالات بازدیدکنندگان روش طرح بشری را توضیح می دادند و اگر کسی نیاز به توضیحات بیشتری داشت، او را به استاد این طرح یعنی عبدالرضا صدیق یا سایر اساتید راهنمایی می کردند.
توفیقی حاصل شد و با استاد صدیق همکلام شدم تا چند و چون این طرح را بگوید ولی او گفت که روش‌های تدریس روخوانی و روانخوانی قرآن یک کار زائد و اشتباه است که در کشور انجام می‌شود و با اجرای طرح «بُشری» می‌توان در کوتاه‌ترین مدت قرآن را یاد گرفت.
وی اینگونه توضیح داد: در این طرح ما به سراغ قواعد روخوانی و تجوید نمی رویم و به قرآن‌آموزان نمی گوییم که چگونه هر حرف و لغت قرآنی را ادا کنند. این طرح یک روش تدریس است و در واقع بر اساس چهار صفحه از قرآن است که هیچ احکام و قواعدی در آن نوشته نشده و دقیقا همان کلمات قرآن به خط عثمان طه است که بر روی این برگه ها نوشته شده است.
صدیق که معتقد است این طرح، کودکان هفت ساله تا افراد ۷۰ ساله را نیز شامل می شود، این را هم گفت که قرآن آموزان در ۲۵ جلسه می توانند چهار صفحه را یاد بگیرند و حتی کودکان قبل از دبستان هم می توانند آموزش ببینند. مشروح صحبت های این خادم قرآنی را اینجا بخوانید.
در تارنمای نمایشگاه مجازی قرآن کریم درباره طرح بشری آمده است: آموزش قرآن با بهره‌گیری از مکتب پیامبر اکرم(ص) باید باعث انتقال آیات قرآن از قلب معلم به قلب متعلّم گردد و متعلّم قرآن نیز چونان معلّم خود، حامل آیات الهی شود.
فراگیری قرآن به سبک پیامبر(ص)، آموزش به روش آکادمیک (دانشگاهی)، ارائه محتوا و مطالب آموزشی استاندارد، جلوگیری از اتلاف زمان، قابل درک برای تمامی اقشار جامعه، پرورش افراد با سطح علمی و آموزشی بالا جهت فعالیت در امور قرآنی، ساده‌سازی یادگیری قرائت قرآن کریم و همچنین مهندسی تلاوت به عنوان اهداف طرح آموزش نوین قرآن کریم (بشری) برشمرده شده است.
اساتیدی که روش های یک ساله، دو ساله و شش ماهه در آموزش قرآن دارند، بر کوتاه بودن دوره آموزش ایراد دارنداز سال گذشته تا کنون مدیران معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بارها درباره طرح بشری سخن گفته و مزایای آن را برشمرده اند و در سی امین نمایشگاه بین المللی قرآن نیز با حضور علیرضا معاف معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از برگزیدگان طرح بشری تجلیل شد.
علیرضا معاف رئیس سی امین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم در مراسم تجلیل از برگزیدگان طرح بشری گفت: این طرح یک روش آموزش نوین قرآن است و ۲۲ سال فعالیت دارد. در این روش کتاب، جزوه و پیچیدگی‌های آموزش حذف شده و قواعد تجوید قرآن در قالب چهار صفحه که شامل یک سری کلمات مهندسی شده و روانشناسی شده کنار هم چیده شده و بر مبنای شنیداری است، تکرار شده و قاعده تجویدی یاد گرفته می شود. این قاعده بر گرفته از روش آموزشی پیامبر اکرم (ص) در زمان جاهلیت است.
وی که در فروردین امسال سخن می گفت، افزود: در یک سال گذشته ۲۹ دوره برگزار شده است که در این دوره ها مربیانی آموزش داده شده اند و جمعا پنج هزار شاگرد تربیت کردند.
معاف پس از تجلیل از برگزیدگان طرح بشری به خبرنگار معارف ایرنا گفت: اساتیدی که روش های یک ساله، دو ساله و شش ماهه در آموزش قرآن دارند، بر کوتاه بودن دوره آموزش ایراد دارند و می گویند چرا این کار در بازه سه روز و یک هفته انجام می شود یا چرا در این دوره تاکید بر تجوید نمی شود و اساتیدی که بر تجوید اصرار دارند، از این طرح انتقاد می کنند که چرا به نکات تجویدی توجه نمی شود.
وی افزود: گفتیم این مرحله مقدماتی آموزش است و افرادی که از مراجعه به کتاب خوف دارند، یک آموزش اولیه می بینند و متوجه می شوند که بسیاری از کلمات قرآن تکرار شده و شنیدن و خواندن این کلمات سخت نیست. دلیل موفقیت این طرح همین است که مبتنی بر همین روشی است که پیامبر داشته و هر کس به هر اندازه می تواند با قرآن ارتباط بگیرد و به مرور آموزش ببیند ولی اساتید می گویند دوره های آموزشی باید به صورت حرفه ای باشد ولی ما می گوییم این دوره آموزش مقدماتی است و اساتید آموزش و پرورش باید این کار را تایید کنند که تفاهم نامه ای هم در دست اقدام است.
معاف ادامه داد: در این طرح با گذراندن دوره یک هفته ای می توان با صدها کلمه آشنا شد. مثلا کلمه ناس و امنوا و کلمات پرتکرار را داریم که اگر کسی این کلمات را یاد بگیرد، نیمی از قرآن را می تواند بخواند که در حدود ۳۷۰ کلمه است و آموزش قرآن به سهولت صورت می گیرد. البته این طرح، افراد را قاری نمی کند بلکه آموزش اولیه دوره هایی همچون روخوانی، روانخوانی، درست خوانی و برای تلاوت و قرائت و جذاب خوانی باید در دوره های تخصصی شرکت کنند.
سخن به نقدهایی رسید که در ارتباط معاونت قرآن با طرح بشری وجود دارد که معاف گفت: این حرف درستی است که باید این کار به مجموعه های مردمی واگذار شود. طرح اسوه و رسول اکرم (ص) از دیگر طرح هایی است که معاونت قرآن برای راه اندازی اقدام کرده است. هر یک از موسسات مردمی هم که طرح برتری دارند؛ مثل طرح ملی تلاوت می توانند به این معاونت اعلام کنند تا به عنوان طرح وزارتخانه انتخاب شود و در این راستا بتوانند از ظرفیت ادارات کل ارشاد استان ها استفاده کنند و ما نیز به ادارات کل ارشاد استانها ابلاغ می کنیم که ظرفیت های مردمی پای کار بیایند.
وی افزود: طرح بشری در واقع از سوی مجموعه های مردمی اجرا می شود و ما پشتیبان این طرح هستیم. بعد از تکمیل شدن ۳۰ استان در فصل بهار، این طرح به عنوان طرح موسسات مردمی محسوب می شود و هر موسسه ای تقاضا داشت، اساتید و مربیانی که تربیت شدند، می توانند با آن ها همکاری کنند. از ابتدا نیز قرار بود این طرح را طی یک بازه سه تا ۶ ماهه واگذار کنیم ولی طول کشید و به دلیل شیوع ویروس کرونا و آماده نبودن برخی موسسات، اجرا نشد ولی ۱۵ موسسه خواستند تا معاونت قرآن این طرح را اجرا کند. مثلا در بیرجند که هزار و ۲۰۰ نفر از این طرح استفاده کردند جزو مجموعه های مردمی هستند.
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی این شائبه را هم رد کرد که معانت قرآن با اجرای طرح بشری از دیگر فعالیتش هایش باز می ماند و افزود: یکی از وظایف اداره کل آموزش پیگیری مساله بیمه است که در یک سال اخیر یکی از موفق ترین دوره ها بوده است. پارسال که با مصوبه هیات دولت، فعالان قرآنی به صندوق اعتباری هنر اضافه شدند و قرآنی ها بعد از موسیقی و تئاتر در رتبه سوم هستند. کارهایی که در اداره کل آموزش ها و مشارکت های مردمی بوده با قوت انجام شده و طرح بشری هیچ اختلالی ایجاد نکرده است.
معاف در پاسخ به سوال دیگر ایرنا که مخاطبان طرح بشری در چه مرحله ای از یادگیری قرآن قرار می گیرند، گفت: مخاطب این طرح کسی نیست که روخوانی قرآن را بلد باشد. کسی که در این طرح شرکت می کند روخوانی اولیه را فرامی گیرد و روخوانی به معنای روانخوانی و درست خوانی و آشنایی اولیه با کلمات است.
بندر ماهشهر اولین شهری بود که طرح بشری در آن با تحت پوشش قرار دادن ۳۵۰ نفر اجرایی شدحامد منیری مدیر کل دفتر تبلیغ و ترویج امور قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اردیبهشت امسال طی سفری که به گلپایگان داشت، درباره طرح بشری گفت: این طرح یک روش نوین در قرآن آموزی است و برای مربیان قرآن، بدون محدودیت سنی و با هر سطح از تحصیلات برگزار می شود. در واقع هر فردی که در موسسه قرآنی که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سازمان تبلیغات اسلامی مجوز گرفته و فعالیت می کند، می تواند در سامانه حمد ثبت نام کند و سپس از طریق صندوق هنر برای بیمه شدن اقدام نماید.
ابراهیم کرمانی نژاد مدیرکل برنامه ریزی و آموزش معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در بیستم مهر امسال از اجرای طرح ملی بشری در ۲۱ استان با جمعیت تحت پوشش بیش از هشت هزار نفر خبر داد و گزارشی هم ارائه کرد.
کرمانی نژاد گفت: طرح ملی بشری از تیر ۱۴۰۱ با دستور محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت قرآن و عترت در کشور برنامه ریزی و اجرا شده است. بندر ماهشهر اولین شهری بود که طرح بشری در آن با تحت پوشش قرار دادن ۳۵۰ نفر اجرایی شد و بیش از هشت هزار مربی قرآنی در قالب طرح بشری در کشور تاکنون تحت پوشش برنامه های آموزشی قرار گرفته اند که از این تعداد قریب ۷۵۰ مربی در این استان ها فعال شده اند.
وی با بیان اینکه با کمک این مربیان حدود ۲۲ هزار و ۴۰۰ دانش آموز و قرآن پژوه در کشور تحت پوشش قرار گرفته اند، اظهار داشت: فعالیت های طرح بشری منحصر به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسه های تابعه آن نیست بلکه این طرح در تمام نهادها از جمله آموزش و پرورش و نهادهای نظامی اجرا می شود و افراد تحت پوشش طرح بشری قرار گرفته اند.
حجت‌الاسلام مهدی شجاع مدیرکل ارتباطات و هماهنگی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تیر امسال گفت: طبق یک نظرسنجی که سال‌های گذشته در آستان قدس رضوی انجام شد، جمعی از کودکان و نوجوانان، آموزش و فراگیری قرآن و زبان عربی را سخت و دشوار عنوان کردند ولی با اجرای طرح بشری می‌توان این دغدغه‌ها را پوشش داده و سختی و ترس از یادگیری را برطرف کرد، همچنین این طرح ما را در رسیدن به استاندارهای مطلوب و رفع دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب، یاری می‌کند.
مهمترین هدف اجرای طرح بشری، تمرکز بر روی تربیت مربی است و امیدواریم سال آینده تعداد مربیان آموزش دیده به ۱۵ هزار نفر برسد. امسال حدود ۹ هزار نفر دوره دیده اند و تا پایان سال ۱۰هزار نفر خواهد بودمحمدمهدی عزیززاده در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا اظهار داشت: در طرح بشری تمرکز بر روی تربیت مربی است و موسسات قرآن مشغول تربیت مربی هستند و امیدواریم سال آینده تعداد مربیان آموزش دیده به ۱۵ هزار نفر برسد. امسال حدود ۹ هزار نفر دوره دیده اند و پیش بینی می شود تا پایان سال این آمار به ۱۰هزار نفر برسد.
وی افزود: طرح بشری طرحی است که تکیه آن بر تغییر روش و فرایند آموزش عمومی قرآن به عنوان روخوانی و تجوید طراحی شده است و ویژگی آن این است که در زمان محدود، می تواند مشکل روخوانی را حل کند؛ مساله ای که سال ها چالش بود. ما برای آموزش قرآن فرایندها و کتاب های طولانی در موسسات قرآنی انجام می دادیم ولی نمی توانستیم مشکلات روخوانی را حل کنیم.
وی گفت: دو سال پیش یک آزمایش (تست) در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شروع شد و در ماه های اول در چند کارگاه، آموزش حضوری برگزار شد و نتیجه این شد که افراد می توانند اصول روان خوانی را در چند روز با آموزش دیدن در یک کارگاه یاد بگیرند.
عزیززاده درباره ایرادهای طرح بشری گفت: این طرح درواقع شکل تحول یافته و تغییر یافته طرح آقای صدیق است و راهبری علمی این طرح را وی به عهده دارد.
وی در پاسخ به این سوال که اگر طرح بشری سال هاست که اجرا می شود، چرا آمار تربیت شدگان این طرح چشمگیر نبوده، علت اصلی آن را گسترده نبودن طرح در سطح کشور دانست و گفت: به دنبال اجرای این طرح در آموزش و پرورش هستیم.
روش طرح بشری به صورت عملی است و از خواندن شروع می شود. شاید موفقیت آن هم به همین دلیل باشد که از ابتدا به آموزش و حروف و حرکات نمی پردازدوی درباره نظر استاد صدیق مبنی بر این که روخوانی یک کار اشتباه است، گفت: اختلاف نظر در خصوص روش های آسان آموزش روخوانی وجود دارد و برخی روش ها در کوتاه مدت، مساله روخوانی را حل می کند ولی اعلام می کنم هیچ محدودیتی نداریم و هر کدام از افراد و مربیان یا موسسات قرآنی که روش آماده اجرا در کشور داشته باشند و بتوانند فرایند های طولانی مدت را کوتاه کنند، پذیرای طرح های آنان هستیم. در واقع مشکل دانش آموزان برای یادگیری قرآن به یک بحران ذهنی تبدیل شده و هر فرد و موسسه ای می تواند روش خود را تعریف کند و ما هم حمایت می کنیم.
عزیززاده افزود: روش طرح بشری به صورت عملی است و از خواندن شروع می شود. شاید موفقیت آن هم به همین دلیل باشد که از ابتدا به آموزش و حروف و حرکات نمی پردازد. ما آمادگی داریم تا از هر طرحی در رشته آموزشی که غیر از روخوانی و روانخوانی باشد و در حوزه های دیگر مانند فصیح خوانی یا مفاهیم و هر یک از رشته ها طرحی فراگیر و موفق داشته باشد، حمایت کنیم.
حال باید دید آیا تا پایان سال ۱۰ هزار مربی قرآنی آموزش های لازم را می بینند تا موفق به تربیت ده ها هزار دانش آموز و علاقه مند به یادگیری کلام خدا شوند یا همچنان باید منتظر روش های جدیدتر و بهتر بود.
نظر شما