تخریب اراضی «لهاش الیمستان» خنجری دیگر بر پیکر هیرکانی

به گزارش خبرنگار ایرنا، از ابتدای سال جاری تا کنون خبرهای نگران کننده ای از تخریب جنگل های هیرکانی در غرب، شرق و شهرهای مرکزی مازندران به گوش دوستداران جنگل و محیط زیست می رسد.

در تازه ترین اقدام شوک آور برای دوستداران طبیعت تخریب بیش از ۵۶۰ متر مربع از اراضی جنگلهای هیرکانی در منطقه لهاش الیمستان آمل به بهانه جاده سازی بوده است که موجی از نگرانی را برای شهروندان ایجاد کرد.

منطقه لهاش الیمستان که در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر آمل در مسیر جاده هراز در قلب جنگلهای هیرکانی واقع شد بخشی از اراضی این جنگل مورد تخریب واقع شد.

یکی از اهالی منطقه در در حدود ۵۰ سال پیش در حوالی منطقه لهاش الیمستان مرتعی برای چرای دامهای خود داشت و با طرح شکایت خواستار تصرف ۱۸ هکتار از اراضی جنگلهای هیرکانی شد.

این فرد بعد از کش و قوسهای فراوان و رفت و آمد چند باره کارشناسان دادگستری در نهایت موفق شد از شعبه ۱۵ دادگاه عمومی و حقوقی شهرستان ساری شعبه ویژه منابع طبیعی برای حدود ۲ هکتار از این اراضی حکم دریافت کند.

بر اساس حکم دادگاه حدود ۲ هکتار از این ۱۸ هکتار اراضی هیرکانی در اختیار این فرد قرار گرفت و خارج ار اراضی ملی معرفی شد.

این دامدار سابق بدون دریافت مجوز از منابع طبیعی برای دسترسی راحت تر به ملک خود در قلب جنگلهای هیرکانی یک جاده ای به عرض سه متر و به طول ۸۰ متر ایجاد کرد که این امر زمینه تخریب پوشش های گیاهی و اراضی جنگلی را فراهم کرد.

تعدادی از کوهنوردان که از مسیر این جاده عبور می کردند ضمن ابراز نگرانی از احداث جاده که با بیل و کلنگ انجام شد، این امر را زمینه ای برای تخریب بیشتر جنگل در سالهای پیش رو پیش بینی کردند.

انتشار این خبر در شبکه های اجتماعی موجی از نگرانی را در بین شهروندان به همراه داشت و خواستار برخورد قانونی با این فرد متخلف شدند.

قدمت جنگل های هیرکانی دقیقاً مشخص نیست. اما بر اساس آخرین نظرات کارشناسان قدمت جنگلهای هیرکانی بیش از ۴۰ میلیون سال برآورد شده و بازمانده دوره سوم زمین شناسی هستند. از همین جهت به فسیلهای زنده شهرت دارند و در حوزه باستان شناسی و گیاه شناسی یک موزه طبیعی به شمار می روند.

در دنیایی که تا کنون هزاران گونه گیاهی و جانوری منقرض شده اند، مجموعه ای کهن با قدمتی این چنینی نه تنها یادگاری با ارزش از دل تاریخ است، بلکه منبع عظیمی از گونه های منحصربه فرد زنده است که باید حفظ شود.

اما اهمیت جنگل های هیرکانی تنها از بعد قدمت آن نیست، زیرا این جنگلها علاوه بر تامین اکسیژن، در ذخیره مقادیر بسیار زیاد آب، حفاظت از بافت خاک و جلوگیری از جاری شدن سیل نقش بسیار مهمی دارند.

همچنین از بعد توسعه گردشگری و ایجاد درآمد برای ساکنین نواحی شمالی کشور نیز جنگل های هیرکانی بسیار موثر بوده اند. به طوری که نوار شمالی کشور از محبوب ترین سایتهای گردشگری ایران به شمار می رود و ورودگردشگر به این خطه موجب درآمد پایدار از راه گردشگری برای اهالی سرزمین های شمالی کشورمان شده است.

مجوزی در کار نبود

رئیس منابع طبیعی آمل در گفت گو با خبرنگار ایرنا گفت: این فرد که اقدام به جاده سازی در اراضی ملی کرده بود مجوز نداشت و برخور قانونی به خاطر این کار اعمال انجام می شود.

علی اصغر اسماعیل زاده ادامه داد: با جاده سازی های انجام شده ۵۶۰ متر از پوشش گیاهی و اراضی ملی در منطقه لهاش الیمستان در جنگلهای هیرکانی آمل دچار تخریب شد.

وی اضافه کرد: یگان حفاظت و سرجنگلبانی بر اساس قانون همه وسایل مربوط به این جاده سازی را ضبط و با تشکیل پرونده فرد متخلف را به مراجع قضایی معرفی کرد.

اسماعیل زاده ادامه داد: پس از جمع آوری اطلاعات وضع موجود از تخریب اراضی ملی فرد متخلف بر اساس ماده ۴۷۷ با تشکیل پرونده به دادسرای عمومی شهرستان آمل جهت رسیدگی ارجاع شد.

رئیس منایع طبیعی آمل با اشاره به این که این فرد ادعای مالکیت ۱۸ هکتار از اراضی ملی را داشته است، خاطرنشان کرد: بعد از رای شعبه ۱۵ دادگاه عمومی و حقوقی شهرستان بابل بیش از ۱۵ هکتار از این اراضی ملی اعلام شد و حدود دو هکتار از این اراضی را به نفع خود رای گرفت.

این مقام مسوول تصریح کرد: صرف داشتن بنه دامی و پروانه چرای دام هیچ حقی برای مالکیت ایجاد نخواهد کرد.

جنگل های هیرکانی در زبان رایج و عامیانه مردم ایران جنگل های شمال نامیده می شود و این جنگل ها متراکم ترین ناحیه جنگلی ایران را تشکیل می دهند. این جنگل ها که در جنوب دریای خزر قرار گرفته اند بین کشورهای ایران و آذربایجان مشترک هستند. جنگل های هیرکانی از سال های بسیار دور به جا مانده اند و حتی برخی عمر آنها را با دایناسورها (دوره سوم زمین شناسی) برابر می دانند.

البته این جنگل ها را به دلیل قرار گیری در مجاورت دریای خزر، به نام کاسپینی – هیرکانی (Caspian Hyrcanian mixed forests) نیز می شناسند.

ارتفاع رویش درختان هیرکانی از سطح دریا آغاز می شود و تا ۲ هزار و ۸۰۰ متری ادامه می یابد. این پوشش گیاهی زمانی ۵۵ هزار کیلومتر مربع مساحت داشت که تاکنون ۵۱ درصد آن منقرض شده و تنها از ۱۰ درصد آن حفاظت صورت می گیرد.

همچنین در حال حاضر جنگلهای هیرکانی از غنی ترین اکوسیستم های جهان محسوب می شوند به طوری که بیش از ۲۹۶ گونه پرنده و در حدود ۶۰۰ گونه پستاندار، ۶۷ گونه ماهی، ۲۹ گونه خزنده و ۱۵۰ گونه درختی و بوته ای بومی (اندمیک) مانند درختان انجیلی و شمشاد در این جنگل ها زندگی می کنند.

از گونه های پرندگان ساکن در اکوسیستم جنگلهای هیرکانی می توان به گنجشک سانان، سار، دارکوب، اردک نوک پهن، قرقاول خزری، کبک، بلدرچین، کبوتر جنگلی، شاهین، قوش، دال، قرقی، اردک خاکستری، عقاب و جغد اشاره کرد و از گونه های پستانداران ساکن در این زیست بوم می توان مرال، شوکا، گرگ، گراز، خرس قهوه ای، روباه سر دو سیاه، شغال، سمور، تشی، خارپشت، موش جنگلی، خرگوش، گربه وحشی، گورکن و اسبچه خزر را نام برد.

درختان این جنگل ها از نوع مختلط پهن برگ حاشیه جنوب دریای خزر است که با آب و هوای نیمه مدیترانه ای و مرطوب سازگارند. جنگل های هیرکانی بر اساس ارتفاعی که در آن هستند (سطح دریا، کوهپایه های کم ارتفاع، کوهپایه های بلند، نقاط خیلی مرتفع) غالباً پوشش گیاهی متفاوتی دارند. از معروف ترین درختان این جنگل ها می توان راش، بلوط، توسکا، نارون، زبان گنجشک و شمشاد را نام برد.

به طور کلی از نظر علمی در عرض های جغرافیایی بیش از ۴۰ درجه جنگل، شرایط برای رشد درختان راش وجود ندارد، اما در جنگل های هیرکانی ایران که به طور متوسط در عرض ۳۸ درجه قرار گرفته اند، توده های فشرده درخت راش به صورت انبوه رشد کرده اند که از این نظر منحصر بفرد هستند.

استان مازندران در مجموع حدود ۵۴ درصد از عرصه های جنگلی شمال کشور را در اختیار دارد و همچنین نیمی از جنگل های هیرکانی ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو در جغرافیای مازندران واقع است.

مازندران حدود ۴۶۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی و باغی دارد که در آنها سالانه بیش از هشت میلیون تن محصول تولید می شود. این استان در تولید ۱۵ نوع از محصولات کشاورزی و باغی هم رتبه اول تا سوم کشور را دارد، ظرفیت این شرایط در حالی است که تغییر غیرمجاز کاربری اراضی کشاورزی و باغی در مازندران همچنان از چالش‌های مهم این استان محسوب می‌شود.