به گزارش ایرنا، مناجات خوانی یکی از قدیمی‌ترین آیینهای آهنگین است که به ابتکار ایرانیان ساخته شده و با تلفیق هنر و فرهنگ، به معرفی هرچه بیشتر رسوم دینی مردمان این سرزمین می‌پردازد.
سحرخوانی، یا رمضان، اُباشتان اُخُماک، رمضوالله، شب‌خوانی، سحرآوازی، مناجات سحری و ذکر سحر نام‌های گوناگون مناجات خوانی اقوام ایران زمین در ماه مبارک رمضان است که اکنون در برخی مناطق روستایی روستایی گلستان رواج دارد.
نجواهای عاشقانه مخلوق و خالق
آیین مناجات خوانی به عنوان بخشی از تاریخ و فرهنگ با سرشت اقوام مختلف ایرانی در هم آمیخته است همانطور که در شاهکار هزار ساله شاهنامه فردوسی همچون نگینی می‌درخشد:
«که ای برتر از دانش پارسا/ جهاندار و بر هر کسی پادشاه
اگر نیستم من ستم یافته/ چو آهن به کوره درون تافته
نخواهم که پیروز باشم به جنگ/ نه بر دادگر بر کنم جای تنگ»
رمضان خوانی سیستانی‌ها
حسینعلی خاکسفیدی یکی از اقوام سیستانی گلستان گفت: رمضان‌خوانی یا همان مناجات سحری یکی از آیینهای ویژه ماه ضیافت الهی در بین اقوام سیستانی است و مناجات خوان، پیام آور راز و نیاز در آستانه سحرگاه به‌شمار می‌رود.
خاکسفیدی بیان کرد: مناجات خوان‌ها، افرادی بودند که با بهره‌گیری از هنر موسیقی، با ضربه زدن به دهل با خواندن شعر، فانوس به دست با کوبیدن در منازل، آمدن سحر را مژده می‌دادند تا مردم را برای راز و نیاز با خدا بیدار کنند.
«رمضو الله الله رمضو
رمضو الله خوشنوم خدا
رمضو اومده مهمونش کنه
گوو گوساله ره قربونش کنه»
وی اظهار کرد: صاحبان منازل به پاس قدردانی از سحرخوان‌ها که پیام آور سحر و ماه رمضان هستند هدایایی در حد توان از جمله کلوچه سیستانی و پول می‌دادند و این هدایا به افراد بی بضاعت در ماه رمضان داده می‌شد تا در این ضیافت الهی سفره آنان خالی نباشد.
اُ باشتان اُخُماک قزلباش
ابوالقاسم شیخی استاد دانشگاه مینودشت هم در این ارتباط گفت: یکی از آداب و رسومی که در زمان سحر در بین اقوام قزلباش مورد توجه ویژه بوده آیین کهن اُ باشتان اُخُماک است.
وی اظهار کرد: تا حدود سال ۱۳۲۰ در مینودشت بزرگان قزلباش برای بیدار کردن اهالی حاجیلر به این آیین و رسوم عمل می‌نمودند ولی اکنون خبری از این اقدام فرهنگی نیست.
شیخی افزود: بزرگان قوم با کوبیدن محکم چوب بر چَلَک (قوطی حلبی) و یا کوبیدن چکش بر صفحه فلزی اهالی منطقه را حوالی یک‌ساعت مانده به اذان صبح برای راز و نیاز با خدا بیدار می کردند.
وی بیان کرد: همراه با کوبیدن بر قوطی‌های حلبی اینگونه می‌خواندند.
«آی دُورُنگ ها
اُ باشتان یاخِنّاشِبدِه
تِز دُورُنک یِهِنگ ایچِنگ
یارِه حَسَنَه
یارُه حوسِینَه
دُرُنگ یِهِنگ ایچِنگ
یِهِنگ ایچِنگ اُرُج تُوتُنگ
تانقرِه یارخاسِن»
(آهای بیدار شوید، سحری نزدیک شده است، زود بیدار شوید و بخورید و بیاشامید، نیمی به حسن(ع) نیمی به حسین (ع)، بخورید و بیاشامید، روزه بگیرید، خدا یاریگرتان باشد)
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: برای اجرای آیین سنتی اُباشتان اُخُماک اقوام قزلباش با فانوسی در دست از کوچه‌ای به کوچه دیگر می‌رفتند تا مردم را برای عبادت سحرگاهی بیدار کنند.
یا رمضان ترکمن‌ها
المیرا مصدق یکی از بانوان ترکمن ساکن گلستان هم گفت: یا رمضان، یکی از رسوم ترکمن‌ها در ماه رمضان است که در آن بزرگان محل زودتر از بقیه افراد از خواب بیدار شده و با کوبیدن بر روی ظرف مسی و با خواندن ابیاتی در فضیلت ماه مبارک رمضان و دعا و نیایش افراد را برای مناجات با خدا بیدار می‌کنند.
«گلینگ ای گروهی مومن جماعت
تانگریغا تن بریپ قلسینگیز طاغات
رمضان آیی دیر بیک سعادت
اونینیگ شکری اوچین الله دیینگلر»
(ییایید ای گروه و جماعت مومن
خود را به خدا سپارید و به طاعت بپردازید
ماه رمضان سعادت بزرگی است
به شکرانه این سعادت، الله بگویید)
وی افزود: پس از پایان قرائت هر بند اشعار توسط رمضان خوان، دیگر افراد جمع شده اطراف آن یک صدا «الله هو» می‌گویند.
این بانوی ترکمن اظهار کرد: اوج آیین یا رمضان اقوام ترکمن در شب‌های ۱۴ و ۱۵ ماه مبارک رمضان است که رمضان خوان به همراه شماری از جوانان اشعاری را با این مضمون که ای روزه‌داران ماه رمضان به نیمه رسید، مقاومت کنید تا نصف دیگر را روزه بگیرید و اطرافیان ندای «یا رمضان» سر می‌دهند.
مصدق خاطرنشان کرد: سنت مناجات خوانی یا رمضان از جمله سنت‌هایی است که سابقه دیرینه ایی دارد ولی سال‌ها است که شاهد کمرنگ شدن این هنر آئینی هستیم.
رمضوالله بلوچ
محمد قایمی یکی از اقوام بلوچ ساکن استان گلستان هم گفت: رسم رمضوالله از قدیم بین بلوچ‌ها مرسوم بوده و کودکان وظیفه مناجات‌خوانی از افطار تا سحر را از روز چهاردهم رمضان به عهده می‌گرفتند و بعد از افطار و خواندن نماز در کوچه و محل‌ها قدم زده و اشعاری به زبان بلوچی می‌خواندند.
«رمضان روچَگی ماهِنت
رمضان اللهَ ی ماهِنت
هر کَه رو چَگ گیت لاگز بِیت
هر که رو چگ مگیت کافر بیت»
(رمضان ماه الله و ماه روزه است
هرکه روزه بگیرد لاغر می شود
هر که روزه نگیرد کافر می‌رود)
وی افزود: مرسوم بود که مردم محل با تخم مرغ، سیب زمینی، آرد و کمک‌های نقدی مزد به کودکان می‌دادند و آنان هم موارد جمع شده را به افراد نیازمند اهدا می کردند.
استان گلستان حدود ۲ میلیون نفر جمعیت از اقوام و مذاهب اسلامی دارد که در کمال وحدت و انسجام، زندگی مسالمت آمیزی با یکدیگر دارند.
نظر شما