دانشگاه و مشکلات آموزش‌های مجازی در دوران کرونا

با این تصمیم تمامی نهادهای آموزشی، تعطیل شدند و کارکنان این حوزه نیز به صورت شیفت‌بندی در محل کار خود حاضر ‌شدند.

اما چیزی که در بین بسیار حایز اهمیت است، آنست که نمی‌توان دست از آموزش و پژوهش برداشت و منتظر ماند تا این وضعیت به حالت عادی برگردد و دوباره آموزش و پژوهش از سر گرفته شود. 

از اسفندماه سال ۹۸ بود که وزارت علوم،تحقیقات و فناوری برای به حداقل رساندن آسیب‌های ناشی از تعطیلی آموزش حضوری، آموزش الکترونیکی را در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی وابسته به وزارتخانه جایگزین کرد.

این وزارتخانه زمان بازگشایی دانشگاه‌ها را منوط به تصمیم «ستاد ملّی مبارزه با کرونا» اعلام کرد.

با توجه به ناگهانی بودن این تغییر رویه و این حد از توجه به آموزش‌های غیرحضوری برپایه فضای وب یعنی ارائه مجازی برای تمامی مقاطع آموزشی، دانشگاه‌ها با چالش‌هایی مواجه شدند که ابهامات و انتقاداتی را از سوی برخی دانشجویان به دنبال داشته است.

تجربه و دیدگاه‌ها دانشجویان از آموزش آموزش مجازی

مهسا علیجانی از دانشجویان دانشگاه شهرکرد از نبود اینترنت در همه جای استان گلایه دارد و می‌گوید: تکلیف دانشجویانی که در مناطقی با سرعت پایین اینترنت زندگی می‌کنند، چیست؟

این دانشجو می‌گوید:اگر بخواهم از کلاس‌های آنلاین دانشگاه استفاده کنم، باید به کافی‌نت مراجعه کنم که آن هم بدلیل استفاده عمومی خطرآفرین است و جرات رفتن به کافی نت را ندارم.

محمود سورشجانی از دیگر دانشجویان استان معتقد است که، سامانه آموزش مجازی پویا نیست بلکه استادمحور است و دانشجو محور نیست.

این دانشجوی مقطع دکتری می‌گوید: برگزاری کلاس‌های مجازی کیفیت پایینی خواهد داشت، زیرا برخی استادان، نحوه این نوع از شیوه آموزشی را کمتر مورد توجه قرار داده‌اند و در مجموع بسترسازی مناسبی وجود ندارد و کلاس‌ها با کمترین کیفیت برگزار می‌شود.

رضا صادقی،که از دانشجویان رشته‌های فنی یکی از دانشگاه‌های استان است، می‌گوید:در کلاس‌های مجازی به دلیل اینکه دانشجو سر کلاس حاضر نیست و استاد را به صورت مستقیم نمی‌بیند، کیفیت آموزش پایین آمده است و سوالات دانشجویان بدون پاسخ می‌ماند.

به گفته وی، برگزاری کلاس‌ها به صورت مجازی برای دانشجویان فنی مهندسی به دلیل داشتن فرمول،مشکلات را در دوره‌های مجازی ۲ چندان کرده است.

صادقی ادامه می‌دهد:با حذف شدن این ترم موافق هستم، زیرا یادگیری به این صورت ،بازدهی پایینی دارد و هدف از آموزش یادگیری است‌.

به گفته وی، از طرف دیگر دانشجویان شبانه، شهریه دانشگاه را برای کلاس‌های حضوری پرداخت کرده‌ایم و توقع برگزاری کلاس‌های حضوری را داریم.

این دانشجوی هم‌استانی، در پایان در خصوص بازگرداندن بخشی از شهریه به دانشجویان، گفت:بیشتر نگرانی من بابت بلاتکلیفی دانشجویان و اتلاف وقت آن‌ها به دلیل مشخص نبودن شرایط است اما اگر قرار است این ترم با همین شرایط آموزش مجازی پیش برود، من موافق هستم تا ترم حذف و بخش باقی‌مانده هزینه کلاس‌ها بازگردانده شود.

برخی دیگر از دانشجویان دانشگاههای غیردولتی نیز نگران شهریه‌های سنگین این ترم و پولی که بابت هزینه‌های خوابگاهی خود پرداخت کرده‌اند، هستند. 

برخی از دانشجویان می‌گویند: تمام دروس‌شان به صورت آنلاین تدریس نمی‌شود و تکلیف واحدهای درسی‌شان را نمی‌دانند و  واحدهایی هم که به صورت مجازی تدریس می‌شود، نیز کیفیت پایینی دارد و برخی از استادان فیلم آموزشی را با ‌کیفیت پایین ارائه می‌کنند، یا حتی از روی کتاب تعیین شده، برای دانشجویان روخوانی می‌کند.

علی یکی از دانشجویان چهارمحال و بختیاری در این باره می‌گوید: برخی از دانشجویان دسترسی به اینترنت ندارند، چون در روستاهایی  زندگی می‌کنند، که ممکن است دسترسی به اینترنت در آنجا ضعیف باشد.

علی ادامه می‌دهد: سرعت اینترنت در برخی موارد پایین است، برای شرکت در کلاس‌ها، حجم بالایی از اینترنت را هم باید مصرف کرد که با توجه به مشکلات مالی دانشجویان، این مساله برای دانشجو سخت است.

حسین احمدی، دانشجوی رشته روانشناسی گفت: با توجه به شرایط موجود، برگزاری کلاس‌ها به صورت مجازی، امری منطقی است اما بازدهی این کلاس‌ها نسبت به کلاس‌های مجازی شاید فقط ۳۰ درصد باشد.

وی، با بیان اینکه اگر قرار بر حذف این ترم باشد، باید به صورت یکسان برای همه دانشجویان انجام شود و به طور اختیاری نباشد، ابراز کرد: در غیر این صورت تعدادی از دانشجویان از دوره تحصیل عقب خواهند افتاد و برخی از دانشجویان نیز با برگزاری کلاس‌های مجازی مشکل دارند.

این دانشجو در خصوص شهریه دانشگاه، گفت:با توجه به اینکه دانشگاه در حال حاضر خدمات کلاس حضوری را به دانشجویان ارائه نمی‌دهد، به نظر من باید بخشی از شهریه را به دانشجویان بازگرداند.

به گفته دانشجویان دانشگاه‌های شهرکرد، تغییر ناگهانی آموزش حضوری به آموزش مجازی به دلیل نبود امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، مشکلاتی در پی داشت و بلاتکلیفی امتحانات پایان ترم و ارائه دروس عملی دانشجویان در این نیمسال، ناآشنایی دانشجویان و کمتر توجه کردن برخی از استادان به فضای آموزش مجازی، مشکلات سامانه و ضعف اینترنت از جمله مشکلات آنها در ترم جاری است.

آنان همچنین بلاتکلیفی هزینه‌های جاری که دانشجویان برای نیمسال جدید خود پرداخت کردهاند از جمله هزینه‌های اسکان در خوابگاه‌ها و هزینه‌های خدمات تغذیهایی، مشکلات اسکان دانشجویان دکتری که برای ادامه تحصیل خود نیاز به استفاده از آزمایشگاه‌ها و مزارع دانشگاهی دارند، را از دیگر  مشکلات این روزها دانشجویان عنوان می‌کنند.

احتمال برگزاری امتحانات پایان ترم به صورت حضوری

معاون آموزشی دانشگاه شهرکرد در رابطه با  زیر ساخت‌های دانشگاه شهرکرد گفت: با توجه به شرایط زیرساختی که این دانشگاه دارد، آموزش دانشگاه درصدد برآمد که کلاس‌های برخط را برگزار کند، اما به دلیل اینکه دانشگاه، استادان و دانشجویان تجربه عملی فراگیری در این زمینه را کمتر داشتند، حداقل یک هفته زمان لازم بود تا با این زیرساخت‌ها آشنا شوند و چگونگی برگزاری آن را بررسی و تدابیر لازم اندیشیده شود.

حمدالله مشتاقی افزود: برای این منظور، از هفته دوم اسفند ۹۸ به استادان دانشگاه اطلاع‌رسانی شد که باید در ترم جاری، ادامه کلاس‌ها را به صورت مجازی برگزار کنند و به همین منظور، پیشنهاد شد که کلاس‌هایی که به دلیل تعطیلی دانشگاه و قبل از فروردین ۹۹ تشکیل نشده‌اند، به صورت آفلاین، محتویات آموزشی تهیه شود و روی سامانه مجازی دانشگاه(Sess) بارگذاری شود و این کار با همکاری اعضای هیات علمی انجام شد و به دانشجویان هم اطلاع‌رسانی شد که از این محتواها می‌توانند استفاده کنند.

به گفته وی، متعاقب این مساله، دانشگاه در صدد برآمد تا زیرساخت های خود را گسترش دهد و آموزش برخط را برقرار کند و به همین منظور، تهیه نرم‌افزارها و زیرساخت‌ها مورد توجه قرار گرفت.

معاون آموزشی دانشگاه شهرکرد، درباره نحوه برگزاری کلاس‌های آنلاین گفت: کلاس‌های برخط از ۳۰  فروردین ۹۹ آغاز شد و در آموزش مجازی دانشگاه، برنامه‌ریزی لازم صورت گرفته و لینک‌ها برقرار شده است، ۱۵ دقیقه قبل از شروع هر کلاسی، لینک‌ها بارگذاری شده روی سامانه Sess برای استادان و دانشجویان فعال می‌شود و می‌توانند وارد شوند و کلاس‌های خود را برگزار کنند.

مشتاقی، در پاسخ به این سوال ایرنا که چند درصد کلاس‌ها به صورت آنلاین برگزار می‌شود و نوع برقراری ارتباط با هیات علمی چگونه خواهد بود؟ گفت: طبق برنامه‌ریزی انجام شده، حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد به صورت برخط برگزار خواهد شد و براساس برنامه آموزشی به دانشجویان اطلاع‌رسانی شد، که کدام دروس به صورت برخط برگزار خواهد شد.

وی، در خصوص در روند کلاس‌های برخط دانشگاه در صورت قطع اینترنت نیز توضیح داد: بر اساس پیش‌بینی کارشناسان فنی دانشگاه،  ممکن است با توجه به وضعیت اینترنت، در روند برگزاری کلاس‌های برخط اشکالاتی پیش بیاید و احتمال قطعی در برخی موارد وجود دارد، که این مساله در روند برگزاری کلاس مشکل و خلل ایجاد می‌کند، بنابراین محتواهای آفلاین ادامه پیدا خواهد کرد.

معاون دانشگاه شهرکرد، در خصوص برگزاری آزمون‌های میان ترم،  پایان ترم و دروس عملی نیز گفت: در مورد امتحانات میان ترم برنامه خاصی وجود ندارد و از قبل نیز به تصمیم خود استاد بستگی داشت، که آزمون میان ترم برگزار کند یا خیر، در شرایط خاص فعلی تصور نمی شود، که امتحانات میان ترم برگزار شود.

مشتاقی افزود: در مورد امتحانات پایان ترم، تصمیم بر این است که به صورت حضوری برگزار شود و بنابراین وقتی کلاس‌های آموزش مجازی به اتمام رسید، دروسی که کلاس عملی دارند، نیز برگزار شوند و بعد از پایان آنها، تاریخ امتحان اعلام می‌شود، با این حال صحبت‌هایی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وجود دارد، تا برگزاری آزمون‌ها، بر اساس یک سیاست مشترک به همه دانشگاه‌ها ابلاغ شود و دانشگاهها در جهت یک سیاست مشترک هدایت شوند و دانشگاه منتظر ابلاغ وزارت علوم است، اما خود دانشگاه علاوه بر این پیش‌بینی کرده است، تا پس از پایان کلاس‌های عملی، تاریخ امتحانات حضوری را اعلام و برگزار شود.

وی در خصوص حضور دانشجویان دکترا نیز گفت: دانشجویان دکترا از نظر حضور در کلاس مانند سایر دانشجویان هستند، کلاس‌های تئوری به صورت حضوری برگزار نمی‌شود، اما کلاس‌های برخط از قبل نوروز که شروع شده، ادامه پیدا می کند.

به گفته وی، در مورد کارهای عملی و به خصوص عملیات پایان‌نامه آنها، دانشجویانی که حضور آنها ضرورت دارد تا در دانشگاه حضور پیدا کنند و عملیات رساله خود را انجام دهند، اسامی آنها از سوی دانشکده‌های مرتبط به دانشگاه اعلام شده است و از سوی دانشگاه تدابیر لازم برای اسکان و تغذیه و سایر کارهای آنها اندیشیده شد.

وی، در خصوص دروس عملی و کارآموزی در دانشگاه شهرکرد گفت: طبق برنامه‌ریزی دانشگاه، به احتمال فراوان، اواخر خرداد یا اوایل تیر دروس تئوری تمام می‌شود و برنامه‌ریزی ۲ ماهه‌ای به صورت فشرده انجام داده‌ایم که اگر ستاد ملی کرونا و وزارت علوم، مجوز حضور دانشجویان در دانشگاه‌ها را صادر کنند، در یک دوره ۲ ماهه در تابستان تمامی دروس عملی و کارگاهی را برگزار می‌کنیم.

احتمال حذف شهریه متغیر دانشجویان در نیمسال دوم ۹۹

معاون دانشجویی دانشگاه شهرکرد نیز درباره وضعیت شهریه‌های این ترم و تکلیف شهریه خوابگاهی دانشجویان این دانشگاه به خبرنگار ایرنا گفت: در رابطه با شهریه همه دانشجویان شبانه این دانشگاه که حدود ۳۰ درصد از کل دانشجویان را تشکیل می‌دهند، در کمیسیون موارد خاص و در جلسات هیات رییسه دانشگاه، تصویب شد که در ترم جاری با توجه به شرایط خاص پیش آمده، دانشگاه شهریه متغیر این دانشجویان را حذف کند و برای واحدهای دریافتی، شهریه اخذ نخواهند شد.

پژمان طهماسبی،در ادامه درباره تعیین تکلیف شهریه‌های خوابگاه‌های دانشگاه نیز گفت: این دانشگاه در نیمسال دوم بنابر شرایط خاص پیش آمده، تنها هزینه روزهایی را که دانشجو در خوابگاه‌ها سکونت داشت، را اخذ می‌کند، بنابراین دانشجویان نگران هزینه‌های پرداختی خود نباشند.

طهماسبی، در خصوص نحوه ورود دانشجویان دکتری به خوابگاه نیز گفت: دانشجویانی که به محیط آزمایشگاهی و مزرعه نیاز دارند، از سوی معاونت آموزشی دانشگاه به معاونت دانشجویی دانشگاه معرفی می‌شوند، این دانشجویان می‌توانند از خدمات اسکان بهره‌مند شوند. به گفته وی، این دسته از دانشجویان باید برگه تاییدیه سلامت خود را از مراکز بهداشتی محل اسکان خود دریافت کنند و پس از ورود به دانشگاه، ابتدا به درمانگاه دانشگاه مراجعه کنند، تا معاینه اولیه بر روی آنها انجام شود، همچنین پس از اسکان هر روز، این دانشجویان توسط درمانگاه دانشگاه مورد معاینه قرار خواهند گرفت.

وی گفت:از این دانشجویان درخواست می‌شود، پس از ورود به دانشگاه، از خروج غیرضروری به بیرون از دانشگاه و یا محل زندگی خودداری کنند.

معاون دانشجویی دانشگاه در رابطه با خدمات تغذیه‌ دانشگاه در این روزها تصریح کرد: با توجه به حضور کارکنان و نیروی‌های سلف، انجام نظارت دقیق و بهداشتی بر طبخ و توزیع غذا بسیار سخت است، بنابر این مقرر شد، به این دانشجویان جیره خشک اقلام اساسی تعلق گیرد و دانشجویان در هفته دوبار می‌توانند جیره خود را دریافت کنند.

به گفته طهماسبی، اکنون دانشجویان مقطع ارشد نمی‌توانند در دانشگاه حضور داشته باشند و این دانشگاه در این خصوص منتظر دستورالعمل وزارت علوم است.

طهماسبی، در خصوص احتمال طولانی شدن ترم نیز می‌گوید: در این خصوص ابتدا باید منتظر ابلاغیه‌ وزرات علوم و یا تصمیم‌گیری‌های دانشگاه بود، در هر صورت با تایید وزرات علوم و بازگشایی دانشگاه این خدمات در تابستان ارائه خواهد شد.

چالش اصلی آموزش برخط؛ در دسترس نبودن بستر اینترنت

رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد نیز درباره آغاز به کار آموزش آنلاین در این واحد دانشگاهی استان به خبرنگار ایرنا گفت: آموزش غیرحضوری کلاس‌های درسی دانشگاه آزاد اسلامی، از ۲۰ فروردین‌ماه سال‌جاری به صورت جامع و رسمی آغاز به کار کرده است.
ابراهیم رحیمی افزود: تیم پشتیبانی فنی سیستم آموزش غیرحضوری این دانشگاه، با اطلاع‌رسانی جامع از رسانه‌ها از جمله وب‌سایت رسمی دانشگاه، ارسال پیامک و استفاده از شبکه‌های اجتماعی مختلف ،اقدام به توجیه دانشجویان و استادان کرده است و کتابچه‌هایی در قالب فایل‌های دیجیتال در اختیار آنان قرار گرفت.

رحیمی ادامه داد: وظیفه این همکاران، که متشکل از ۱۶ نفر متعهد و آشنا با امور رایانه‌ای هستند، پشتیبانی و مشاوره تمام وقت به دانشجویان و همکاری با آنها برای آشنا شدن با سیستم آموزش غیرحضوری است.

رییس دانشگاه آزاد واحد شهرکرد، درباره اقدامات تیم پشتیبانی دانشگاه نیز گفت: تیم پشتیبانی فنی از نخستین ساعات اعلام کلاس‌ها، به کمک تماس تلفنی با استادان و دانشجویان و نیز ارتباط راه دور با صفحه نمایش رایانه شخصی آنها، مشکلاتی از قبیل متصل نشدن به سرور، کار نکردن میکروفن، دوربین و موارد دیگر را برطرف کردند و این اقدام برای جلوگیری از حضور فیزیکی افراد و رعایت بهداشت فردی انجام شد.

به گفته وی، این تیم نیز، به صورت اختصاصی با دانشجویان در ارتباط و به کمک تلفن و ارتباط اینترنتی با رایانه و تلفن همراه دانشجویان اقدام به راهنمایی و برطرف کردن مشکلات آنها می‌کند و با وجود ارتباطات غیرحضوری تیم پشتیبانی فنی، افراد دیگری در محل اتاق فناوری اطلاعات دانشگاه به صورت حضوری مشکلات استادان و دانشجویان را برطرف می‌کنند.

رحیمی تصریح کرد: نخستین کلاس‌های درسی از بیستم اسفند ۹۸ به طور رسمی آغاز به کار کرد و استادان حتی با حضور یک یا دو نفر دانشجو به دلیل فعال نشدن دسترسی بسیاری از آنها به سیستم، اقدام به تشکیل کلاس کردند.

به گفته وی، در موارد بسیاری حتی کلاس درسی بدون دانشجو تشکیل و فایل‌های آموزش ذخیره و برای دسترسی آفلاین در اختیار دانشجویان قرار گرفت.

رییس دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد، در رابطه با مشکل بسیاری از دانشجویان مبنی بر ارایه  فایل‌های آموزشی بی‌کیفیت از سوی استادان و گاهی روخوانی از کتاب درسی جهت رفع تکلیف در کلاس های آنلاین نیز گفت: واحدهای پشتیبانی، تمام روند برگزاری کلاس را رصد می‌کنند و بدون شک برای بهبود کیفیت ارائه دروس تمام توان خود را به کار گرفته‌اند و از دانشجویان نیز خواسته می‌شود برای بهبود کیفیت این گونه آموزش‌ها، اگر متوجه اشتباهی شدند،به صورت حتمی مدیریت دانشگاه و معاونان را در جریان این اشتباهات قرار دهند تا برای رفع آنها اقدام شود.

رحیمی،در ادامه به تشریح مشکلات پیش‌روی آموزش اینترنتی پرداخت و ادامه داد: چالش اصلی آموزش غیرحضوری در استان چهارمحال و بختیاری، دسترسی نداشتن برخی از دانشجویان به بستر اینترنت و یا بضاعت نداشتن برخی از دانشجویان آنها در تهیه ملزومات آن است.

به گفته وی، برخی از دانشجویان ناچارند کیلومترها راه طی کنند تا به کمک دفترهای خدمات اینترنت به اطلاعات کلاس دسترسی پیدا کنند و این مشکل نیز روند اطلاع‌رسانی را با مشکل مواجه می‌کند و هم باعث دلسردی این قشر از دانشجویان می‌شود.

رحیمی، درباره اقدامات دانشگاه برای رفع این مشکل تصریح کرد: این دانشگاه برای رفع این مشکل، کلاس‌های آنلاین را به صورت فایل‌های آموزشی ضبط و به  صورت آفلاین در سامانه دانشگاه بارگذاری می‌کند و دانشجویانی که موفق به شرکت در کلاس‌های آنلاین نشدند به راحتی می‌توانند این فایل‌ها را از سایت دانشگاه دانلود کنند.

به گفته وی، همچنین این فایلها به صورت (CD) لوح فشرده و دی وی دی (DVD) نیز آماده می‌شوند و بدست دانشجویانی که حتی نمی‌توانند از فایل‌های آفلاین استفاده کنند، قرار می‌گیرد. 

به گفته رحیمی، ظرفیت محدود پهنای باند سیستم آموزشی، مشکل در اتصال و خطاهای ارسالی سیستم برای دانشجویان و استادان و ارسال خطای پر شدن کلاس‌ها برای دانشجویان برای برخی کد رشته‌ها از دیگر مشکلات آموزش مجازی در استان است که نیاز است سیستم آموزشی برخط  استان ارتقا یابد.

رحیمی، درباره شهریه این نیمسال تحصیلی که دغدغه تعدادی از دانشجویان این دانشگاه است، نیز گفت: قبل از شیوع این بیماری چندین جلسه کلاس‌های حضوری در این دانشگاه برگزار شد و بعد از شیوع این بیماری نیز تمام سعی خود را به کار خواهیم گرفت تا ادامه روند کلاس‌ها بصورت آنلاین و یا آفلاین برگزار شود و دانشجویان با مشکل آموزشی در این نیم‌سال مواجه نشوند، ولی در باره پرداخت شهریه دانشجویان در این ترم، تنها دانشگاه واحد شهرکرد نیست و همه دانشگاه‌های آزاد در حال پیگیری و بررسی این امر از جانب سازمان مرکزی دانشگاه هستند.

وی در انتها بیان کرد: از دانشجویان تقاضا کرد نسبت به تاثیرات بحران کرونا بر روی روند آموزشی صبوری بیشتری داشته باشند، چرا که این اتفاق به ‌طور غیر منتظره‌ای رخ داده است.

به گزارش ایرنا، ویروس کرونا یا کووید ۱۹ به بیشتر کشورهای جهان سرایت کرده است و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته است تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.

شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر و منع سفر و اجتماعات از جمله نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.