گاومیش پروری؛ ظرفیتی قابل توسعه در گلستان

به گفته کارشناسان حوزه دامپروری گلستان، پرورش گاومیش در این استان با وجود دارا بودن ظرفیت های بکر نیازمند حمایت بیشتر و همه جانبه از این حرفه در راستای رونق صنعتی آن و ایجاد فرصت های شغلی جدید در منطقه است.

استقبال از پرورش گاو میش در گلستان به خاطر وجود رودخانه و آب بندان از سالیان دور رونق داشته است و در سالهای اخیر هم مسوولان جهادکشاورزی استان برنامه های ویژه برای افزایش جمعیت این حیوان مولد تدارک دیده اند که برخی از آنها به اجرا درآمد.

براساس آمار سازمان جهادکشاورزی گلستان، بیشترین جمعیت گاومیش استان در شهرستان بندرگز به خاطر همجواری با سواحل دریای خزر و دسترسی به شبه جزیره میانکاله وجود دارد.

در عین حال پرورش گاومیش در استان گلستان بیشتر به روش سنتی و خرده مالکی بوده و نگهداری بیشتر این گله ها به طور متوسط پنج راس حیوان و تعداد کمی از گله ها بین ۲۰ تا ۵۰ راس بوده و برخی از گله های پرورشی هم تا ۳۰۰ راس می رسند.

گاومیش‌­های ایران به دلیل سازگاری با محیط، مقاومت در برابر بیماری‌­ها، پایین بودن هزینه‌­ نگهداری و استفاده مؤثر از ضایعات کشاورزی و مواد خَشَبِی کم ارزش (علوفه چوبی) یکی از ذخایر ژنتیکی با ارزش محسوب می‌شود و حفظ این ذخیره­ ژنتیکی ضروری است.

همچنین این حیوان نقش اساسی در اشتغال اقشار کم درآمد روستایی و تأمین بخشی از نیاز غذایی کشور به شیر و گوشت را دارد.

طول عمر گاومیش نزدیک به سی سال است که ۲۵ سال آن قادر به زایش هستند.

فرآورده های گاومیش شامل شیر، گوشت، پوست (دستکش، زین اسب و چرم ضد آب)، شاخ ( تولید دسته چاقو، چتر، عصا و ختی آلات موسیقی) کود گاومیش ( برای استفاده در زمین های زراعی و پرورش قارچ) و از نیروی زیاد این حیوان برای شخم زدن استفاده می شود که به صرفه تر از استفاده از تراکتور برای روستائیان بویژه در مناطق کوهستانی است.

مدیر امور دام سازمان جهادکشاورزی گلستان در خصوص وضعیت گاو میش داری در این استان به خبرنگار ایرنا گفت: اکنون دو هزار و ۱۰۰ راس گاومیش برای پرورش در استان وجود دارد که پراکندگی آنها در مناطق بندرگز، گنبد، کردکوی، آزادشهر، کلاله، گالیکش، گمیشان و بندرترکمن است.

غلامعلی هلاکو افزود: معرفی ظرفیت های موجود برای رونق صنعت گاومیش‌داری گلستان نیاز به سرمایه گذاری برای ترغیب صاحبان سرمایه دارد که برپایی همایش گاومیش در هزاره سوم به میزبانی بندرگز در یکم آبان سال جاری از جمله آن است.

وی به برنامه های جهاد کشاورزی در رونق پرورش گاومیش در گلستان اشاره کرد و افزود: از آنجا که گاومیش داری گلستان بیشتر به شیوه سنتی اداره می شود برای صنعتی شدن آن برنامه هایی از جمله حمایت بانکی از سرمایه گذار، اصلاح نژاد گاومیش، رکودگیری و توزیع نهاده های یارانه دار به اجرا در آمده است.

 مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی گلستان با بیان اینکه پرورش گاومیش در استان به دو صورت سنتی و صنعتی انجام می شود، گفت: گاومیش‌های پرورشی بیشتر آب‌تنی در آب‌های جاری را دوست دارند و هر روز از سوی صاحبان آنها به رودخانه ها یا آب بندان ها برده می شوند، استفاده از نی‌زارها در گلستان هم می تواند تولید شیر و گوشت از علوفه­‌های خَشَبِی را افزایش و به حفظ محیط زیست نیز کمک کند.

به گفته وی، یکی از برتری های گاومیش بر گاو تغذیه آن از علوفه خَشَبِی و به مقدار زیاد است که نگهداری و پرورش را آسان و هزینه ها را هم کاهش می دهد.

او در خصوص دیگر ویژگی های گاومیش گفت: این حیوان در مقایسه با گاو دیرتر به بلوغ می­‌رسد و نخستین آبستنی در گاومیش های رودخانه ای به طور متوسط در وزن بدنی  ۲۵۰ تا  ۲۷۵ کیلوگرم اتفاق می افتد که اغلب این وزن مصادف با ۲۴ تا ۳۶ ماهگی سن دام است.

مدیر امور دام سازمان جهادکشاورزی گلستان گفت: در این استان به طور معمول بین ماه­‌های ۱۸ تا ۲۴ ماه جفت­گیری گاومیش برنامه ریزی می­‌شود.

به گفته وی دوره شیردهی استاندارد گاومیش ۲۷۰ روز است و تولید شیر این حیوان بعد از زایش زیاد می­‌شود و بین هفته­‌های چهارم تا ششم به اوج مقدار خود می‌­رسد.

مدیر امور دام سازمان جهادکشاورزی گلستان معتقد است: بهبود ژنتیکی از طریق اصلاح نژاد در سطح دامداری ها، توسعه و گسترش تلقیح مصنوعی و انتقال جنین برای تسریع در پیشرفت ژنتیکی، بهبود مدیریت و بهره وری تولید در واحدهای گاومیش داری، ساماندهی تولیدات از دامداری تا صنایع تبدیلی از جمله اهداف توسعه پرورش گاومیش داری کشور و از جمله در استان گلستان است.

وی اضافه کرد: تلقیح مصنوعی یا نژاد مدیترانه ای در ۶ گله استان، فعالیت های انتخاب و رکود برداری شیر یا نظارت مرکز اصلاح اصلاح نژاد، تسهیل در صدور مجوز  و اعطای تسهیلات ارزان قیمت بانکی و برپایی دوره های آموزشی و مهارت آموزی از جمله فعالیت هایی است که در گلستان به اجرا درآمده است.

هلاکو گفت: با توجه به ظرفیت های موجود در گلستان از جمله وجود رودخانه ها، زمین های کشاورزی آبی، تالاب ها، آب بندها، سواحل دریای خزر و نیروی انسانی متخصص، از علاقمندان به سرمایه گذاری در پرورش گاومیش حمایت می شود.

وی افزود: سرمایه گذاران برای پرورش گاومیش می توانند از وام ارزان قیمت در نظر گرفته سازمان جهادکشاورزی گلستان و ارایه مشاوره کارشناسان امور دام این سازمان نهایت استفاده را ببرند.

به گفته وی علاوه بر این، پرورش دهندگان گاومیش می توانند از نهاده های یارانه ای به ویژه سبوس و ارز ۴۲۰۰ تومانی خرید جو استفاده کنند.

مدیر امور دام سازمان جهادکشاورزی گلستان اضافه کرد: اکنون یک واحد صنعتی پرورش گاومیش با ظرفیت ۱۰۰ راس در غرب استان فعال شده است .

وی در خصوص نیاز آبی این حیوان هم گفت: برای پرورش گاومیش می توان در مزارع آبی دارای مجوز چاه با ایجاد استخرهایی قبل از ورود آب آن به مزرعه استفاده کرد که این مزیت در گلستان به وفور وجود دارد.

رییس سازمان جهادکشاورزی گلستان هم می گوید: در این استان از سرمایه‌گذاری در صنعت پرورش گاومیش با هدف توسعه کمی و صنعتی و گسترش برنامه‌های اصلاح نژادی جمعیت این پستاندار استقبال و حمایت می‌ شود.

مختار مهاجر افزود: گلستان به دلیل برخورداری از مناطق دارای آب بندان، رودخانه، تالاب، ساحل دریای خزر و شبه جزیره میانکاله، دارای ظرفیت مناسب پرورش گاومیش و افزودن بر تولید بیشتر گوشت قرمز در استان است.

مهاجر تولید محصولات لبنی و با ارزش و استفاده از بقایای گیاهی به ویژه گیاهان خَشَبِی (علوفه چوبی) و تولید گوشت و شیر با استفاده از منابع خوراکی ارزان قیمت را از مزایا و فواید پرورش گاومیش برشمرد.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی گلستان با تاکید بر سرمایه گذاری در بخش پرورش گاومیش گفت که این استان شمالی با داشتن ظرفیت های بالقوه از جمله وجود رودخانه های طولانی و آب بندان متعدد، مستعد سرمایه گذاری در پرورش این حیوان با ارزش است.

عبدالغفار تَخلِه افزود: هرچند جمعیت پرورش گاومیش در گلستان طی سال های اخیر ثابت ماند ولی سازمان جهادکشاورزی برای رونق آن، چشم انداز خوبی را با برنامه ریزی کوتاه و بلندمدت تدارک دیده و برخی از این طرح ها در قالب سلسله برنامه هایی، اجرا شده است.

وی اضافه کرد: سرمایه گذاری در بخش اصلاح نژاد گاومیش گلستان با استفاده از اسپرم ژن خارجی به ویژه کشور ایتالیا در دستور کار کارشناسان امور دام سازمان قرار گرفته است و مجموع برنامه های در دست اجرا باعث افزایش جمعیت این حیوان مولد شد.

 وی به کیفیت بالای شیر گاومیش هم اشاره کرد و گفت: دوره شیردهی هر راس گاومیش بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ روز در سال با بهره مندی روزانه ۷ تا ۱۰ لیتر شیردهی است.

 رییس مرکز اصلاح نژاد دام کشور هم معتقد است: پرورش گاومیش از لحاظ اقتصادی دارای اهمیت بالا است و می تواند ظرفیت بسیار خوبی در تولید محصولات با ارزش پروتئینی مانند شیر و گوشت داشته باشد.

مختار علی عباسی افزود: گاومیش توانایی بسیار بالایی برای سازگاری با محیط دارد و هزینه نگهداری آن هم پایین است و می تواند از ضایعات کشاورزی و مواد خَشَبِی (علوفه چوبی) تغذیه کند.

وی بر لزوم حمایت بیش از پیش و روزافزون از پرورش گاومیش در استان های مستعد کشور بویژه گلستان با روش های نوین تاکید کرد.